Öldin - 01.10.1896, Side 14

158
ÖLDIN.
svo höfðuð þið annan snillinginn frá, þar
sem var Maupassant. Hann ber ægis-
hjálm yfir flestum nútiðar rithöfundunuin
ykkar. Það er elcki einungis að ritháttur
hans væri hreinn og fagur, heldur einnig
var hann djúpsær mannþekkjari. Að mínu
áliti er hann meiri en Flauhert, meiri en
Zola. Því miður kyntist ég aldrei Alex-
andré Dumas, hinum yngra, en ætíð heíi
ég iesið rit hans með mestu ánægju. Að
lesa bók eftir hann, er sannarleg skemtun.
Þegar hann dó, fann ég að vini mínum
hafði verið kipt í burtu.
“Hvað snertir Zola, þá þykir mér sag-'
an hans, “Germinal”, góð saga oggetenda
haft meðlíðun með honum og skilið hann
í “La Terre”. Bændalýðurinn er líklega
um þrír fjórðu hlutar mannkynsins og frá
því sjónarmiði einu skoðað, verðskuldar
bændalýðurinn nána athygli vora. En að
hugsa um söguna “La Bete Humaine”,
eftir Zola! Ef hún er nokkuð, er hún lýs-
jng af járnbrautunum ykkar. Að mínu á-
liti heflr rithöfundur engan rétt til að seil-
ast eftir frumlegu efni, en takmarka sjón-
deildarhriug sinn, eða Skoðanasvið, vilj-
andi. Þegar hann gerir það, þó í þeim
tilgangi sé, að framsetja þeim mun betur
nýja skoðun á sérstöku starfsviði eða mál-
efni, verður afleiðingin, að bókin verður
bæði efnislítil og strembin. Eg verð að
viðurkenna, að ég hefl ekki fengið mig til
að lesa, allar, nokkrar af hinum nýrri sög-
um eftir Zola. Af “Lourdes” hefi ég lesið
að eins fyrstu hundrað blaðsíðurnar og
“Rome” hefi ég ekki fengið mig til að líta
í. Zola er þolinmóður og iðjusamur rit-
höfundur, en það ér líka alt og sumt, sem
um hann verður sagt.......”
“Frá bókmentum leiddist hugur okkar
og samtal smámsaman að þjóðfélags og
stjórnmála málefnum og ræddi greifinn
Iengi og alvarlega um stjórnmálastefnuna
í lok aldarinnar. Hann fór hörðum orðum
um föðurlandsást Frakka, sem hann sagði
hættulega eins og eldibrand og dróg dír
að æðisganginum með samband Rússa og
Frakka. Hann lét í Ijósi að sér hefðu
brugðist vonir að því er snertir uppvax-
andi og yngri kynslóðina, en hafði góðar
vonir um framfarir á tuttugustu öidinni.
Anarkismus áleit hann að yrði ráðandi
stjórnmilakennirigin á þeirri öld, — ekki
byltinga og róstustefnan, sem nú er kölluð
anarkismus, heldur vísindalegur og sið-
ferðislegur anarkismus. Vit mauna og til-
flnning fer að uppgefast við aðfarir stjórn-
anna, illgerðir þeirra og sviksamlega
breytni. Og þá fara menn að snú sör að
vísindunum, hugsa um þau, um friðinn,
mannástina, frelsið. “Mannástin,” sagði
hann, “en ekki hið dýrslegaafl, verðurein-
kunnarorð hins gæfusama fólks á lcomandi
öldum.”
Brautfarandinn.
Svo hefir gufuvagn stundum, einlcum
fyrri á árum, verið nefndur á íslenzku. Ef
til vill er það rétt nafn, en réttara virðist
þó að kalla hinn nýja gufuvagn því nafni,
sem gengur á hvaða alfaravegi sem er,
knúður af gufu, eða rafurmagni, og sem á
ensku er nefndur ýmist “Horseless Carri-
age” eða “Motor-Car”, auk annara fleiri
nafna, er öli þýða það sama. Vagnar þess-
ir eru af ýmsri stærð og með ýmsu sniði,
en til þessa eru þeir einkum gerðir í lík-
ingu við létta skrautvagna; sem hestar
draga. Sá er munurinn aðal-lega að í
þessum vögnum eru vélar, sem knýja hann
áfram og eru hestar þess vegna óþaríir.
Þessi uppfinding er fullum 50 árum eldri
en er gufuvagninn, þó nú fyrst sé farið að
reyna að hagnýta hana fyrir alvöru. Hér
í þessu landi hafa þessir vagnar verið
reyndir hvað eftir annað á siðastl. 2—3