Alþýðublaðið - 24.07.1963, Blaðsíða 8

g 24. júlí 1963 — ALÞÝÐUBLAÐIÐ
H V A Ð er skemmtilegra á
sumrin en að vera úti í guðs
grænni náttúru og njóta feg-
urðarinnar og friðarins sem
hún hefur upp á að bjóða. Marg-
ir menn nota öll ráð til þess að
geta dvalið á slíkum stöðum í
frítíma sínum. í íslandi hafa
nokkrir menn þá atvinnu að
ganga um óbyggðirnar. Hér á
eftir fylgir greinagerð um starf-
ið, í hverju það er fólgið og upp-
runa þess.
Gróður þessi mundi binda sandinn. Holt og hæðir yrðu þakin gróðri að nýju. Landslagið fengi sína upp-
runanlegu mynd og lýsa mætti því með orðum forfeðra vorra: „Það er skógi vaxið milli fjalis og fjöru“.
Þetta er ljósmynd af Landmanna og Hoitamannaafrétt. Hver kortteikningarmaður fær slíka mynd og
gagnsær pappír festur ofan á hann, sem teiknað er á helzta gróðursvæðinu.
Helztu gróðurtegundirnar hafa sérstök merki, sem notuð eru á kortinu. Reíknað er út hversu margir
hektarar af gróðri séu í hverjum afrétt og prósentatala þess.
„Tilraunir með ræktun öræfa
íslands gefur góðar vonir um að
klæða megi þau gróðri. Á þessu
stigi er samt óskynsamlegt að
rækta þau. Skynsamlegra er
fyrir bændur að rækta þá staði
upp, þar sem meira má fá fyrir
„áburðarpokann,“ ef það er gert
í þeim tilgangi að auka gróður-
inn til beitar. Öðru máli gegnir
um þá staði, þar sem uppblástur-
inn er allt að eyðileggja. Þar má
ekki líta á kostnaðar- og hagsýn-
ishliðina”.
Ofangreind orð mælti Ingvi
Þorsteinsson, magister, sem
stendur fyrir þeim rannsóknum
á hagnýtingu og meðferð gróð-
urs, sem nú er unnið að á afrétt-
um íslands á vegum Atvinnu-
deildar háskólans.
Þótt ótrúlegt megi virðast hóf-
ust rannsóknir á þessu sviði ekki
fyrr en árið 1955 og enn á þvi
herrans ári 1963 eru flestir af-
réttir landsins nýttir af nær al-
geru handahófi.
Starf þetta hefur þróazt úr
einni smáferð, sem farin var upp
í óbyggðir á rigningarsumrinu
1955. Nú vinna 5—6 manns að
þessum verkefnum á hálendi ís-
lands nær allt sumarið. Þeir sem
stuðluðu mest að því, að þessi
verkefni voru tekin til meðferð-
ar voru dr. Björn Jóhannesson,
fyrrverandi forstöðumaður jarð-
vegsdeildar og núverandi starfs-
maður hjá Sameinuðu þjóðun-
um, og Ingvi Þorsteinsson, sem
var undirmaður Björns. Fram að
1960 voru rannsóknirnar unnar
í hjáverkum með jarðvegsrann-
sóknum, en síðan hafa þær verið
sjálfstætt verksvið við Átvinnu-
deildina. Síðastliðin 3 ár hefur
verið mikill skriður á þessu
starfi og má búast við að lokið
verði við að kortleggja gróður
allra afrétta landsins kringum
árið 1970.
Hin gróðurfræðilega undir-
staða þessara hagnýtu rannsókna
eru verk Steindórs Steindórsson-
ar grasafræðings, sem hefur ferð-
azt um landið í nærfelt í 30 ár og
rannsakað gróður hálendisins
betur og itarlegar en nokkur ann
ar fyrr eða síðar.
Með þessum rannsóknum er
ætlunin að komast að raun um
í fyrsta lagi, hvert sé beitarþol
afréttarlanda okkar, í öðru lagi
hvar uppblástur og landeyðing á
sér stað, í þriðja lagi hvar sé
helzt að finna og hve mikið gróið
og ógróið land, sem rækta má
upp að nýju.
Nú geta menn vélt því fyrir
sér hvort þessar rannsóknir séu
mjög aðkallandi. Er nauðsynlegt
að eyða starfskrafti og fé í slíkar
rannsóknir? Er nokkur hætta á
því að öræfin bíði tjón af núver-
andi nýtingu þeirra? Hafa skepn
urnar ekki nóg að borða?
Þróunin í heiminufn gengur
í þá átt að hjarðmennskan er að
hverfa, ræktunarmenningin tek-
ur við, og áætlunarbúskapur kem
ur í stað handahófs. Þessi þróun
hefur líka átt sér stað hjá okkur,
en þó er handahófið enn ríkjandi
í nýtingu beitilanda okkar og
það er augljóst, að þannig verð-
ur það þangað til að búið er að
finna hin nýtanlegu afköst beiíi-
landanna, þ. e. a. s. beitarþol
þeirra. í þeim löndum, sem beit
armenning er á hæsta stigi, t. d.
í Bandaríkjunum, er tæplega
nokkur hektari beittur án þess
að beitarþol hans hafi verið fyr-
irfram reiknað út. Nýtingin verð-
ur að vera í samræmi við beitar-
þol gróðursins, því að ofnýting
gróðurs leiðir af sér eyðingu
hans. Og í kjölfar gróðureyðing-
ar á uppblástur sér oft stað. Þá
minnka afurðir bænda samfara
ofnýtingu landsins, þar sem hún
leiðir til minnkandi uppblásturs
ár frá ári.
Ýmsar menningarþjóðir hafa
liðið imdir lok vegna þess, að
þær skildu ekki samhengið milli
-menningar og gróðurs. Svo illa
erum við að vísu ekki ó vegi
staddir, en við verðum að hafa
hugfast, að enn þann dag í dag
minnka gróðurlendi íslands
miklu hraðar en við græðum þau
upp. það hefur að vísu verið
unnið dyggilega og oft með á-
gætum órangri að því að stöðva
I 5 L A N D
Kortið sýnir olckur á hvaða svæi
lagöa svæðið er afmarkað' meö dök
á af miöhálendinu.
■nmiHinHMUHimimHiuiMmi
mm wmmmm»•»■■■■■■■■■■■■■■■»i
«•>••«■■■■■■■■••■■*<’■*■■■■■•’■■ ■■■■■■■■>!
■■■■■■■■■■■■■■•■•■■■!■■■
—*----man***aaaaai------
i •■•a■«■•■••■ >
!■■■■■■■■■■■■■!
■uuiiiiimi-------------,
!■■■•■■■■■•■■■•■■■■■■«■■■ I
!■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■*•!
--->•■ ■■■■■■»■■■••«■•■•■■ •,■■■■■■*■■■-
!••■■■•■ ■■•■■1’■■•*■••»■■■■■ »• ■■ - -----
>■■■• ••■•■•■»»■■■•■•■■•■'■ ■■■■■«
--->■■■■•.< •■■■■■•■•■■■•■ ■■■■■!■
• ••••■■I
■ ■■■■■■________________________________
---■■■■■■■■»•■■•■■■■■■■■*■■■■■■■■■■■■■•■■•!
■■■■■■•■•■■■•■■•■■■■■•*■■•■■••■■■■■■■■■■•I