Alþýðublaðið - 23.02.1961, Blaðsíða 13

*WW%WH«MWWWMMWMMMWMWWWMM»AWWWW
■fo KJARVAL lýsti yfir við blaðamenn, 'að sýning hans
væri til heiðurs bílstjórum, og vann sér auk þess það til
ágætis að taka forkunnarvel á móti blaðaljósmyndurum,
sem heimsóttu hann. Ljósmyndari Alþýðublaðsins var
hátt á annan tíma á sýningunni. Kjarval leiddi hann um
salinn og útskýrði myndirnar. Þessi augnabliksmynd er
tekin við það tækifæri.
14. febrúar.
Um fyrri helgi bárust þær
fregnir, að sænsk skáldkona
og rithöfundur hefði verið
handtekin í Jóhannesarborg
í Suður-Afríku og stefnt fyr-
ir rétt. Hér var um að ræða
Söru Lidman, 37 ára alvöru-
gelna konu frá Vestirbotten,
sem undanfarin átta ár hef-
ur verið einn mest lesni kven
rithöfundur Svía, eins konar
nútíma Selma Lagerlöf. Og
hvað er henni gefið að sök?
Hvorki rneira .né minna en
að hafa setið á tali við Peter
Nthite í íbúð í Jóhannesar-
borg. Peter Nthite er blökku
maður, og í þessu fagra og
auðuga landi Búanna eru fá-
ir glæpir jafn ægilegir, að
dómi ráðamanna þar og vin-
átta hvítra manna og svartra
engin afbrot hræðilegri en
gagnkvæm virðing manna
fyrir þeim eiginleikum, sem
óháðir eru litarhætti og eng-
in lög jafn nákvæm og smá-
smuguleg og þau, sem hindra
eiga um aldur og ævi, að
hvítur og svartur mæti hvor
öðrum sem menn, en ekki
sem óskyldar dýrategundir.
Þetta mál hefur verið mik-
ið rætt í Svíþjóð undanfarna
daga og má segja, að með
því hafi hin æðislega kyn-
þáttastefna Suður-Afríku-
stjórnar náð alla leið til
hinna friðsömu Norðurlanda.
Sara Lidman fór til Suður-
Afríku í haust og ætlaði að
dvelja þar í tvö ár, nema
tungu Zúlumanna, skrifa og
kynna sér mál innfæddra. f
fyrstu bjó hún í trúboðsstöð
í Natal, en hefur undanfarna
mánuði haldið til í Jóhann-
esarborg meðan biskupshjón
in, sem hún dvelur hjá,
skruppu til Svíþjóðar. Þau
eru nú aftur komin til Nat-
al. og var Sara að leggja af
stað til þeirra aftur, þegar
lögreglan handtók hana.
Og glæpur Söru Lidman?
Hún braut ,,siðferðislög“
Suður-Afríku, Immorality
Act. Hún umgekkst og talaði
við blökkumanninn Peter
Nthite, mann, sem hefur
meirihluta ævi sinnar setið
í fangelsum í heimalandi
sínu, jafnan sakaður um upp
reisnaranda. Hann er einn
af þeim 61, sem enn er fyrir'
rétti af þeim 158, er hand-
teknir voru einn desembev-
dag 1956, gefið að sök ?ð
hafa byltingu í undirbúningi.
Og mesta hugsanlega refs-
ing fyrir þetta afbrot? Sjö
ára fangelsi og tíu vandar-
högg.
Það er kannske ekki beint
viðkomandi Svíþjóð eða Sví-
um að ræða frekar um hin
furðulegu „siðferðislög“ Suð
ur-Afríku, en ég get ekki
stillt mig um, að taka upp
örfá orð um þau eftir sænska
blaðamanninn Per Wást-
berg, sem kynnt hefur sér
rækilega þessi mál á ferðum
sínum um hið dökka megn-
land.
Wástberg segir: „í Suður-
Afríku er að finna flóknasta
lagakerfi, sem um getur, til
þess að halda hinum ýmsu
þjóðfélagsþegnum aðskild-
um. Öll samskipti kynþátt-
anna, líkamleg og sálarleg,
er bönnuð. Hinir hvítu eiga
að lifa sínu lífi, hinir svörtu
sínu og l'ndverjar sínu.Þeir
fá ekki að sitja á sama bekk
(í skemmtigörðum, biðstof-
um, ekki fara inn í sömu
kökubúð.
Með lögunum um „apart-
heid“ hafa hvítir menn raun
verulega afsalað sér frels-
inu. Svartir og hvítir í Suð
Framhald á 12. síðu.
WWMWtWVHWWWWWWWMWWWtWWWWWW
ÞAÐ ERU NÚ liðin fimm
ár frá því að meistarinn Jó-
hannes Sv. Kjarval hefur hald
ið sýningu á verkum sínum
hér í bæ. í fyrra var öllum
undirbúningi lokið fyrir sýn-
ingu, en á síðustu stundu sner
ist listamanninum hugur og
hætti hann við að sýna í það
sinnið. En fyrir rúmri viku
opnaði Kjarval svo formála-
laust málverkasýningu í
Listamannaskálanum og er
það ágæt sýning, en ekki sú
bezta frá hans hendi.
Kjarval hefur fyrir nokkru
fengið sér nýja vinnustofu í
húsi Breiðfjörðs-blikksmiðju
við Sigtún og bendir það ótv-
rætt til að hann hugsi til auk-
inna stórræða á sviði mynd-
listar og verður gaman að
fylgjast með því. Undanfar-
in sumur hefur íþróttahús
Jóns Þorstéinssonar verið aðal
vinnusalur listamannsins og
þar hefur undirritaður átt þess
kost að sjá mörg nýjustu verk
meistarans, í þann mund er
hann var að ljúka sumarstarf-
inu. — En það er sannfæring
mín að á seinni árum hafi
Jóhannes Kjarval gert sum
allra beztu verk sín og það var
því mikil eftirvænting hjá
mér að fá að sjá þessa kunn-
ingja að nýju. — En því mið-
ur var þess ekki kostur nema
að litlu leyti, því Kjarval helzt
illa á verkum sínum, Stundum
vilja jafnvel margir fá sama
verkið og það kemur fyrir að
Kjarval verði að beita hörðu
til að forða því að listaverk
verði hrifsað úr höndum hon-
um, áður en hann hefur gefið
því hinn síðasta pensildrátt.
Sýning þessi hefði því get-
að orðið ennþá magnaðri, ef
sumar hinar sterku, allt að
óhlutkenndu ,kompositionir
um einn stein með mosagróðri1
hefðu verið með. En í slíkum
verkum koma töfrar Kjarvals
bezt fram, einnig í hraun- og
mosamyndum og eru nokkur
ágæt dæmi þeirra síðartöldu
á sýningunni, svo sem nr.
7, 15 og 16. En þegar Kjarv-
al málar fornar bernskuslóðir,
fjöll í Borgarfirði eystra, er
sem liann færist í annan ham
og leggi meiri áherzlu á forms
hlið verksins.
Telja má vafasamt, að til-
raun listamannsins með
„standandi upphengingu11
listaverka sinni, hafi gefið
sýningunni þann blæ, sem
hann hugðist kalla fram og að
mínum dómi hefði heildarsvip
ur sýningarinnar orðið betri
ef þessum ,,effekt“ hefði ekki
verið beitt.
Það leynir sér ekki að bæj-
arbúar hafa fagnað því góða
tækifæri til að njóta hinna á-
gætu verka listamannsins,
sem nú býðst í Listamanna-
skálanum þessa dagana. Hins
vegar væri athugandi fyrir
meistárann að sýna verk sín
á haustin, áður en búið er að
höggva nokkur skörð í sum-
arstarfið.
G-Þ.
Þið héyrið frá
á næstunni
Alþýðublaðið — 23. febr. 1961 J3