Lögberg - 02.08.1951, Blaðsíða 10

26
LÖGBERG, FIMTUDAGINN, 2. AGÚST, 1951
HEILRÆÐI BISKUPS
Peter Palladíus var jyrstur
evangelisk-lútherskur bisk-
up í Danmörk (f. 1503, d.
1560). Hann hafði stundað
nám í Wittenberg 1531—37
og varð biskup 1537, að und-
irlagi Bugenhagens. Það var
ákaflega vandasamt verk,
sem hann tókst á hendur, að
koma í framkvæmd, á verk-
legan hátt, hugmyndum sið-
bótarmannanna, í kirkjum
og skólum, en hann leysti
það af hendi með frábærri
snild og lægni. Hann var á
sífeldum ferðalögum, um
Sjáland þvert og endilangt,
í sex ár samfleytt, og vísiter-
aði allar kirkjurnar í bisk-
upsdæminu, og sumar oftar
en einu sinni, en þœr voru
um 390. „Vísitasiubók“ hefir
að geyma mikinn og merki-
legan fróðleik um menning-
arástand, siði og hœtti þeir-
ra tíma, því að þar er skil-
merkilega skýrt frá flestu
því, sem fyrir biskup bar á
þessum ferðum. Þessi bók
hefir verið gefin út í álþýð-
legri útgáfrí í Danmörku og
ber þess vitni, að Palladius
hefir verið heilbrigður í
hugsunarhætti, þróttmikill
og einlœgur guðsmaður,
gamansamur og glöggur á
það, hvernig heppilegast var
að taka á málum, eftir ástæð
um og umhverfi.
TJm hann er sögð sagan,
sem hér fer á eftir, styðst
hún við frásögn hans sjálfs
og lýsir dável „aðferð um“
hans við siðbótarstarfið.
* vísitasíu-ferðalagi um biskups
dæmi sitt. Hann var búinn að
fara um Sjáland, þvert og endi-
langt, og var nú kominn í ein-
hverja afskektustu og eyðileg-
ustu sveitina á Sjálands-Odda.
Fylgdarmaður hans var sjálenzk
ur bóndi, hnellinn og harðgerður,
Með innilegum kveðjum
í tilefni af
íslendingadeginum
6. ágúst 1951
O. K. HANSSON
PLUMBING AND HEATING
163 Sherbrook St. Winnipeg
Phone 722 051
Minnumst
sameiginlegra erfðá
á íslendingadeginum
á Gimli, 6. ágúst, 1951
H. P. Tergesen & Sons
GIMLI
MANITOBA
Qompliments of. .
BREEN MOTORS
L I M I T E D
DCDGE
DESCTC
■A
SALES
PARTS
SERVICE
sem sat keikur í ekilssætinu og
fékst ekki um, þó að veðrið væri
hryssingslegt og vegirnir vond-
ir. Þeir voru orðnir „saman-
hristir“, eins og Danir kalla það,
biskup og bóndinn, á þessu langa
ferðalagi, úr einni sókninni í
aðra, — með þeim hafði tekist
einlæg vinátta og gagnkvæm.
Þeir töluðu að vísu ekki margt,
en bættu þó hvor annan upp.
Lars þekti sjálenzku bændurna
út og inn, því að hann var einn
úr þeirra hóp og vel skynsamur,
og biskupi kom að miklu gagni
sá fróðleikur, sem hann gat látið
honum í té, um bændurna. Hins-
vegar gat biskup gefið Lars ým-
isleg umhugsunarefni, með því
að bera saman gamalt og nýtt,
—gömlu pápiskuna og hina nýju
Lúthersku kenningu. Lars lagði
fátt til þeirra mála, annað en „já“
og „á-nú“, en hjá því varð ekki
komist, að biskup fyndi það, að
djúpar voru enn rætur hins
gamla siðar í huga bóndans. Þær
urðu ekki upprættar í einni svip-
an, og fékkst biskup ekki um og
hafði ekki af því neinar áhyggj-
ur. Lars var „góður fyrir sinn
hatt“. Það þurfti aðeins að fara
að honum með lagi, og þá gat
hann orðið ennþá betri.
Odda-sóknin var einhver eyði-
legasta og afskektasta sveitin á
Sjálandi, ens og áður er sagt.
Þar var áveðrasamt og Oddinn
gróðurlítill. Treysti fólkið mest
á þá björg, sem úr sjónum fékst,
en sjósókn var þó þá, eins og nú,
erfið og áhættumikil. En þarna
bjó harðgert fólk og nægjusamt,
fáskiftið og all hjárænulegt, eins
og títt er um fólk í afdölum og á
útkjálkum. Lítil, rauð tígulsteins
kirkja var utarlega á Oddanum
miðjum. Barst nú þaðan djúpur
og hátíðlegur klukknahljómur,
sem kveðja skyldi sóknarbörnin
til kirkjunnar og heilsa jafnframt
hinum fyrsta evangeliska Sjá-
landsbiskupi. Betur gat biskup
ekki óskað sér, að honum yrði
fagnað.--------
— — — Kirkjan var alveg
troðfull af fólki. Konurnar sátu
í stólunum vinstra megin við
miðganginn, en karlmennirnir
hægra megin. Fyrir aftan stól-
ana og í ganginum stóð æsku-
lýðurinn, svo þétt, sem þjappað
væri síld í tunnu. Kirkjugestirn-
ir teygðu sig, hver sem betur
gat, til þess að reyna að sjá
biskupinn, uppi í kórnum, en
vegna þess, hve þröngin var mik-
il í kirkjunni, fengu ekki nærri
allir þeirri löngun sinni fullnægt.
En þeir, sem séð gátu biskup,
höfðu ekki af honum augun, og
flestir kendu í brjósti um hann.
Hann var ekki mikill fyrir mann
að sjá; — til dæmis í samanburði
við prestinn þeirra og sóknar-
nefndarmennina. Þeir voru stór-
ir menn og þreklegir, hertir í
stormum og sjóvolki. Biskup lág-
vaxinn og burðalítill, herðarnar
skakkar og hálsinn stuttur. Ekk-
ert var það í svip hans, sem byði
af sér nokkurn myndugleika.
Þetta var aðeins þreytulegt and-
lit, djúpar hrukkur á milli hálf-
lokaðra augnanna, nefið stórt og
klunnalegt, munnurinn falinn
undir rauðleitu skeggstrýi.
Biskup rétti úr sér og fór að
tala. Röddin var hörð og mál-
hreimurinn ókunnuglegur.
„Ykkur, góðir kristnu menn og
konur, vil ég hérmeð í kærleika
kunnugt gera, að vor náðugi
herra og konunglega hátign, hef-
ir mig út sent, til þess, eftir því
að skyggnast, í öllum kirkju-
sóknum, hvort kristin alþýða
manna fær úti látna tilhlýðilega
andlega fæðu, sér til sáluhjálp-
ar“.
Nú kenndi enginn í brjósti um
hann lengur. Það var fullkom-
lega nægilegur, myndugleiki í
röddinni. Það var eins og per-
sónan stækkaði, með hinum
sterku orðum, sem borin voru
fram með rykkjaum, og þögnum
á milli, hvert orð út af fyrir sig,
skýrt og greinilegt, svo að ekki
varð misskilið. Og þetta myndi
vera ósvikin józka. Það færðist
líka fjör í augnaráð biskups.
Augun voru ekki lengur hálf-
lokuð. Þau voru greindarleg, og
virtust jafnvel sjá meira, en
mörgum þótti gott. Ýmist bloss-
uðu í þeim bjartir logar, eða að
fyrir brá í þeim óhugnanlegum
sorta.
Sóknarbörnunum í Oddasókn
var nú sagt það skýrt og skil-
mekilega, hverja rækt þau ættu
að sýna kirkju sinni. Biskup virt-
ist vera alveg ótrúlega athugull.
Kirkjuþakið var gisið og glugg-
arnir brotnir, svo að snjó og regn
lamdi inn í kirkjuna. Um þetta
þurfti að bæta. Gólf og stóla
þurfti að þrífa og þvo. Góður
Guð stráir blómum um tún og
engi, kvað biskup. Væri það ekki
vel til fundið, að sóknarbörnin
týndu handfylli af blómum, á
leiðinni til kirkjunnar, og
skreyttu hana með þeim? Það
gæti orðið til þess, að gera kirkj-
una vistlegri. Fram við kirkju-
dyr stæði hinn helgi skírnarfont-
ur hálffullur af úldnu vatni.
Væri ekki rétt, að þrífa skálina
og hella í hana volgu vatni, í
hvert skifti, sem barn skyldi
skíra? Saklausum börnunum
væri skírnin veitt, þeim til sálu-
hjálpar, en ekki til þess, að þau
biðu við hana tjón á líkama sín-
um. Á altarinu var allskonar
skran, kertastubbar og tólgar-
klessur og sitthvað annað. Þessu
ætti að fleygja á sorphauginn, en
hreinn dúkur og tvö kerti, væri
til prýði. Presturinn yrði að boða
fagnaðarerindi Guðs, standandi
á lágu og ljótu hrófatyldri. Hér
ætti að koma myndugur prédik-
unarstóll, svo að prestur og sókn-
arbörn gætu horfst í augu.
Biskup hélt áfram „hreingern-
ingunni“ í hinni gömlu kirkju.
Hann heimtaði, að nú væri hafist
handa um að færa hana í nýjar
flíkur. En fólkið hugsaði sem svo,
að allt gæti þetta að vísu verið
gott og blessað, en eitthvað af
þessum umbótum myndi þó
kosta peninga, og hvaðan átti að
taka þá. Það skoppaði ekki mik-
ið af aurunum út á Oddann á
ári hverju, og nú hafði verið reitt
það, sem til var, til þess að kaupa
nýja klukku. Gamla klukkan haf
ði verið sprungin árum saman,
og nú hafði nýja klukkan verið
keypt, — eiginlega helzt til þess,
að þóknast biskupinum. Hún átti
að verða til þess, að hann tæki
fremur vægilega á öðru, sem hon
um kynni að þykja miður fara.
En það var nú öðru nær en að
hún ætlaði að reynast eins og
til var stofnað.
Og ekki tók betra við, þegar
biskup hætti rekistefnunni um
sjálfa kirkjuna og fór að tala um
kirkjusókn. Það var eins og hann
sæi inn í hugskot manna. Hvern-
ig gat hann annars vitað það, að
þessi eða hinn væri vanur að róa
til fiskjar, eða fara fram á heiðar
til lyngtöku, þegar kirkjuklukk-
an væri að kalla þá til guðsþjón-
ustu. Enginn nöfn nefndi hann
en það var deginum ljósara, að
hann vissi alt um þetta. Hann
heimtaði, að þeir kæmu til
kirkju á hverjum einasta sunnu-
degi, — nú yrði að breyta til, frá
því sem verið hefði á dögum
feðra þeirra, og dygði engin hálf
velgja lengur. Nú væri um svo
margt nýtt að hugsa og svo mörg
ný verkefni biðu úrlausnar.
Það var svo mikið og margt,
sem biskup heimtaði af þeim, að
þeim fannst það stappa nærri
freklegri ósanngirni. Og svo áttu
þeir líka að syngja sálma. Um
það höfðu þeir verið einir, prest-
urinn og meðhjálparinn, til
þessa, — nú átti allur söfnuður-
inn að syngja í kirkjunni, eins og
þrestirnir og lóurnar úti í guðs-
grænni náttúrunni.
„Margfalt betra væri það, að
tungan rotnaði í munni ykkar,
heldur en að þid sitjið eða stand-
ið hér inni í þessu húsi og hæðið
Guð, eins og svín og beljur, sem
ekki geta sungið, en núa nösum
og trýni við jörð. Við, þú og ég,
eigum að bera höfuðið hátt,
horfa til himins og syngja Guði
lof og þakkargjörð, seint og
snemma.“
Þeir áttu líka að syngja heima
hjá sér, frammi á heiðum og úti
á ökrum, karlmennirnir áttu að
syngja á sjónum, konurnar við
vefstólinn og meyjarnar við
rokkinn.*„Það lengir lífið að vera
glaður í lund“, sagði biskup,
„eins og það styttir æfina að vera
stúrinn“. Og fólkið myndi verða
glaðara og léttara í lund, ef það
tæki upp þann sið, að syngja fög-
ur ljóð. Ekkert væri mönnum
jafn ómissandi og það, að vera
léttur í lund, og ekkert óhollara
en að vera með sífelldar áhyggj-
ur, stúrinn og önugur.
Það var nú hægra að segja
þetta, en gera það, en varla gat
biskupinn vitað, hve mikla og
margvíslega erfiðleika Oddabú-
ar áttu við að stríða. Jörðin var
ófrjó og Ægir illur við að fást
Minnumst
sameiginlegra erfða
á íslendingadeginum
á Gimli, 6. ágúst, 1951
Frá
VINI OG VELUNNARA
Minnumst
sameiginlegra erfða
á íslendingadeginum
á Gimli, 6. ágúst, 1951
★
H. CHRISTOPHERSON
umboðsmaður
International Harvester verkfæranna nafnfrægu.
BALDUR MANITOBA
HAMINGJUÓSKIR
til íslendinga í tilefni af 61.
þjóðminningardegi þeirra
á Gimli, Man., 6. ágúst 1951
Checb These Features With
Those of Any
Ootboard Motor Ever Built
• Far Lighter
• Smaller and More Compact
• Truly Outboard
• Patented Dual Carburetion
• Two-Piece Over-AU
Housing
• Finger-tip Control
• Weedless Type Propeller
• No Shear Pin
• Replaceable Bearings and
Cylinder Sleeves
• Positive Rotary Water
Pump
• Positive Tilt-Up Lock
H.P. Ccrtified at 4,000 R.P.M.
See Your Local Dealer or Write
PARK • HANNESSON LTD.
55 ARTHUR ST. 10228 -98fh ST.
WINNIPEC EDMONTON, ALTA.
486