Alþýðublaðið - 18.12.1962, Síða 8

Drottningin
og beinin
Englandsdrottning virðlst
vera allsnortin af „írska ris-
anum“ en svo heitir þessi
beinagrind, sem Bretar
geyma í konunglega há-
skólanum. Þó er um talsverð-
an aldursmun að ræða, því
„risinn“ var uppi á árunutn
1761—1783 og hét í lifanda
lífi Charles Byrne, en drottn-
ingin hefur lifað allt sitt líf
á þessari öld. En þó að ðyrne
sé kiæðlaus, þá er hann ekki
hið minnsta feiminn, og
brosir blítt framan í hennar
hátign.
ÆSTA
ÆJAR
RÚSSNESKUR verkamað-
ur, sem særðist í heimsstyrj-
öldinni, fór í sumar að finna
til eymsia í brjóstinu. At-
hugun leiddi í ljós, að hann
var með þriggja gramma
sprengjubrot í hjartanu.
Læknum tókst að fjauægja
stálflísina með uppskurði
— og Rússinn fineur sér
cinskis meins lengur.
Skortui
vörum
Kommúnistastjórnin í Kína
hyggst nú reyna að sjá þegnum
sínum fyrir algengustu r.auðsynja-
vörum, sem kaupa má 1 flesirum
iöndum heims á næsta götuhorni
eða af farandsölum.
Þessi viðamikla áætlun bendir
á þá hryggilegu staðreynd, að á
meginlandi Kína er mikili skortur
á daglegum nauðsynjavörvm
Blöðin þar í landl kvarta sáran yf-
ir þessum tilfinnanlega skortí, og
flóttamenn hafa sömu sögu að
segja.
ALLIR Gt
MALCOM MUGGERIDGE, hinn
brezki húmoristi og fyrrverandi
ritstjóri P u n c h’s, er alls staðai
kærkominn gestur, og er hann vai
nýlega á ferð í San Francisco vai
hann miðdepillinn á blaðamanna-
fundi, sem haldinn var í aðal-
stöðvum „World Affairs Coun-
cil.”
En hér var ekki um skemmtun
að ræða. Muggeridge var óvenju-
lega niðurdreginn, blaðamönnunc
þeim, sem viðstaddir voru, til
mikillar hryggðar.
„Allir virðast vilja gera gys af
vfi'rvöldunum," sagði Muggeridge
Tilveran skelfur undir fótuni
manns. Auk þess er þekking mín
í kjarna viðburðanna af skomum
skammti og hef ég því engan boð-
skap að færa.”
— Kalda stríðið? var hanr
spurður.
Guðmundur Finnbogason: Mann-
fagnaður. Ræðusafn. Ný útgáfa,
aukin. ísafoldarprentsmiðja.
Reykjavík, 1962.
ÉG SÁ Guðmund heitinn Finn-
bogason einu sinni flytja ræðu.
Það var fermingarvcrið mitt, á
vígsludegi Markarfljótsbrúarinn-
ar, en þa mælti hann fyrir minni
Rangárþings. Mér varð starsýnt á
ræðumanninn, og ég veitti orðum
hans mikla athygli. Guðmundur
var sérkennilegur í ræðustól og
flutti mál sitt eftirminnilega. Mig
langaði ósköpin öll þessa góðu
stund í grænni og mjúkri brekku
Stóra-Dímons að verða annar eins
mælskumaður og Guðmundur
Finnbogason.
Þremur árum síðar gafst íslenzk
um lesendum kostur á ú.vali af
tækifærisræðum Guðmundar i
bókinni „Mannfagnaður". Nú að
aldarfjórðungi liðnum er ný og
aukin útgáfa hennar á bcðstólum.
Mér hefur ekki skjátlazt vorið
1934. Minni Rangárþings er ein af
beztu ræðunum í „Mannfagnaði"-,
og bókin sannar ótvíræit, hvað
Guðmundur Finnbogason hefur ver
ið slyngur orðlistarmaður. Satt að
segja er löngum álitamái, hvort
prenta eigi tækifærisræður, og
fæstum þeirra er ætlað langlífi
aldarfjórðungs. Ræðan er svo háð
tilefni og flutningi, að hún nýtur
sín kannski alls ekki prentuð, þó
að prýðilega hafi verið til hennar
stofnað. En slíkt á sannarlega ekki
við um nema fáar af ræðum Guð-
mundar Finnbogasonar. Margar
þeirra eru í sama gildi nú og þeg-
ar þær voru upphaflega fluttar.
Dæmi þessu til sönnunar eru ræð-
ur eins og Minni íslands, Schehe-
rasade og Dinarsade og Útburðir.
Hvorki staður né stund hefcr mark
að þeim bás. Þetta eri’ ræður,
sem þola prentun og aldur.
Svipuðu máli gegnir um Fram-
tíðina í Flóanum, Minni Rangár-
þings, Hafnarfjörð og Minni prent-
aranna. Þá hef ég víst nefnt sjö
af þessum fimmtíu og fimm ræðum
Guðmundar Finnbogasonar og
læt upptalningunni þar með lok-
ið. Þó er • ekki svo að skilja. að
hinar ræðurnar séu einhverjir
gallagripir að mínum dómi. Öðru
nær. Ég efast um, að Guðmundi
hafi mistekizt að kalla i nokkupi af
þessum ræðum. Vissulega hefur
hann verið fjölhæfur, meuntaður
og skemmtilegur mælskumaður,
en auðvitað þola ræður hans mis-
vel prentun, og nú eru tilefni
sumra þeirra sýnu fjarlægri en
þegar Guðmundur mælti þær af
munni fram.
Hver mundu svo megineinkenni
Guðmundar Finnbogasonar sem
ræðumanns? Mig langar að minna
á tvö. Hann er hverju sinni gagn-
orður í efnistúlkun og vandvirkur
á byggingarlag ræðunnar.. Þess
vegna hendir Guðmund aldrei sú
ógæfa að stíga óundirbúitn í stól
inn og vaða elginn. Þessi einkenni
ráða einnig þeim úrslitum, hvað
ræðurnar þola vel prer.tun. En
sjálfsagt hafa þær verið mun á-
hrifameiri við að þekkja tilefni
þeirra og sjá og heyra ræðumann-
inn flytja þær. Sá, sem vandar
efni og byggingarlag ræðunnar,
vanmetur ekki flutning he’inar og
erindi. Helzt má að þessum ræðum
finna, að þær séu of „bóklegar“,
en þess hefur vafalaust eKhi gætt,
þegar Guðmundur Finnbogason
flutti þær af sínu andríka fjcri.
Og hér gætir naumast þeirrar sér
vizku í framsetningu og orðalagi
sem stundum lýtti ritgerðir hans,
bækur og þýðingar.
Ræðuna, sem Guðmundur Finn
bogason leggur út af sögunni um
systurnar Scheherasade og Dinar-
sade í „Þúsund og einni nótt”,
gerir hann að snjöllu lofi um ís-
lenzkar konur, en tilefnið er að
hylla skáldkonurnar Herdísi og
Ólínu:
„Ég minnist á þetta vegna þess
að ég hef síðan komizt að því, að
margt er líkt með óskyldum.
Aröbum og íslendingum. Við höf-
um alla tíð átt margar konur, sem
hefðu getað leikið alveg þettf
sama, sem þær systurnar í „Þús-
und og einni nótt“, og hafa raun-
ar gert það. Við höfum að vísv
ekki átt soldán þ. e. a. s. neinn kar
mann, sem væri annað eins óféti
og hann. Og þó hefur verið eins
konar soldán hér í landinu alk
stund síðan á landnámsöld og
lengur. Það er íslenzlti veturum
Hann hefði orðið skæður íslenzki
konunum, ef þær hefðu ekki marg-
ar verið eins vel að sér og Seheho-
rasade. En það hafa þær verií
allt frá Þuríði, dóttur Snorra goða
sem bæði var margspök og óljúg-
fróð — til Herdísar og Ólínu. ÞaE
verður aldrei metið til fulls, sem
andlegt líf á íslandi á konunum
að þakka. Af því að þær hafa allf
tíð elskað sögur og ljóð, lært hvorl
tveggja og kennt það öðrum, hafs
þær verið aringyðjur íslenzkrai
menningar. Þeim eigum við a8
þakka að æskulýðurinn hefur frá
blautu barnsbeini fengið nóg a0
FramUald á 13. síðu.
8 18. des 1962 - ALÞÝÐUBLAÐIÐ ‘ i,: )
f
K,