Óðinn - 01.07.1923, Blaðsíða 41

Óðinn - 01.07.1923, Blaðsíða 41
ÓÐINN 89 Yfirsyn. Líf og dauði eru eitt, að því vinna bæði streytt, að breyta og færa í betra snið, því báðum stjórnar almættið. Fnjóskuv. Sí Árni Jónsson hreppstjóri á Þverá. Fyrir og um miðja síðastliðna öld ólust upp margir þjóðnýtir menn í bændastjett þessa lands, menn, sem engrar mentunar nutu, annarar en þeir fengu aflað sjer sjálfir, en urðu þó vel að sjer, atkvæðamenn og prýði stjettar sinnar. Þá voru straumbrot mikil og talsverð þjóðernisvakning með þjóðinni, og frelsis- hyggjur lágu ofarlega er sem mestur gnýr stóð um sjálfstæðismálin kringum þjóðfundinn. Hafði það sem vænta mátti mikil áhrif á námfúsa og gáfaða menn er þá voru á þroskaskeiði og hvátti þá fram til náms og starfs. Þeir menn, er sú alda náði til, eru nú flestir til grafar gengnir, og þar á meðal sá, er nú verður lítillega minst, Árni Jónsson hreppstjóri og dbrm. á Þverá í Hallárdal í Húnavatnsþingi. Að Árna stóðu á báðar hendur þróttmiklar bænda- ættir, og var móðurætt hans mjög tengd við Syðri-Ey á Skagaströnd. Þar bjó sá maður á ofanverðri 18. öld er Magnús hjet Arason og dó um nírætt 1809. Hann var að langfeðgum kominn í beinan karlmenn af sjera Olafi Kolbeinssyni ríka i Saurbæ á Hvalfjarðarströnd, er uppi var á 16. öld. Forfeður Magnúsar voru gildir bændur og búhöldar, og sjálfur var hann efnabóndi, harðger og hagorður vel. Kona hans var Sigríður dóttir Finns bónda jónssonar er lengi bjó á Syðri-Ey. Frá þeim Magnúsi er komin fjölmenn og merkileg ætt. Meðal barna þeirra voru þeir Árni, faðir merkis- bóndans Sigurðar hreppstjóra i Höfnum (d. 1879) og Finnur á Syðri-Ey. Dætur Finns voru þær Sigurlaug, er átti Björn Þorláksson á Þverá í Hallárdal, og Sig- ríður, er átti ]ón Ólafsson á Helgavatni í Vatnsdal (d. 1859). Ólafur faðir ]óns bjó á Kálfskinni í Eyja- firði og var sonur Árna á Fornastöðum Árnasonar á Vtra-Hóli i Kræklingahlíð Björnssonar Höskuldssonar. Er sú ætt eyfirsk. ]ón á Helgavatni var dugnaðar- maður mikill og góður bóndi. Hann var tvíkvæntur og var Sigríður fyrri kona hans. Þau áttu margt barna og komust þessi til fullorðinsára: Ólafur veitingamaður á Skagaströnd og síðan á Akureyri, Hlíf kona Skúla Sívertsens í Hrappsey, Ragnheiður kona Friðriks Möllers póstafgreiðslumanns á Akureyri, Ingibjörg kona Magnúsar Bergmann, er um eitt skeið bjó á Síðu í Refasveit, Sigurlaug kona ]óns ]ónssonar á Melum í Hrútafirði, Finnur á Bergsstöðum í Hallár- dal, druknaði á bezta aldri frá konu og ungum börn- um, og Árni hreppstjóri er hjer er sagt frá. Árni ]ónsson var fæddur 26. nóv. 1831 á Syðri- Ey. Bjuggu þar þá foreldrar hans, en fluttust síðan að Helgavatni í Vatnsdal og þar ólst Árni upp til fullorðins ára. Ekki var hann til lærdóms settur, þó snemma væri námfýsi hans mikil en greind góð. Var hann einn mánuð við nám hjá ]ósef lækni Skaftasyni í Hnausum og var það öll hans skólaganga; naut hann ekki annarar mentunar en hann gat aflað sjer sjálfur af bókum tilsagnarlaust. Þó varð Árni prýði- lega að sjer eftir því sem títt var um »ólærða« menn í þá tíð, og nýttist honum lærdómur sinn til allra starfa, er honum voru falin, á við marga þá er langt skólanám hafa að baki. En til vinnu var Árna ríkt haldið, þegar á unga aldri, af föður sínum; var hann og að eðlisfari vinnugefinn og kappsamur, enda varð hann afkastamikill verkmaður og verkhygginn og var svo fram á elliár. Einkum var hann atkvæða sláttu- maður, og er þeim er þetta ritar minnisstætt hversu rösklega Árni sló fyrsta sumarið er hann var á Syðri- Ey, þá hátt á áttræðisaldri. Árni kvongaðist 16. sept. 1356, og gekk að eiga frændkonu sína, Svanlaugu Björnsdóttur frá Þverá í Hallárdal, en vorið eftir reistu þau bú á Njálsstöðum á Skagaströnd. Þar bjuggu þau í tvö ár, fluttu þá að Eyjarkotí og voru þar eitt ár, en vorið 1860 fluttu þau búferlum að Þverá í Hallárdal og þar bjuggu þau síðan samfleytt í 47 ár. Björn Þorláksson, tengda- faðir Árna, er þar hafði lengi búið, var þá fyrir skömmu látinn (1857) og keypti Árni jörðina af erf- ingjum hans. Björn hafði verið búhöldur mikill og framtakssamur. Hann bygði timburhús stórt og vandað að viðum og smíði á Þverá; var það alldýrt og hvíldu skuldir allmiklar á dánarbúi hans er Árni tók við um leið og hann fjekk jörðina. Árni hafði ekki lengi búið er það orð komst á, að hann væri með hinum belstu bændum. Bar hvort- tveggja til, að hann var dugnaðarmaður og rak bú- skapinn með atorku, og svo það, að hann var betur mentaður, þó af sjálfsdáðum væri, en bændur voru þá alment. Var og þegar tekið að fela honum á hendur ýms trúnaðarstörf í sveitarþarfir. — í Vindhælishreppi voru þá tveir hrsppstjórar og hafði svo verið lengi, því að hann er stærstur af hreppum Húnavatnssýslu.

x

Óðinn

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Óðinn
https://timarit.is/publication/205

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.