Kirkjublaðið - 01.11.1896, Blaðsíða 10
202
rjetta meðferð sakramentanna, og þá þuríti enginn
sundrung að verða. Þessi von brást algjörlega, en það
kemur eiginlega fyrst greinilega fram í Smalkaldar-grein-
um Lúters 1537, að honum og öðrum þýzkum siðbótar-
mönnum var orðið það fullljóst, að nú var með öllu
sundurslitið lögum og friði.
Siðbótarmennirnir á Svisslandi hófust þegar í fyrst-
unni meir gegn sjálfri kirkjustjórninni og ýmsum ósiðum
er hún ól, og því er skiljanlegt að þeir í upphafi væru
viðbúnir að koma á kirkjulegri sjálfstjórn, enda var þjóð-
in alin upp við hana. Hitt er svo skiljanlegt eptir upp-
tökum siðbótarinnar á Þýzkalandi, að engin fyrirhyggja
var þar um nýja kirkjustjórn í stað hinnar gömlu. Það
var út úr neyð að hinni gömlu var sleppt og eptirallri hugs-
un siðbótarmanna átti eigi til þess að koma. Það var alls
eigi að fyrirhuguðu ráði Lúters að landsdrottnarnir fengu
í hendur kirkjustjórnarvaldið, en hann varð að sætta sig
við það eptir kringumstæðunum. Landsdrottnarnir, sem
aðhylltust siðbótina, vernduðu hinn hreina boðskap fagn-
aðarerindisins, og hina rjettu meðferð sakramentanna,
eða með öðrum orðum tóku það að sjer, sem er aðal-
hlutverk hverrar kirkjustjórnar. Þeir höfðu og að nokkru
leyti fengið lagaheimild til þess frá hinu þýzka ríki, er
ríkisdagurinn í Speier 1526 gjörði þá bráðabirgðaráðstöf-
un, að um sinn skyldi það hverjum landsdrottni í sjálfs
vald sett, hvort hann leyfði hinn nýja sið í landi sínu.
Þegar þetta svo komst á, fóru guðfræðingarnir að 'rjett-
læta það með þeirri kenningu, að það væri skylda hvers
kristins manns að varðveita og vernda hinn hreina lær-
dóm, og sú skvlda næði til landsdrottins sem annara, en
af því hann væri máttarmestur, »helzti limur kirkjunn-
ar«, væri sjerstaklega til hans að leita með vernd og að-
stoð, sem auðvitað f framkvæmdinni varð að valdi og
yfirráðum. Hjer er — á pappírnum — skírt tekið fram,
að landsdrottinn fær eigi hið kirkjulega vald, sem eina
grein af hinu veraldlega valdi, heldur fær hann það sem
sá safnaðarlimur, er mestan hefir máttinn. Agsborgar-
játningin bannar það að blanda saman hinu andlega og
veraldlega valdi (28. gr.) og Lúter skrifar til Melanktons