Breiðablik - 01.01.1912, Blaðsíða 8

120
BREIDABLIK
Gal. 2,20. 1. Kor. 1,13. 2. Kor. 5,i4n.
Rómv. 5,8 o. fl.st.) á hann ávalt við það,
að dauði Krists verði oss til syndafyrir-
gefningar. Að öðrum kosti yrði að segja,
að Kristur hafi til ónýtis dáið, (sbr. Gal.
2,2i). Með engu öðru móti getur Páll
g'jört sér grein fyrir dauða Krists. Sama
skoðunin kemur fram bæði hjá Pétri (sbr.
1 Pét. I,i8n., 2,22—24, 3,i8) og hjá Jó-
hannesi (sbr. Jóh. 1,7. 2,2. 4,10), ogeins
í Hebreabréfinu (7,26n. 9,11—10,22).
Þessari viðfestu,sem hin kirkjulega kenn-
ing á sér hjá þessum rithöfundum n. ts.
er það þá líka fyrst og fremst að þakka,
að skoðunin á dauða Jesú sem f u 11-
nægjugjörð fyrir syndir mannanna
hefir haldist í gildi innan kirkjunnar um
svo margar aldir. Hinsvegar hefir hið
kirkjulega kvöldmáltíðarhald, þar sem
orðin ,,fyrir yðttr gefinn“ og ,,fyrir yður
úthelt“ voru hin miklu áherzlu orð,erhvern
helgan dag hljómuðu í eyrum safnaðarins,
gjört sitt til að styðja nienn í þeirri trú,að
þessi skoðun væri hin eina rétta.
Það sem menn því fram eftir öldunum
eru í nokkurri óvissu um, er ekki það,
a ð Kristur hafi dáið oss til syndalausnar,
heldurhittað hve miklu leyti og
hvers vegna einmitt dauði Krists hafi
verið nauðsynlegur í þessu tilliti.
Viðvíkjandi fyrri spurningunni þá líta
bæði grískir og latneskir kennendur forn-
kirkjunnar í höfuðatriðunum eins á þetta
mál: Mannkynið sé vegna syndarinnar
orðið herfang djöfulsins, en Kristur hafi
með dauðasínum keypt mönnunum lausn.
En hverjum átti hann að hafa greitt
lausnargjaldið? Um það voru skoðanir
manna nokkuð á reiki. Algengust var
sú skoðun.að Jesús hefði greitt djöflinum
það, því að á hans valdi áttu mennirnir
að hafa verið og orðnir hans eiginleg
eign. Sú skoðun verður fyrst fyrir oss
hjá Órígenesi, sem kennir að Jesús hafi
greitt Satan sálu sína sem lausnareyri,
en Satan ekki getað haldið henni vegna
sambands hennar við guðdóminn. Menn-
irnir hefðu þannig losnað úr ánauðinni,
en Satan mist af lausnargjaldinu. Sömu
hugsunina útlistar Gregóríus frá Nyssa
nánar á þá leið, að hin guðlega náttúra
Jesú, fólgin undir agni hinnar mannlegu
náttúru hans, hafi orðið sá öngull er djöf-
ullinn festi sig á, svo að hann misti við
það vald sitt yfir mönnunum. Líkt þessu
kendu þeir Ambrósíus, Leo mikli og Gre-
gor mikli. Djöfullinn hefir eftir skoðun
allra þessara manna verið beittur brögð-
um svo lausnargjaldið gekk honum úr
greipum. Enafþvíað djöfull hafi þar mátt
sjálfum sér um kenna, hafi kaupin ekki
gengið til baka. Þá eru þeir nokkrir
sem mótmæla þessari skoðun, og kenna,
að lausnargjaldið hafi verið greitt guði,
en ekki Satan, því að það væri guS.sem
maðurinn væri kominn í skuld við vegna
synda sinna, og því heimtaði fullnægju-
gjörð. Honum hefði því lausnargjaldið
verið greitt. Svo kendu menn eins og
Gregoríus frá Nasiansos og Jóhannes frá
Damaskus. En samt sem áður lifir hin
skoðunin alt fram á siðbótartíma, svo að
jafnvel bólar á henni hjá Lúter sjálfum.
En sé það guð, sem mannkynið er orð-
ið sekt við vegna synda sinna, vaknar
jafnskjótt sú hin erfiða spurning, h v e r s
v e g n a guð hafi ekki getað af takmarka-
lausri elsku sinni látið allar kröfur sínar
á hendur mönnunum falla niður, í stað
þess að framselja í dauðann eingetinn son
sinn, — láta hann saklausan deyja í stað
sekra manna. Við þessa spurningu hafði
miðaldakirkjan glímt all-lengi áður en
Anselmus erkibiskup trá Kantaraborg
(dáinn 1109) kom með þá úrlausn á þess-
ari vandaspurningu, sem kirkjan hefir
gjört sér að góðu fram á þennan dag.
III.
Kenning Anselmusarerí fæst-
um orðum þessi: Synd mannanna er í
því fólgin, að guði hefir ekki verið sýndur
sá heiður, sem honum ber. Slíka synd
getur guð ekki fyrirgefið orðalaust vegna