Öldin - 01.10.1896, Side 3

ÖLDIN.
147
ið við lýði bara til að viila mönnum ajón-
ir. Það var kunnugt í Madrid, að í hvert
skifti sem þar voru samin lög fyrir nýlend-
urnar, — lög til sýnis að eins, sem yflr-
völdunum í hlutaðeigandi nýlendu voru (3-
geðfeld, eða einhverjum vinum þeirra, sem
lifðu íí sveita nýlendumanna, — þegar ein-
hver lög voru þeim ógeðfeld, var það
sem sagt tilskilið í Madrid, að ekki þyrfti
annað en yflrvöld nýlendunnar merktu
þau: “Meðtekin með allri virðingu, en
ekki veitt gildi.” Mcð þessum kurteisis-
orðum var boðum æðsta laga-valdsins hafn-
að,—kastað í ruslakörfuna, An þes3 nokkr-
ar iliar afleiðingar þvrfti að óttast. Að
Spínarstjórn lmíi verið kunnugt um sið-
leysið og ódæðisverkin, sem íramin voru í
nýlendum hennar vestanhafs, og að hún
hafl vitað um hina hræðilegu kúgun og
harðstjórn allskonar, sem þegnar hennar
þar voru undirorpnir, það sannar safnið
alt af kvörtunum, minnisritum, bænar-
skr&m og skýrslum, sem til cru í skjala-
söfnum í nýlendunum. En þessi “við-
kvæma móðir,” sem “kappkostar áð efla
framför og vellíðan þessara barna sinna,”
var æfinlega tilbúin að fyrirgefa, tilbúin
enda að heiðra hvað mest, þá sem þrengdu
kjöi'um “barnanna.” Þó því að eins að
undirtyllur þær sendu rífleg “samskot” í
hina eilíflega tómu féhirzlu heimastjórn-
arinnar.
Stjórn Spinar á Cuba hefir verið bölv-
un, heflr haft visnun og dauða í för með
sér. Svo lítið hirti hún um þessa miklu
eign sína, að svo leið h&If þriðja öld, að
menn í Madrid vissu ekki livert Cuba var
eyja, borg eða sandrif. Alt framundir
lok síðustu aldar var ritað utan á öll bréf
frá heimastjórninni: Til governorsins yfir
Havana! Og fyrir einum fjörutíu áruin
síðan, þektu stjórnmálamenn Spánverja
ekki meira en svo til um það hvernig hátt-
• aði til á eynni, eða hvaða villidýr þarvoru
ti), en það, að í lögum se.n út voru gefin i
Madrid 1856, buðu þeir verðlaun fyrir
hvern úlf, tðu, hreysikött, eða hvaða helzt
önnur þesskyns rándýr, sem drepin væru.
Með öðrum orðum, þeir buðu verðlaun fyr-
ir eyðilegging ferfætlinga, sem aldrei höfðu
verið til á eynni! Sannleikurinn er, að
rándýr eru ekki til og hafa aldrei verið til
á Cuba, nema í rándýra-flokki séu taldir
hinir gráðugu umboðsmenn, sem hin “um-
hyggjusama móðir” — Spánarstjórn, öld
eftir öld hefir sent til eyjarinnar til að
svalla með eignir Cuba manna.
A 400 óstjórnarárurn sínum á Cuba
heflr Spánarstjórn ekki gei’t eina einustu
tilraun til að cfla framför á eynni. Þvert
á móti hefli', hin margfalda, ónýta stjórn
honnar á eynni, sem ætíð heflr látið stjórn-
astaf blindri venju, iitið á allar tilraunir til
umbóta, sem háskalegar tiiraunir. Vilja-
laus og duglaus til að gera nokkuð sjUt'
hefir hún ofan í kaupið verið óviðráðan-
leg táimun á vegi annara, sern vildu reyna
að vinna eitthvað þarft. Hafi einhverjum
einstaklingi, eða félagi einstakra manna
samt sem áður tekist að koma einhverri
nýrri iðnaðargrein á fót, eða rétta við ein-
hverja stofnun sem áður var á fallandafæti,
hefir hin “alstaðar nálæga” hönd harð-
stjóranna æflnlega verið til taks til að
heimta hærri skatt, eða búa til nýjar álög-
ur. Tóbak varð fyrst til að ná áliti, af
öllu sem jarðvegurinn á Cuba getur fram-
leitt og enda á fyrstu árum átjándu aldar-
innar komst tóbaksræktunin á í allstórum
stíl. En svo var þessi iðnaðargrein ekki
fyrri komin á laggirnar, en stjórnin lagði
svo mikinn skatt á þá, sem tóbak ræktuðu,
jafnframt því sem hún fyrirskipaði svo
glfurlegteinveldií ræktun þess og í tóbaks-
gerð, að í neyðinni urðu menn hvað eftir
annað að grípa til vopna geg.i stjórninni.
Og það kom fyrir oftar en einu sinni að
menn l igðu tóbaksakrana í rústir heldur
en láta kúga sig til að greiða ákveðin gjöld
— gjölJ, sem ekki að eins drógu í st.órn-