Lögberg - 02.08.1951, Blaðsíða 4

20
LÖGBERG, FIMTUDAGINN, 2. ÁGÚST, 1951
PRÓFESSOR DR. RICHARD BECK:
Sjómannaskáidið Örn Arnarson
Kunnur jarðvegsfræðingur
kannar landbúnaðarhéruðin
Siglinga- og sjómannaljóð Arn-
ar Arnarsonar skálds (Magnúsar
Stefánssonar) hafa aflað honum
slíkrar lýðhylli, að hann hefir
um annað fram verið talinn
skáld sjómanna. Er það mjög að
verðleikum, þó að fleiri séu flet-
irnir á auðugri skáldgáfu hans,
og önnur ljóð hans, svo sem
kímnikvæði hans, eigi einnig
sinn drjúga þátt í víðtækum
vinsældum hans. 1 þessari stuttu
greinargerð verður þó aðeins
svipast um af nokkrum kenni-
leitum í siglinga- og sjómanna-
ljóðum hans, enda á það efni sér-
staklega heima í málgagni ís-
lenzkra sjómanna.
Nánum tengslum sínum við
hafíð og djúpstæðri ást sinni á
því lýsir Örn skáld fagurlega í
eftirfarandi Ijóðlínum úr hinu
snilldarlega kvæði hans, „Þá var
ég ungur“.
Út við yztu sundin
— ást til hafsins felldi —
undi lengstum einn,
leik og leiðslu bundinn.
Og hann slær oft á sömu
strengina annarsstaðar í ljóðum
sínum. Glöggum myndum er t.
d. brugðið upp í þessum hring-
hendum, er jafnframt bera ó-
rækan vott fágætri rímleikni
hans:
Liggur blár í logni sær,
lítill gári steina þvœr,
úfin bára byrðing slær,
boðinn hár til skýja nær.
Syngur klóin, kveður röng,
kyngisjóar heyja þing,
klingir þlóhærð kólguþröng
kringum mjóan súðbyrðing
Hressilega túlkar skáldið
hreystihug allra sannra sjó-
manna í eftirfarandi ferskeytlu,
og þá um leið heilbrigt horf við
lífinu, þegar á móti blæs og öld-
ur andstreymis rísa, enda mun
þar speglast karlmannleg lífs-
skoðun sjálfs hans:
Þó að Ægir ýfi brá,
auki blæinn kalda,
ei skal vægja undan slá
eða lægja falda.
Hvergi hefir Örn þó náð betur
í strengi sína seiðmagni hafsins
yfir hugum manna heldur en í
hinni léttstígu og yndislegu vísu
sinni „Sigling“, þar sem eldar út-
þrár og ævintýraþrár loga und-
ir:
Hafið, bláa hafið hugann dregur.
Hvað er bak við yztu sjónarrönd?
Þangað liggur beinn og breiður
vegur.
Bíða mín þar œskudrauma lönd.
Beggja skauta byr
bauðst mér ekki fyr.
Bruna þú nú, bátur minn.
Svífðu seglum þöndum,
svífðu burt frá ströndum.
Fyrir stafni haf og himininn.
Og hafið hafði eigi aðeins seitt
Örn til sín þegar á æskuárum og
gert hann elskhuga sinn til dag-
anna enda, eins og það gerir alla
þá, sem undir törfamátt þess
komast í æsku; sjómannsblóð
rann einnig í æðum hans, hann
hafði sjálfur fengist við sjó-
mennsku all lengi framan af ár-
um, og haft mikið saman við sjó-
menn að sælda alla ævi. Þegar
alls þessa er gætt, sætir það lít-
illi furðu, að það varð hið góða
hlutskipti hans að .yrkja hið
hreimmikla og myndauðuga verð
launakvæði „Hrafnistumenn“,
sem að verðugu er orðið þjóð-
söngur íslenzkra sjómanna, og
því algerlega óþarft, og væri í
rauninni móðgun, að fara að
vitna til þess hér.
1 hinum frábærlega snjöllu og
tilþrifamiklu Rímum af Oddi
sterka lýsir Örn, á bragðmiklu
máli og svo rauntrútt, að hvergi
geigar ör frá marki, sjómennsku
Odds og sæförum. Á sú kröftuga
og raunsanna lýsing sér fáa jafna
í íslenzkum skáldskap.
Hvergi hefur Örn þó reist ís-
lenzkri sjómannastétt óbrotgjarn
ari bautastein í ljóðum sínum
heldur en í hinu stórbrotna og
snilldarlega kvæði, „Stjáni blái“,
er segir sögu særoksins og veð-
urbarins fullhuga og lýsir síð-
ustu siglingu hans. Verður hann
í höndum hins glöggskyggna og
orðhaga skálds ógleymanlegur
persónugervingur hreysti og
hetjuskapar þess fjölmenna hóps
Islendinga, sem sækja gull í
greipar Ægis konungs og hræð-
ast eigi, þótt hörð verði fang-
brögðin við hann. Vafalaust er
kvæði þetta lesendum þessa
blaðs í fersku minni, enda nýtur
það sín þá fyrst til fullnustu,
að það sé lesið í heild sinni. En
allt er það, eins og ég hefi sagt
á öðrum stað, með sama meistara
brag að orðalagi, hrynjandi, sem
minnir á brimið og stormhvin, á-
gætlega samræmt frá byrjun til
loka. Þannig yrkja þeir einir,
sem rík ljóðgáfa hefir verið lögð
í brjóst og á tungu.
Eigi er það heldur nein til-
viljun, að Örn orti svo margt og
af svo mikilli snilld um íslenzka
sjómenn, baráttu þeirra og lífs-
kjör, og grundvallandi hlutverk
þeirra í þjóðlífinu. Þeir áttu hug
hans allan, og sama máli gegndi
um aðrar hinar vinnandi stéttir,
samúð hans náði í jafn ríkum
mæli til þeirra.
„Hann elskar fólkið, trúir á
það og treystir því. Ást hans á
alþýðunni, samúð hans með hinu
virinandi fólki er víða að finna í
ljóðum hans“, segir Stefán
Júlíusson yfirkennari réttilega í
hinni prýðilegu grein sinni um
skáldskap Arnar Arnarsonar í
Skinfaxa. Líf alþýðunnar og bar-
átta eru honum hugstæð yrkis-
efni, og hafa þegar verið nefnd
nokkur dæmi þess. Það er sigur-
hreimur í rödd hans, þegar hann
hyllir Sjómannafélag Reykjavík
ur á aldarfjórðungsafmæli þess.
Af þeim sjónarhóli verður hon-
um að vonum minnisstæð bar-
áttan harða er hafist var handa
um bætt kjör, en jafnframt renn-
ir hann augum fram á við og
hvetur samherja sína til að
„hlýða og nema næmu eyra nýrr-
ar aldar brag“.
Upp úr jarðvegi ástar hans á
alþýðunni og samúð hans með
hinum vinnandi stéttum eru
einnig sprottnar ádeilur skáld-
sins, sem eru mikill og merkur
þáttur í skáldskap hans, ósjald-
an harðskeyttur mjög, en hitta
löngum í mark að sama skapi.
Mannást hans og sterkur um-
bótahugur renna þar í einn far-
veg, svo aldrei verður um það
villst hvar höfundurinn hallast
á sveif í þjóðmálabaráttunni.
Hann er djarfæltur málsvari al-
þýðunnar og hreinræktaður lýð-
ræðissinni. „Trú á lífið, trú á
manninn, trú á þroska hans“, er
kjarninn í þjóðmála- og lífsskoð-
unum hans.
Þessa trú sína og horf til líf-
sins klæddi hann í svipmikinn
orðabúning í hinu fagra og
hjartaheita ljóðabréfi til Gutt-
orms J. Guttormssonar skálds og
annarra landa sinna vestan haf-
sins:
1 svip þeirra, seintekna bóndans,
hins sagnfáa verkmanns
og sjómannsins svarakalda,
býr saga og framtíð vors lands.
Sá þöguli fjöldi er þjóðin,
þungstreym og vatnsmegn á.
Þótt hátt beri jakahrönglið,
hún hryður því út á sjá.
—Sjómannablaðið Víkingur
— Hefurðu nokkurn tíma
heyrt brandarann um Skotann,
sem var svo sparsamur, að hann
horfði upp fyrir gleraugun til
þess að spara glerið?
— Nei, hvernig var hann?
☆
Á kirkjuhurðina var ritað:
„Þetta er leiðin til friðarins,
hlið Himnaríkis“. — O undir
stóð: „Lokað yfir sumarmánuð-
ina“.
Dr. Nygard kominn hingað
á vegum E.H.S.S.
DR. IVER NYGARD, einn af
fremstu vísindamönnum í
þjónustu landbúnaðarráðuneytis
Bandaríkjanna á vegum jarð-
vegs rannsókna, kom hingað til
lands í gær samkvæmt beiðni ís-
lensku ríkistjórnarinnar. Mun
hann vinna að því með starfsliði
Atvinnudeildar Háskólans á
sviði jarðræktar, undir stjórn dr.
Björns Jóhannessonar, að skipu-
leggja áætlun er miðar að flokk-
un og kortleggingu íslensks jarð
vegs.
Efnahagssamvinnustofnunin í
Washington mun leggja fram fé
er svarar erlendum kostnaði í
sambandi við störf dr. Nygards
og er þetta einn liður í þeirri
tæknilegu þjónustu er stofnunin
lætur meðlimalöndum efnahags-
samvinnunnar í té. Hins vegar
mun íslenska ríkisstjórnin greiða
annan kostnað í sambandi við
komu og rannsóknarstörf dr.
Nygards hér á landi.
Langa reynslu
Dr. Nygard hefur langa og
merkilega reynslu að baki sér
á sviði jarðvegsrannsókna. Hann
er álitinn standa einna fremst í
flokki vísindamanna er rannsak-
að hafa jarðveg í hinum norðlæg
ari löndum heims og hefur hann
annast sérstakar jarðvegsrann-
sóknir í Alaska. Síðan 1946 hefur
hann stjórnað framkvæmdum
við flokkun og rannsókn jarð-
Framhald á bls. 21
Minnumst
sameiginlegra erfða
á íslendingadeginum
á Gimli, 6. ágúst, 1951
Wedding Cakes a Specialty
BALDWINSON BAKERY
BREAD - PIES - CAKES - PASTRY
Icelandic Specialties: Vinarterta - Kleinur
749 ELLICE AVE. WINNIPEG
Phone 37 486
= Minnumst
| sameiginlegra erfða
á íslendingadeginum
H á Gimli, 6. ágúst, 1951
I ARNASON
| MOTORS and ELECTRIC
= GIMLI MANITOBA
FINE FOOPS ■..
"Bright, Clean Stores . . .
Pleasant, Friendly Service,/
■ -1 .... —
Minnumst
sameiginlegra erfða
á íslendingadeginum
á Gimli, 6. ágúst, 1951
★
346 PORTAGE AVE. PHONE 925 174
THE
GLENBORO CREAMERY
Eign Canada Packers Limited og starfrækt
af því félagi. Sem eru framleiðendur og
verzlunar ráðunautar af vörutegundum
þeirrv, sem Maple Leaf vörumerkið bera, og
Shur-Grain fóður tegundunum.
Rjómabúið í Glenboro er í Suðaustur horninu
á Manitoba fylki, þar sem fjöldi af íslend-
ingum búa og njóta almennrar virðingar og
viðurkenningar.
Rjómabú þetta kaupir Rjóma, Egg og
Alifugla, og við tökum tækifærið til að votta
framleiðendum í þessum héruðum þökk
vora fyrir vöndun á öllum vörum þeirra er
Rjómabúinu berast.
Við vonum að fá að njóta viðskipta þeirra á
komandi árum. Ekki síður en við höfum
gjört í liðinni tíð.
Til hagsmuna yður sjálfum þá sendið Rjóma
yðar Egg og Alifugla til The Glenboro
Creamery.
Afgreiðsla öll fljót og ábyggileg. Vingjarn-
legt Viðmót.
CANADA PACKERS LIMITED