Alþýðublaðið - 01.02.1963, Síða 7

„SKÓLAMENNTUN eyðileggur
stúlkurnar og gerir þær upp-
reisnargjarnar gagnvart mynd-
ugleika væntanlegs eiginmanns
og foreldranna”. „Skólaganga er
þrándur í götu hjónabandsins,
sem er hátindurinn í lífi hverr-
ar stúlku”. „Stúlkurnar stofna
sér í hættur á leið til skólans”.
Þessi þrenn urnmæli frá Togó,
Indlandi og Hondúras eru dæmi
um þá erfiðleika, sem eru fyrir
hendi víða í heiminum í sam-
bandi við skólagöngu stúlku-
barna. Þau eru nefnd í skýrslu,
•sem Menningar- og vísindastofn-
un Sameinuðu þjóðanna (UNES-
CO hefur samið eftir víðtæka
rannsókn um heim allan.
Um það bil 90 lönd og land-
svæði svöruðu fyrirspurnum
UNESCO.-' YfirleUt eru svörin
ekki neikvæð. Lagalegir tálmar
fyrir skólagöngu stúlkna eru
ekki fyrir hendi. Auk þess sæk-
ir álitlegur fjöldi stúlkna skóla.
í 50 löndum eru tölurnar nokk-
urn veginn hinar sömu fyrir
pilta og stúllcur. Þróunin stefn-
ir tvímælalaust í átt til aukinn-
ar skólagöngu stúlkna. UNES-
CO leyfir sér því að draga þá
ályktun, að hlutfallslegur fjöldi
ólæsra kvenná muni minnka
verulega á næstu tíu árum.
En í morgum löndum er á-
standið óviðunandi. Er í því sam-
bandi um tvenns konar misræmi
að ræða. Annars végar nær skóla
menntun til mjög óverulegs
hluta þeirra stúlkna sem í land-
Meiri var-
kárni við
inu eru eða til hlutfallslega
niiklu færri stúikna en pilta (í
Pakistan eru þær t. d. 10 af
hundraði skólabarna). Hins veg-
ar er sá fjöldi stúlkna sem hætfe-
ir skólagöngu, alvarlegt vanda-
mál (70—90 af hundraði í Tsjad).
Dæmin sem nefnd voru hér að
framan mætti margfalda — á-
star.dið er svipað í öllum þróun-
arlöndunum — og hægt væri að
benda á ýmsar félagslegar og
menningarlegar aðstæður, sem
FALLEGUM stöðum og náttúru-
fyrirbærum er ógnað af fram-
rás siðmenningarinnar. í bæj-
um og á þéttbýlum svæðum hef-
ur lóðabrask og umfangsitiiklar
byggingaframkvæmdir í för með
sér hættu fyrir fagurfræðileg
verðmæti. Bæði Sameinuðu þjóð-
irnar og UNESCO hafa tekið
þessi mál til athugunar og lagt
til við aðildarríkin, að komið
verði á löggjöf til að koma í veg
fyrir frekari eyðileggingu.
Ráðstefna UNESCO samþykkti
ályktun, sem minnir hin 113 að-
ildarríki stofnunarinnar á, að
sérlega falleg og sérkennileg
svæði, bæði nálægt borgum og
þéttbýlum stöðum, séu mikil-
.vægur hluti af tilveru manns-
ins og auk þess álitlegur þáttur
í efnahagslegu og félagslegu lífi
hverrar þjóðar.
Ályktunin leggur áherzlu á
þörfina fyrir strangt eftirlit með
byggingaframkvæmdum, lagn-
ingu vega og flugvalla, byggingu
benzínstöðva og flóðgarða, stað
setningu auglýsingaspjalda,
skógarhöggi, jarðraski í sam-
bandi við námur og grjótnám
og heimildum til að gera tjald-
búðastæði.
valda erfiðleikum: hjónabönd á
unga aldri, þörfina á aðstoð
stúlknanna við- heimilisstörf,
trúarlegar mótbárur eða óbeit
stúlknanna á að menntastU), eins
og komizt er að orði í svari frá
Nígeríu.
Skýrslan greinir frá því, að í
nokkrum löndum hafi verið gerð
ar ráðstafanir til að jafna metin
milli skólagöngu stúlkna og
pilta. í þeirri viðleitni er m. a.
beitt sálfræðilegum röksemdum.
Ráðstafanir, sem mælt er mcð
í ályktuninni, eru stöðugt eftir-
lit með öllum útþensluáætlun-
um, myndun .þjóðgarða og frið-
aðra svæða ásamt sífelldri við-
leitni ríkis og bæjarfélaga við að
eignast slík svæði.
Þessar ráðstafanir geta samt
því aðeins borið tílætlaðan á-
rangur, að þær eigi að bakhjarli
áhuga og skilning almennings á
hipum fagurfræðilegu verðm'æt-
um sem varðveita ber. Þéss
vegna er nauðsynlegt að hefja
víðtækt upplýsingastarf bæði
meðal almennings og skólaæs'k-
unnar, segir í ályktuninni.
Ályktun IJNESCO hlaut ein-
róma stuðning Allsherjarþings
Sameinuðu Þjóðanna, sem lagði
sérstaka áherzlu á mikilvægi
slíkrar viðleitni í þróunarlönd-
unum. Mannkynið er komið inn,
í geim-öldina, og þess verður
ekki langt að bíða að menn fari
að ferðast til annarra hnatta,
sagði fulltrúi Sovétríkjanna á
Allsherjarþinginu. En maðurinn
mun halda áfram að lifa á jörð-
inni, og þess vegna verðum við
að varðveita náttúruna.
Kóngsdótf-
irin fagra
ÞETTÁ er hin tíanska prinsessa,
Anne-Marie, sem nýlega hefuE1
verið heitin Konstantin królt-
prinsi Gribklands. Hún þykir
mjög fögur eins og myndin ber
með sér og einnig mjög aðlaðandi. Hún er aðeins 1G ára og var
alveg nýlega kynnt í samkvæmislífi aðalsins í Amalienborg,
þar sem danska konungsfjölskyldan hefur aðsetur. Hun vaktí
þar mikla athygli og þykir efnilegt drottningarefni.

HINAR hörmulegu afleiðingar
af notkun thalidomid-lyfja (tal-
ið er að um 10.000 börn hafi
fæðzt vansköpUð af völdum
þeirra) hafa spillt trausti al-
mennings á núverandi eftirliti
með nýjum lyfjum, segir í tíma-
riti Alþjóðaheilbrigðisstofnun-
arinnar, „WHO Chronicle”. Á
hverju ári eru tekin í nótkun
nokkur hundruð ný lyf, og hef-
ur það í för með sér talsverða
áhættu, einkanlega þar eð oft
líður mjög skammur tími frá
því að framleiðsla hinna nýju
lyfja hefst þar til þau eru tekin
í notkun.
Nauðsynlegt er að vernda
neytenduma með tilhögun, sem
geri kleift að ganga úr skugga
um áhrif lyfjanna strax í upp-
hafi.
Framh. á 14. síðu.
HÁHÝSI stuðla að sjúkdómum,
sem eiga sér í senn sálrænar og
líkamlegar orsakir, svo sem
magasári, hjartabilun, heilablóð-
falli; húðsjúkdómum og ofnæmi,
en lágar byggingar hamla gegn
þeim, ségir franskur læknir í
tímariti Alþjóðaheilbrigðismála-
stofnunarinnar, „World Health”.
Árið 2000 munu 60 af hundraði
allra íbúa jarðarinnar, sem þá
verða um 6 milljarðar, búa á
þéttbýlum svæðum, telja hag»
fræðingar Sameinuðu þjóðanna.
Það er með þessa þróun í huga,
sem dr. Robert Hazemann, for-
stjóri heilbrigðiseftirlitsins í
Frakklandi, gagnrýnir tilhögun
íbúðabygginga í borgum.
Háhýsi í illa skipulögðum út-
borgum koma miklu illu til leið-
ar, segir hann. Þau eru illa hljóð
einangruð, þannig að íbúamir
fá ekki ró og afslöpþun eftir erf-
iði dagsins. Hávaðinn virðíst
smátt og smátt eyðileggja fjöl-
skylduna sertt heild. Þar við bæt-
ist rúmleysið. Það er ekki að
furða þótt foreldrar sem búa við
slík skilyrði sendi börnin niður
á göturriar til að leika sér og að
börnín lendi þá oft í óaldar-
flokkum, segir dr. Hazemann.
Hann heldur því ekki fram, að
allir, sem í háhýsum búa, eigi
erfitt með að finna ró og hvíld.
En rótleysi, hávaði og' órói nú-
tímalífs hefur í för með sér æ
fleiri líkamlega sjúkdóma sem
eiga sér sálrænar orsakir. Mað-
urinn er fangi vélarinnar, verk-
smiðjunnar og skrifstofunnar,
og þær fáú stundir, sem hann
getúr slakað á spennunni með
fjölskyldunni á heimilinu eru
fjársjóður, sém getur glatazt.
Flestir mfenn æskja þess að
umgangast vini og jafningja. Fé-
lagsskapur viná er valin leið til
að endurheimta jafnvægið. Sá
sem býr nálægt jörðinni lætur
sér síður á samá standa um aðra
en'sá sem býr hærra. Allt félagé*
líf á sér stað á jörðu niðri, og
það klifrar upp á við. Fólk, sem
býr í lágum húsum þekkist bti*
ur og talar oftar saman.
Að hver fjölskylda hafi kig*
ið hús til umráða er óskadraum*
ur og fekki einu sinni æskilegi.
En húsm eiga að hafa færri íbútí
ir, kannski eina til sex. Sta3-
setning gatna og torga á að vesra
breytileg. Það’ er rángt að ván*
rækja göturnár. Þær eru tjántog
á félagsþötf m'anhsins. Þcgaí*
byggja skal ný hverfi á að iiafa
samráð við félagsfræðirtga*
lækná, fjölskyldufeður og ut^*
fram allt sálfræðinga.
ALÞÝÐUBLAÐIÐ - 1. febrúar 1963' ^