Breiðablik - 01.12.1906, Blaðsíða 8

io8
BREIÐABLIK.
undurinn lýsir í þeim sögum, heldur láta
þær í !jós eins ærlegar tilfinningar eins
og menn alment hafa til brunns aö bera.
En yfir huga þeirra allra hvílir martröö
lífsþreytunnar, og einn þeirra (Steinn)
hlær svo óðslega, að furðu sætir; leikur
vitfirring til þess að opna engum fylgsni
sálar sinnar. En þó, þegar honum er
bjargað, er hann svo léttlyndur, að hann
giftir sig von bráðar og fer að búa. Is-
lendingurinn, senr annars er svo fær að
hann innir þrekraun af hendi með fádæma
snarræði og orku, veslast upp hjá vel-
gjörðamanni sínum og deyr,— deyr blátt
áfram þegjandi og hljóðlaust. Og alt af
er hann þögull eins og myndastytta.
Þessar sögur eru sem sagt öfgar einar.
Imyndunaraflið leikur lausum hala. Og
flestar söguhetjurnar eru óeðlilegar.
En þetta eru ókostirnir. Það sem að-
allega gefur sögumþessum nokkurt gildi,
er hið tilfinningaríka, göfuga hjarta höf-
undarins. Meðaumkanin verður nokkuð
óeðlileg, en meðaumkan er það engu að
síður. Og þó hugsanin sé flögrandi og
óstöðug, bölsýnið yfirgnæfandi, persón-
urnar óeðlilegar, og framsetningin all-
viðvaningsleg, heilla þessar sögur að
vissu leyti huga manns, því þær sýna
manni sem í skuggsjá væri, hvers vænta
megi af þessum höfundi, þegar hann nær
þroska,oghin flögrandi,óstöðuga hugsan
hefir skilið sjáífa sig. Þær eru hugsjónir
dreymandi æskumanns, sem elskar mann-
kynið alt, af því þar eru systkin hans, en
sem vart hefir þrek til að bjóða lífinu
byrginn. Þær sýna,að Magnús hefir urn
það leyti tekið undir með Kristjáni: ,,Líf-
ið alt er blóðrás og logandi und“.
En nú er nóg komið um sögur þessar.
Þær eru hið fyrsta og sízta sem Magnús
hefir ritað, og gildi þeirra, er rita skal
um skáldskap hans sem heild, liggur að-
allega í því, að þær gefa von um annað
meira og betra síðar.
Sú von hefir ræzt. Hið næsta, sem eg
man eftir að eg sæi á prenti eftir Magn-
ús, er ljóðabók hans, sem nú mun fyrir
löngu lesin af öllum þorra Vestur-íslend-
inga.
Að máli tileru ljóð þau með hinu bezta,
sem skáld vor og hagyrðingar vestan hafs
hafa ritað. Eg man ekki eftir neinum
vestur-íslenzkum ljóðum, sem mér virðist
hafa meira skáldlegt gildi, nema ljóðum
Stephans G. Stephanssonar, og fáeinum
þýðingum Jóns Runólfssonar. Auðvit-
að eru sum kvæði í bók þeirri, er
ekki þola samanburðinn. Höfundurinn
hefir ofi algjörlega gleymt að ,,af-
kvista trjáboli sína“, eftir að hann
feldi þá ,,í skóginum“. Rímvillur eru
óþarflega margar, jafnvel þó það megi
verja með því, að það sé skylda skálds að
láta form víkja fyrir efni ef þörf gerist,
sem eg fyrir rnitt leyti álít rétt.
Bölsýni höfundarins kemur fram í
sumum þessum kvæðum, jafnvel hinum
beztu þeirra, en það er ekki lengur óeðli-
legt, enda meira blandað öðrum lyndis-
einkunnum. Þunglyndið kemur aðallega
fram í kvæðinu ,,Líkfararsöngur“, sem
þó er að mínu áliti bezta kvæðið í bók-
inni. „Grímur frá Grund“ er blátt áfram
ísletidingur, sem hefir til brunns að bera
flest af hinum kjarnmestu lyndiseinkunn-
um vorra beztu manna, þeirra ererfthafa
í ríkum mæli norræna sál. Samt líkar mér
alls ekki einstakar hendingar, svo sem:
,,Og enskir sögðust ei séð hafa mann“,
o. s. frv. En fyrir slíka smágalla er vel
borgað með kvæðinu í heild sinni.
,,Sögunarkarlinn“ er vinur minn. Það
er vafamál, hvort það er ekki hár-
rétt lýsing á æfi alt of margra eldri
manna hér vestra. Siðasti hluti kvæðis-
ins er að mínu áliti alt of líkur hendingu
einni í riti Ibsens „Víkingarnir frá Há-
logalandi11, en þó er það ólíklegt, að það
sé stælt, því Magnús hefir naumast verið
búinn að lesa Ibsen er hann orti kvæðið.
Yfirleitt eru ljóð þessi alÞeðli-
leg. Göfgi hugsunarinnar, sem er að-
alkostur sagnanna, er eg lýsti fyrir