Alþýðublaðið - 14.11.1963, Qupperneq 8

Aftur lagði Straumfaxi af stað
vestur til Grænlands ximmtudags-
morguninn 31. okt. Þokubakki lá
yfir Kársnesi og virtist berast
innyfir flugvöllinn, enda stóð á
endanum að þegar véiin lyfti sér '
út yfir Fossvoginn sá naumast til
jaröar. Beygt var í vesturátt með
ströndinni og nú tók við tíðinda-
laus og þægileg ferð. Bjart var
yfír Narssarssuaq og lending auð-
veld. Mikill mannfjöldi var til að
taka á móti vélinni og voru það
væntanlegir farþegaí til Reykja-
víkúr aftur, alls um 60 manns.
Ætlunin hafði verið að leggja
af stað aftur eftir u. þ. b. klukku-
stund, svo nú var um að gera að
láta hendur standa fram úr ermum
og mynda það sem hægt yrði á gvo
skömmum tíma. Tveir mynda-
smiðir urðu mér samferða út í
rústirnar af flugskýiinu, þéir
Hannes Ó. Johnson, íorstjóri
Tryggingar h.f. og Halldór Sigur
jónsson yfirvélamaður hjá Loft-
leiðum. Þeir voru þarna komnir í
þeim erindagjörðum að rannsaka
leyfarnar af Sólfaxa og taka með
sér það sem nýtilegt kynni að vera.
Fljótlega varð þeim ljóst, að
ekkert yrði tekið í heimferðinni.
Allt sem hafði verið í flugskýlinu
var svo gerónýtt, að jafnvel ekki
hin minnsta skrúfá var nothæf.
Sólfaxi hafði staðið næst öðrum
endanum og þar var ekki annað
að sjá, en fjórar ólögulegar hrúg-
ur, sem einhverntíma höfðu verið
hreyflar og undnar og snúnar stál-
pípur, sem e:nu sinni voru sæti
vélarinnar. Steyptar stoðir höfðu
verið i útveggjum byggingarinn-
ar og voru þær það eina sem eft-
ir stóð heillegt. Flugturn, sem
stendur nærri áfastur við skýlið
var með öllu ónothæfur, glerin í
hjálminum sprungin og tæki ónýt.
Flugskýlið var það cem kalla
mætti fullkomna rúst. Sólfaxi var
sú flugvél Flugfélagsins, sem var
TEXTI 0G MYNDIR:
GRÉTAR 0DDSS0N
útbúin fullkompustum tækjum,
m.a. ratsjú til leitar- og ískönnun-
arflugs. Katalínubátarnir tveir
voru eign dönsku stjórnarinn-
ar og hefur hún þá misst þrjá slíka
í Grænlandi í sumar og haust.
Einn fórst með nokkrum mönn-
um í sumar. Einnig var í ckýlinu
lítil einkaflugvél, sem var á leið
frá Bandaríkjunum til Evrópu,
hún var af gerðinni Piper Coman-
che.
Farþegarnir tilvonandi norpuðu
í kringum vélina. Vígalegur Dani
Söng tvíræðar vísur í vélinni.
kom til þeirra Halldórs og Hann-
esar, þar sem þeir voru að at-
hafna sig í rústunum og sagði
þeim að iðja þeirra væri ekki vel
séð. Bað þá reyndar að hafa sig á
brott. Ekki virtu þeir þessi til-
mæli svars og mun hafa verið um
einhvern misskilning að ræða, því
að þau voru ekki ítrekuð.
Hjarn var nokkuð og frost. Við
urðum fljótt loppnir við mynda-
smíðina og leituðum skjóls í
Slökkvistöðinni, sem er stein-
snar frá rústunum raunar ekki
nema svo sem 30—40 metra í
burtu. Danskir slökkviliðsmenn á
staðnum buðu okkur til kaffi-
stofu sinnar og gæddu okkur á
brennheitu kaffi. Þeir sýndu okk-
ur líka hurð eina innaf stöðinni.
Hurð þessi var rauðmáluð, en máln
ingin var öll upphlaupin í bólur,
hafði greinilega soðið í hitanum
frá bálinu. Slökkviliðsbílunum
tókst að forða.
Eldurinn kom upp á einhverj-
um alversta tíma eólarhringsins,
klukkan hálf fimm um morguninn.
Þorsteinn Jónsson flugstjóri var
einn af þeim fyrstu sem komu að.
Hann hafði verið að hjálpa til að
ýta bíl í gang, þegar honum varð
litið í áttina að flugskýlinu og sá
þá eldsbjarmann. í fyrstu virtist
honum eldurinn ekki svo magnað-
ur að ekki mætti takast að slökkva
en þá fóru 3000 gallon (um 12000
lítrar) af benzíni að springa í loft
upp og varð skýlið þá alelda á
svipstundu. Var þá sýnt að hverju
fór. í birtingu um morguninn var
allt brunnið sem brunnið gat.
Ekkert liggur fyrir um elds-
upptökin, en danskir kváðu hafa
nokkra tilburði til að kenna Sói-
faxamönnum um. Hafa meira að
segja látið að því liggja, að þeir
hafi ekki gengið nógu vel frá
flugvélinni undir nóttina. Flug-
félagsmenn benda hinsvegar á, að
erfitt sé að ganga svo frá DC4
flugvél að hætta sé að skamm-
hlaupi eða öðru slíku. Öll slik
tækj sýni greinilega aðvörunar-
merki, ef ekki sé gengið tryggilega
frá.
Þá er bent á, að ein stoðin í
flugskýlinu sé með greinilegum
ummerkjum þess, að eldurinn hafi
getað komið upp í rafmagnstöfíu
sem staðsett var við hana. Stoðin
sést greinilega á yfiriitsmynd yfir
rústirnar, sem birtist hér í opn-
unni með fyrri Grænlandsgrein-
inni. Þriðji þverbiti frá endanum
er svartur af sviða, en á hinum
sést ekkert.
I frásögn af brunanum, hafði
eitt dönsku blaðanna getið þess
að íslenzkur flugmaður hefði stað
ið við eldinn og grátið, þegar hanii
sá Sólfaxa rjúka upp í loftið í
sprengingunum. Þorsteinn Jóns-
son ber ekki á móti því, að hann
hafi verið dálítið klökkur svona
innanum sig, en ekki fæst hann
til að viðurkenna að hann hafi
grátið, enda frostveður og óhægt
um slík vökvaútlát,
Þegar við höfðum setið um hríð
. sem þar á buxum ganga.
í góðum kaffifagnaði á Slökkvi-
stöðinni, bárust þær fréttir, að
vegna óhagstæðs veðurs í Reykia-
vík yrði ekki af flugi þennan dag
og var okkur komið fyrir í þokka-
legu hóteli etaðarins.
í GÓÐUM FAGNAÐI
Synd væri að segja, að væst
hafi um hina íslenzku stranda-
glópa í fornu landnámi Eiríks
rauða. Að sjálfsögðu urðu mikl-
ir fagnaðarfundir með áhöfninni
af Sólfaxa og þeim sem nú voru
komnir til að leysa þá úr þessari
prísund og flytja heim til íslands
og Danirnir voru líka fegnir gesta-
komunni. Svo stóð á að síðasti
hvers mánaðar er útborgunardag-
ur- þarna í nýlendunni. Búðar-
kompa ein er á staðnum, þar sem
íbúarnir geta keypt algengustu
kramvöru ásamt bjór og brenni-
•víni.
Mér skilst á íslendingum að
Grænlandsdanir séu veizluglaðir
menn og sú varð raunin á, að okk-
ur var boðið í ölteiti mikið, sem
undirbúið hafði verið í öðru húsi
skammt frá. Því hinu sama og
hysir mötuneyti staðarins. Við
komum þangað allseint um kvöld-
ið. Veizlan reyndist til húsa í
iitlu herbergi, það var varla stærra
en lítið svefnherbergi. Húsgögnin
voru sófi, sófaborð, tveir litlir skáp
ar og borð. Þegar voru fyrir 15 —
20 manns í þessu litla plássi og
sófaborðið var svo hlaðið öiílösk-
um og brennivíns, að ekkj var
hægt að drepa niður fingri. Ein
mublan var svo plötuspilari einn
mikill og á liann var leikið af
slíku offorsi, að rétt var hægt að
heyra, ef næsti maður hrópaðl
eitthvað uppí eyrað á manni.
Ég gerði ráð fyrir að þarna i
husinu hafi búið fjöldi fólks, en
enginn virtist kæra sig hót um
það og enginn kom til að kvarta
yfir hávaðanum. Spilað vár af
stórum hæggengum plötum, svo
lítið lát varð á hávaðanum, ekki
nema rétt á meðan skipt var um
plötu. Húsgangurinn hafði verið
tekinn í þjónustu véstrænna sam-
kvæmisdansa, rokks og tvists, en
dansfélagar voru grænlenzkar
stúlkur starfandi á staðnum. Mér
virtist að þarna væri talsvert „á-
sand“ rétt eins og hér. Allmikið
g 14. nóv. 1963 — ALÞÝÐUBLAÐIÐ