Kirkjublaðið - 02.09.1893, Blaðsíða 7
167
kirkjunnar. Prestar hennar og prelátar lifðu mesta hóg-
lifl með afarmiklar tekjur, en víða rjett safnaðarlausir,
en katólskir prestar urðu að lifa á framlögum safnað-
anna við þröngvan kost en nóg annríki.
G-ladstone hóf frelsisbaráttu sína tyrir Irum með því
að ljetta af þessum ójötnuði, en mest var það þó að
þakka kvekaranum John Bright (f 1889), hinum göfug-
asta stjórnvitring þessarar aldar, sem í öllum stjórnmálum
hafði rjettlæti og líknaranda kristindómsins fyrir leiðar-
stjörnu. Málið var torsótt eins og við var að búast, því
að mikið var að missa. Prótestantar Irlands (Ulster-bú-
ar) hafa flestir verið og eru æfir á móti heimastjórn Ir-
lands, en þeir neyddust til að taka við heimastjórn í
sínum kirkjumálum.
Eignir og tekjur rikiskirkjunnar irsku voru metnar
til 16 miljóna punda, og tók ríkið það allt til ráðstöfun-
ar. Katólska kirkjan fjekk nokkuð til prestaskóla síns,
presbýteríanar fengu all-ríflegan styrk, kirknaeigendur
fengu töluverð iðgjöld og stórmikið fje gekk til ýmsra
stofnana í landinu, aðallega sjúkum mönnum og voluðum
til líknar og hjúkrunar. Tæpur helmingur var þá eptir
og varhann ánafnaður hinni væntanlegu fríkirkju tileign-
ar og afnota eptir skilnaðinn. Ríkiskirkjan írska hafði
eytt hjer um bil 600,000 pundum á ári, og ljet rikið af
hendi við hana þá upphæð tólffalda, eða í eitt skipti fyr-
ir öll höfuðstól, sem nam 7 millj. punda (126 millj. ltr.).
Þegar fríkirkjan var komin á laggirnar fjekk stjórn henn-
ar þetta fje til umráða og ávöxtunar, og hefir henni
haldizt svo vel á því, að höfuðstóllinn er enn þá óskert-
ur. Þótt fúlga þessi sýnist mikil handa kirkjufjelagi,
sem ekki er stærra en írska fríkirkjan, hrökkur það fje
hvergi nærri og greiða söfnuðir af frjálsum samskotum
að kalla jafnmikið á ári og rentur hins sameiginlega sjóðs
neraa. Söfnuðir kosta hver fyrir sig kirkjubyggingar
sínar, en víðast eru laun presta greidd að hálfu leyti úr
sameiginlegum sjóði og að hálfu leyti af hverjum einstök-
um söfnuði. Laun biskupa og skólahald fyrir presta og
kennara greiðist af sameiginlegum sjóði, en reyndar hefir
kirkjan á seinni árum fengið nokkurn styrk úr ríkissjóði