Alþýðublaðið - 27.01.1961, Síða 4

ERLEND TIÐINDI
Ótfi Pasfernaks
eftir Gubna Guðmundsson
Ljótur atburður gerðist
austur í Sovétríkjunum fyrir
skemmstu. Frú Olga Ivin-
skaya, vinur og samstarfs-
maður hins látna skálds Boris
Pastemaks, og dóttir Irina
hafa verið dæmdar í fangelsi.
Moskvuútvarpið kvað þær
hafa játað að hafa stungið í
sinn vasa tekjum af bók Pa-
sternaks Sivago lækni. Frú
Ivinskaya er starfandi þýð-
andi og sagði útvarpið, að hún
hefði játað að hafa tekið á
móti 800.000 rúblum (rúmum
7 milljónum króna eftir þá-
verandi gengi), sem ítalir
hefðu smyglað inn til ’Sovét-
ríkjanna, og ennfremur að
hún hefði tekið við fötum og
öðrum gripum, keyptum fyrir
smyglaða peninga, — Þessar
fréttir bárust frá Moskva
-eftir að þær höfðu birzt í blöð
um og útvarpi á vesturlönd-
um, og þær munu enn ekki
hafa verið bintar nema í send
ingum Moskvuútvarpsins til
útlanda,
I frásögn útvarpsins var
farið nákvæmlega út í hvern-
ig frú Ivinskaya átti að hafa
unnið þetta verk. blekkt Pa-
sternak til að taka ekki við
greiðslum eftir venjulegum
leiðum, m. a. áþeirri forsendu,
að Sivago læknir hefði verið
bók fjandsamleg föðurland-
inu og því bæri honum ekki
að taka við fé fyrir hana.
Þetta getur svo sem litið
nógu vel út við fyrstu sýn, en
þegar menn athuga það, sem
á undan er farið, fer tæpast
hjá því, að málið fái á sig dá-
lítið annan lit.
Það er vitað, að eftir að
verstu ósköpin voru afstaðin
út af Sivago lækni var Boris
Pasternak hinn rólegasti og
alls ókvíðinn um sjálfan sig,
en hið sama verður hins veg-
PASTERNAK
ar ekki sagt um tilfinningar
hans vegna vina sinna. — I
sumum bréfum hans má sjá,
að hann vissi, að hann og vin-
ir hans voru hafðir undir eff-
irliti. Þó að hann væri sjálfur
öruggur, aðallega vegna þess
að' almenningsálitið í heim-
inum kom í veg fyrir, að hon-
um yrði gert nokkuð, verður
hið sama ekki sagt um vini
hans og samstarfsmenn. —
Margir þeirra höfðu þegar á
árunum 1948—1954 verið
handteknir, og Pasternak g'at
ekki annað en borið kvíðboga
fyrir því hvað verða mundi
um þá, einkum frú Ivinskayu.
Hún aðstoðaði hann ekki að-
eins við þýðingar hans, held-
ur var einnig umboðsmaður
hans innan Rússlands og und-
irritaði samninga í hans
nafni, og hún hafði oft verið
kölluð fyrir leynilögiægluna
tilyfirheyrslu.
Kvíði Pasternaks kom fram
í bréfum, sem hann skrifaði
vinum sínum á vesturlönd-
um. í einu þeirra talaði hann
um það hvemig leynilögregl-
an héldi sér og allri fjölskyldu
O., syni hennar, dóttur og
henni sjálfri, háðum sér, sem
eins konar gíslum. í öðru
bréfi talaði hann um grun-
semdir þær, sem það vekti, ef
hann bryti í hinu minnsta út
af venjum sínum, og ógnanir
þær um, að hann yrði gerður
útlægur, sem á eftir þeim
fylgdu. Og hann bætti við:
,,Þessi ógnandi vindur tekur
ávallt þá stefnu að lenda fyrst
á vinkonu minni O ...“
Pasternak var sannfærður
um, að eina öryggið fyrir Olgu
Ivinskayu væri vestan járn-
tjalds. í byrjun 1959 skrifaði
hann einum vina sinna: „Ef
að því skyldi koma, að þeir
handtaka Olgu, sem ég vona,
að guð forði, mun óg senda
þér símskeyti um að einhver
hafi fengið skarlatssótt. Það
orð mun hafa dulmáls-merk-
ingu staðreyndar. Ef svo verð
ur, þarf að klingja öllum bjöll
um, eins og gert var vegna
mín, því að árás á hana er í
raun og veru högg gegn mér“.
Pasternak dó í maí s. 1. og
nokkrum vikum síðar voru
Ivinskaya og dóttir, sem ætl-
aði að fara að giftast ungum
Frakka, handteknar. Nokkuð
er á huldu um, hvefs vegna
Framhald á 11. síðu.
Gyðingar eru hart
leiknir i Marokkó
FYRIR SKÖMMU sökk lít-
ið skip við strönd Marokkó.
48 gyðingar um borð drukkn-
uðu. Ahöfnin, sem var spönsk
— bjargaði sér í land,
Þessi atburður beinir at-
hyglinni af stöðu gyðinga i
Marokkó. Þetta fólk var nefni-
lega á leið til ísraels. Þeim
hafði verið neitað um vega-
bréf og flúðu því með ólög-
legu móti til þess að forða sér
frá vaxandi mismun gegn gyð
ingum í Marokkó. Spánverj-
arnir tóku að sér að smygla
fólkinu út — gegn góðri
greiðslu.
Þegar Spánverjarnir komu
aftur til Casablanca, voru
'ToíedoX V*
pöfnucM
' Lifcb
. Sstubal ,|
Cordob*

tClHPAUAK
SPAN1SH
MOROCCO
Tangter
Pot\ Ly»uiovJ0
"•' Ot'!04f
^'MÖROCCO
fztíí'ti. yMámligch .. ^ /*í£3«
!Mt>
Cí /;• ■
Erfoud
þeir -handteknir. Það kom í
Ijós, að þeir höfðu tekið eina
lífbátinn, sem um borð var,
en látið gyðingana, þar á með-
al konur og börn, verða eftir
i sökkvandi skipinu og bjarg-
að sjálfum sér.
Svo hafa þeir ef til vill ver-
ið ákærðir fyrir að brjóta lög
hafsins? Nei, aldeilis ekki.
Stjórnin fangelsaði þá fyrir
allt annað brot: aðstoð við ,,ó-
löglegan útflutning.“ Slík er
staða gyðinga orðin í Marokkó
á síðustu árum.
í MAROKKÓ býr um fjórð-
ungur milljónar gyðinga. Hin-
ir fyrstu komu þangað fyrir
rúmlega 2000 árum. Þeir flúðú
til Norður-Afríku eftir fyrstu
eyðileggingu Jerúsalem. Marg
ir gyðingar flúðu síðan til Mar
okkó frá Spáni fyrir 400 til
500 árum vegna Rannsóknar-
réttarins, þegar ofsóknir gegn
þeim voru hvað mestar og öll-
um gyðingum var stökkt burt
frá Spáni.
í Marokkó fengu gyðingar
að búa í friði. Þeir urðu hluti
Marokkóbúa og lifðu eins og
hverjir aðrir borgarar, flestr
sem handverksmenn eða smá-
kaupmenn í bæjunum. En þeir
héldu trú sinni og þeir hafa
smám saman byggt sína eigin
skóla og kirkjur. Þeir hafa
unnið þar verðmæt störf í
þágu menningar.
Fyrir þrem árum bannaði
Marokkóstjórn gyðingum að
flytja úr landi. Það var afleið-
ing hinnar fjandsamlegu
stefnu Nassers, forseta Arab-
íska sambandslýðveldisins,
gagnvart gyðingum, og bar-
áttu arabaríkjanna gegn ísra-
el. Fyrir tveim árum voru
póstsamgöngur meira að segja
lagðar niður milli Marokkó og
ísrael til þess að koma í veg
fyrir nokkurt samband milli
fjölskyldna og vina í hinum
Framh. á 12. síðu.
Er til Ijósmynd af Napoleon keisara?
SÆNSKI blaðamaðurinn
Björn Nihlén telur sig hafa
fundið mjög inerkilega Ijós-
mynd á eyjunni Elbu, þar sem
Napóleón Bonaparte var um
tíma í útlegð. Af tilviljun fékk
hann snjáða og gamla Ijós-
mynd í hendurnar, sem að
sögn eigandans var af engum
öðrum en Napóleón keisara.
Takist Svíanum að sanna að
myndin sé raunverulega frá
þessum tíma :þá er hér um
stórmerkilegan fund að ræða,
því ekki hefur verið vitað <il
þess að nokkur lj«s,mynd væri
til af Napóleón.
Það var vínsölukona á Elbu
sem átti myndina, Maria Ronz
itti og dóttir hennar Rosita
sem búa í Portoferr'iio á
eynni. Myndina höfðu þær
fengið að erfðum frá einum
forföður sínum, ,sem hafði ver
ið garðyrkjumaður Napóleóns
þarna á eynni. Stoltar á svip
sýndu mæðgurnar Svíanum
okkra dýrgripi, m. a. fagur-
lega skreyttan vasa, málverk
af keisaranum og drottningu
hann og heiðursmerki nokkurí
sem Napóleón á að hafa haft
mikið dálæti á. Það vakti þó
langmesta furðu Svíans þegar
frúin sýndi honum gamla
ljósmynd, sem hún fullyrti tað
væri af Napóleón, og frá beim
tíma er hann dvaidist á Elhu.
Myndin Isýnir veiklulegan
eldri mann í frönskum liers-
höfðingjabúningi. Það verður
þó aðeins séð eftir gaumgæfi-
lega skoðun að þetta sé sami
maðurinn og þekktur er ax
fjölmörgum málverkum. cn á
þeim er honum vafalaust oft-
ast gefið betra útlit og sterk-
ari svipur en hann í rauu og
veru hafði. En ekki má gleyma
frásögnum samtíðarmanna
hans, sem segja frá því að
keisarinn hafi elzt mjög hratt
á síðustu árum ævi sinnar.
Þá þjáðist hann af
gulu og varð að lokum aðeins
skuggi þess, sem hann áður
hafði verið.
Ekki aðeins mæðgurnar,
heldur einnig Svíinn, cru sann
færð um að myndirnar séu
raunverulega af Napóleón.
Líklega verður þó erfitt fyrir
Svíann að sanna þessa kenn-
ingu sina á vísindalegan liátt.
Frain að þeslsu hefur nefni-
lega verið álitið að ljósmvnda-
gerðin hafi verið á fyrstu
barnsskónum sínum þegar
Napóleón fór í útlegð til Elbu
með 400 manna fylgdarliði
sínu, Það er almennt Iitið svo
á að ljó'smyndagerð hef.iist í
þann mund er keisarinn dó
sem stríðsfangi á eyjunni St.
Heienu 5. maí 1821.
Hins vegar má benda á það
að menn uppgötvuðu ljós-
næmi |silfurÉ4aUtt, þegar árið
1727, en það var undirstaða
allra frekari tilrauna með
Ijósmyndun. Samt er talið að
líði nærri heil öld eða til 1822,
er mönnum tekst að framleiða
„kópíur“ með Ijósnæmu as-
falti. Það var N. Niepcc sem
gerði þéssa uppgötvun en
Louis Dagurre gerði loks aí-
menningi kunnugt um hana
1839. En auðvitað hafa þeir
sem glimdu við þessar uppfinn
ingar gert tilraunir með þær
áratugum saman, áður en svo
góður árangur náðist að farið
væri að nota uppfinninguna í
stórum stíl. Þess vegna eru
fræðilega séð möguleikar fyr-
ir því að einhver þeirra sem
glímdu við að búa til Ijós-
myndir á þessum tíma, hafi
beðið keisarann leyfis til að
fá að taka mynd af honum og
fengið það áður en almcnning-
ur vis'si nokkuð um Ijósmynda
gerð og farið var að nota hana
að nokkru ráði.

4 27. jan. 1961 — Alþýðublaðið