Öldin - 01.11.1895, Síða 2

162
ÖLDIN
Tesla. — 5íephensoii.
Fyrir tíu árura síðan var notkun raf-
magns sem hreyíiafls ekki komin lengra'á
veg en það, að menn kunnu ekki ráð til að
flytja það (eftir vír eða á annan hátt) og
beita því þar sem vinnuafli nema fá skref
burt frá uppsprettunni •— verkstöðínni þar
sem það var framleitt. Tvö til þrjú hundr-
uð skref komu menn því burt án þess að
tilfínnanlega mikið af afiinu ónýttist, en
ekki heldur meira. Eafmagns-vagnagang-
ur um sporvegi í borgunum var þá ekki til
en var í byrjun, einkum. fyrir ötula fram-
göngu þeirra Frank I. Spragues og Eliliu
Thompsons.* Á þessu stutta tímabili, ein-
um tíu árum, eru umskiftin orðin þau, að í
Bandaríkjunum og Canada eru nú um 11
þús. mílna af strœtasporvegum. í borgum og
útjöðrum borganna og enda út um sveitir,
sem eingöngu hagnýta rafmagn sem hreyfl-
afl. Á þessum brautum, eða uppi yflr þeim
eftir vír, er nú rafmagnið flutt alt að 15
mílum frá aðalbólinu, eða verkstæðinu, þar
sem það er dregið saman, og það án þess,
að nema sárlítill hluti þess eyðileggist í
meðferðinni. Það er sem næst sönnu, að á
áratugnum hafl mönnum lærst að flytja
þetta kynja-afl eins margar mílur, með
litlu, ef nokkru meiri aflmissi á ferðinni, en
flutningur þess var undirorpinn fyrir tíu
árum á jafnmargra faðma fcrð frá aðalból-
inu.
Hvað mikið meira mönnum kann að
lærast í þessu eíni á næsta áratug, er eng-
inn afturkominn til að segja né geta á. En
margt ber til þess, að vona--t. má eftir all-
mikilli framfor. Tveir greinilegustu vott-
arnir um þá almennu von, cru: 1. samtök
tveggja stórfélaga til að smíða rafmagns-
*) Thompson þessi er aðalmaðurinn í raf-
magnsfélaginu alkjunna : ‘‘The Thompson
Hovston Electric Cornprny.
vagna til vagnlestadráttar á jarnbrautum
og fyrirætlun þeirra að sýna., að þeir vagn-
ar geti dregið fólkslestir jafnvel þvert yfir
Ameríku, með alt að 150 mílna ferð á
hverri klukkustund; og, 2., fyrirætlun
“Cataract Construction”-félagsins, að hag-
nýta nokkuð af vatnsaflinu í Niagarafossi,
flytja það til fjarlægra staða og beita því
þar sem vinnualli til hvers sem vera skal,
— knýja sporvagna, vélar í verksmiðjum
eða lyftivélar í stórhýsum. Þetta, sem sagt
eru stærstu vottarnir um íramför í þessu
efni, en samskonar votta má sjá og finna
hvar sem maður lítur í kríng um sig. Sem
sönnun fyrir því, að ekki þurfl langt að
leita eftir votti um framsókn í þessu efni,
þarf ekki annað en getaþess, að Wiunipeg-
mönnum standa til boða 40 þúsund hesta-
öfl, eða meira, af rafmagni fluttu austan
frá upptökum Winnipegárinnar, við norð-
urendann á Skógavatni, í 132 mílna fjar-
lægð. Þessu lik dæmi má finna um þvert
og endilangt landið, og það sannar,— sýn-
ist að minsta kosti sanna — að rafmagns-
flutningur langar leiðir sé enn í barndómi
í samanburði við það sem verður eftir
nokkur ár.
Þeir vélafræðingar eru til, einkum
gufuvélafræðingar, sem halda því fram, að
skaðlaust verði rafmagn, sem vinnuafl,
ckki flutt lengra en 150 til 175 mílur. Hve
sannspáir þeir reynast, cr enn óséð, en víst
eru þeir nokkrir sem ætla sér að flytja það
lengra og græða fé á þeim flutningi. Merk-
asta og mikilfenglega T stofnunin, sem
það ætlar að reyna, er “Cataraet Construc-
tion”-félagið, félag, sent er að hola bergáð
meðfram Niagarafossi í þeim tilgangi, að
leiða hundrað þúsund hestaflastraum eftir
þcim göngum og hagnýta til að framleiða
rafmagn, sem svo aítur á að flyfja til fjar-
lægra borga og bæja og selja þar scm ann-
an varníng.
Félag þetta hefir starfað að þessu nú í
finim ái-, undir tilsögn færustu véla,-vatns-
afls og verkfræðinga. Þetta féleg er þann-