Öldin - 01.11.1895, Side 3

ÖLDIN.
163
ig að fi'amkvæma það, scm hefir verið von
og löngun Ameríkumanna um marga ára-
tugi, að sjá Niagarafoss hagnýttan sem
vinnnafl. Þeim heflr sárnað að sjá alt það
afl fara til. einskis. 0g þvílíkt þó ógna-afl !
A hverii einni tnínútu sólarhringsins steyp-
ast i.8 miljónir teningsfeta af vatni 160 fet
niður af'berginu. Er það ígildi 10 milj.
hestafla á dag, eða meira en ígildi allra
þeirra hestafla, sem öll þau kol gætu frain-
leitt á einum sólarhring, sem á einum degi
eru grafln úr jörðu í öllum heiminum. Alt
þetta afl fór til ónýtis þangað til '‘Cataraet
Construction”-félagið fékk leyfl til og tókst
í fang að hagnýta iítilfjörlegt brot af því
— einn liundraðasta hluta, eða hundrað
þúsund hestaöfl. Fyrst framan af, þegar
taláð var um að haguýta vatnsafiið, var
ráðgert að hagnýta það í frummynd sinni
til að knýja vinnuvélar á staðnum. En þá
ráku menn sig á það, að í grendinni er ekki
til svo mikið af óunnum varningi, semstór-
ar verksmiðjur þarfnast, og kom þá í ijós,
að kostnaðurinn við að koma ofninu að
verksmiðjum við fossinn, mundi eins niilc-
ill, ef ekki moiri, en vinningurinn við að
nota aílið í fossinutm. En á þessu tímabili
kom fram hugmyndin og vonin um, að
geta leitt rafmagnsstrauminn tugi, jafnvel
hundruð mílna burtu frá uppsprettunni, og
á þessum stutta tíma hafa menn færst það
nær takmarklnu, að nú er von félagsins, að
það innan skamms geti fluttaflið 400—500
mílur vegar, beitt því þar sem vinnuafli
án þess að láta fara til spillis á ioiðinni
meira en í mesta lagi íimta hlutann, eða
20%. Yið því tapi er búist f'yrst um sinn,
en fi'amleiðsla aflsins við fossinn er talin
svo kostnaðarlítii, að félagið samt geti selt
hestaflið fyrir minna verð en gufuhestaflið
kostar í þeim og þeim staðnum, og grætt
samt stórfé á þeirri verzlun.
Takist félaginu að leiða rafmagnið
500 mílur, og geti það selt það fyrir lægra
verð en gufuafiið nú kostar í borgunum,
þá gæti það selt meira en tífalt það Iiest-
aflatal, sem það nú heflr á boðstólum. Inn-
an 500 mílna takmarksins frá fossinum,
beina leið, eru þessir bæir stærstir: Ham-
ilton, Toronto, Ottawa, Montreal, Quebec,
Portland (Maine), Boston, Providence, Al-
bany, New York-bæjaklasinn allur, Phila-
deiphia, Baltimore, Washington, Cincinnati
Indianapolis, Columbus, Pittsburgh, Ciev-
eland, Buffalo, Toledo, Detroit, Chicago,
Milwaukee. Sumir þessara bæja hafa sitt
eigið vatnsafl til að framleiða hvað sem
þeim sýnist, Ottawa tiltölulega langmest.
En flestir þeirra hafa alis ekkert vatnsafl
og mundu því ekki liika við að kaupa Nía-
gara-aflið umhverf't í rafmagn, ef það
byðist fyrir minna vei'ð, og cnda sama, og
gufuaflið kostar nú. Það er óhætt fyrir fé-
lagið að leggja peninga í þetta stórkostlega
fyrirtæki þess vegna, að márkaðurinn er ó-
þrjótandi. það er líka sannast, að það hef-
ir þegar varið miklu fé til að búa um sig,
og er þö enn rninst séð livað það kann að
gera.
En hverjum er það þá að þakka, að
voldng félög ráðast í: að smiða rafmagns-
vagna, er þeyta skuli fólkslestum um land-
ið mcð undrahraða, og að stórfé er varið
til að umhverfa Niagara-vatnsaflinu í raf-
magn, í þeiin tilgangi, að senda það til
vinnu í fjariægnm stórborgum ?
Þar cr ekki nema um einn mann að
gera og er því auðgert að svai'a spurning-
unni. Það er Edisons-jafninn, völundurinn
Nicola Tesla, scm á þakkirnar fyrir
þessa uppflndingu. Að hann sé frnmböf-
midur lmgmyndarinnar um að leiða m‘-
magn langar ieiðir, reynir liklega engitm
að draga af honnin. En til eru heir menn
óneitaulega, og það í flokki viðurkendra
fræðimanua, scm álíta, að tilraunir hansog
hugmyndir fæstar komi heiminum að not-
um. Þcir viðui'kenna, að hugmyndir hans
séu fVábærlcga fiigrar cg tilkoummiklar,
en allsendis ómögnlegar í verklegri fram-
kvæmd. Það var seinast fyrir tveim ár-
um, á i'affi'æðingafundinum sem haldinn