Breiðablik - 01.12.1906, Page 7

BREIÐABLIK.
107
þá og nú. Nú má heita að hverjum inn-
flytjanda frá íslandi standi vina-armar
opnir um leið og stigfið er af eimlestinni.
Þá var umhyg-gja stjórnarinnar í Nýja
Skotlandi hin eina hjálp innflytjendanna
og’ atorkusamir landnemar höfðu litlu
að treysta nema eigin hug og hönd-
um, enda er lítill efi á því, að margir
þeirra féllu í valinn fyrir aldur fram.
Virðist ntér augljóst, að þrautir þær,
sem landnámi þessu voru samfara, hafi
rist djúpar rúnir í hugsunarhátt Magn-
úsar, enda ber æfin á Mooselands háls-
um enn aðrar menjar í ritverkum hans.
Hvarvetna kemur það fram í ritum Itans,
að hann hefir lært meira í skóla lífsreynsl-
unnar en á nokkurn annan hátt. Er því
lítt að undrast þó honunt takist bezt upp,
þegar hann er að lýsa böli mannanna, en
sjái björtu hliðina ljósar í skrauti náttúr-
unnar.
Stjórnin í Nýja Skotlandi lét koma upp
skóla í bygð landnemanna íslenzku. Ef
eg man rétt, hefir Magnús sagt mér, að
kennarinn, — Wilson að nafni, — hafi
verið all-strangur, en ástundunarsamur
víð verk sitt. Er því sízt að undra, þó
börnunum íslenzku hafi fundist það ,,sól-
arlitlir dagar“, er þau voru undir stjórn
hans, að minsta kosti fyrst í stað, á með-
an þau skildu varla eitt einasta orð frá
vörum kennarans. Annars er lýsing hans
á prófessor Cracknell ef til vill rneira en
skáldsaga ein.
Magnús hefir hlotið litla mentan á skól-
um. Margur sá unglingur, er lengur hefir
á skóla gengið, getur vart ritað læsileg
sendibréf. En svo vel hefir höfundi þess-
um búnast að því litla,sem aðrir hafa veitt
honum úr forðabúri mentunarinnar, að
hann er einn af ritfærustu mönnum með
Vestur-Islendingum.
Hann kendi um rnörg ár við nokkura
af alþýðuskólum Nýja-íslands. Vart
heflr þar áhrifameiri kennari verið, og
munu menjar þess verks hans lengi vara,
því Magnús skilur fyllilega, að skylda
kennarans er það að glæða neista hins
góða og fagra í hugum nemendanna, —
jafnvel enn brýnni skylda en að
kenna ákveðnar námsgreinar. Og hafi
nokkur vestur-íslenzkur kennari þær
lyndiseinkunnir,sem til þess þurfa, er það
ekkert oflof, þó Magnúsi sé að því leyti
skipað í öndvegi með alþýðuskólakennur-
um Vestur-íslendinga. Enda stendur
hann þar að öðru leyti vel að vígi, því lítt
þekt mun það skáld vera, er Magnús
kannast eigi við, þeirra er ritað hafa á
enska tungu eða íslenzka. Og við sum
skáldin þýzku heflr Magnús tekið ástfóst-
ur, sérstaklega Heine og Schiller.
Þegar tekið er tillit til þess,að Magnús
ólst upp í fátækt frá barnæsku, varð að
vinna fyrir sér frá unga aldri, að mentan
sú, er hann öðlaðist í æsku,var af mjög
skornum skamti, að ógleymdum ástvina-
missi og varandi vanheilsu um margra ára
tíma, þá eru undur,hvað ntiklu hann hefir
getað afkastað í þarfir vestur-íslenzkra
bókmenta, sérstaklega þar sem barna-
kensla út um bygðir Islendinga er alls
ekki skáldlegt verk. Ilitt er þó enn eft-
irtektaverðara,að hvert einasta rit Magn-
úsar ber merki um vaxandi þroska höf-
undarins.
Eitt hið fyrsta, er eg minnist að hafa
lesið eftir Magnús,eru fjórar smásögur,er
hann gaf út,er hann var um tvítugt. Eg
var þá barn að aldri, en man samt aðal-
innihaldið úr þeim sögum. Málið á þeim
er all-gott, en ber þó menjar þess, að
Magnúsi var þá tamara að setja fram
hugsanir sínar á ensku en íslenzku, enda
var það að líkindum.
Þó er það sízt málið,sem gjörir þær sög-
ur all-fráfælandi. Það er öllu fremur
hugsanin, sem felst á bak við tjöldin.
Lífsgleðinni er þar algjörlega vísað á dyr.
Það er eins og einhver móleit vofu-flyksa
hafi varpað hjúpi sínum yfir sálir allra
aðal-persónanna í sögunni, enda hrökkva
þær fiestar upþ af útúrdúralítið. Þó eru
það aldrei vondar manneskjur, sem höf-