Alþýðublaðið - 29.02.1964, Blaðsíða 10

ÍHLUTUN FRAKKA í GABC
Framh. af 5. síðu fram f andspyriiu ungu kyn-
slóðarinnar.
leikinn til að hjálpa valdhöf- Stjórnarandstaðan hefur ver-
unum, jafnvel þótt þess hafi jg bæj(j niður í þessum löndum
erið farið á leit. eins 0g víðast hvar annars stað-
Frakkar höfðust ekkert að ar j Afríku, en hlotið stuðning
fyrir sjö mánuðum þegar You- róttajkari leiðtoga eins og for-
lou ábóta var steypt af stóli í setanna í Mali og Guineu,
Kongó (Brazzaville). Þá var þeirra Keita og Touré. Þeir
sagt, að þjóðin styddi ekki You- jeggjast gegn of miklum áhrif-
lou. En M’ba er heldur ekki um j?rakka 0g vilja nokkurs
vinsæll, svo að röksemdir konar „alþýðulýðræði” 'eða ein-
Frakka virðast nokkuð á reiki. rægn
Frakkar segjast einnig liafa
ákveðið að hjálpa M’ba, þar eð
almenningur hafi ekki látið í
í tvö ár hefur de Gaulle orð-
ið að horfa upp á það, að æ
fleiri leiðtogum, sem hlynntir
Ijós fögnuð með byltinguna eða eru Frökkum, hefur verið
á annan hátt sýnt stuðning sinn steypt af stóli eða hótað með
við hana. Bent er á að með þyUingu, en nú hefur hann lát-
þessu sé verið að hvetja til þess jg til skarar skríða. í París er
að völdunum verði náð með of- sagt, ag hann hafi viljað bjarga
beldi og blóðsúthellingum. því Sem bjargað varð, því að
Ýmsir telja, að de Gaulle nœst kunni til tíðinda að draga
hafi dregið rangar ályktanir af ; mikilvægari löndum eins og
íhlutun Breta í Austur-Afríku, Senegal og Fílabeinsströndinni.
sem er mun lengra á veg kom- gn hernaðaraðgerðir eru ekki
in í öllu tilliti en fyrrverandi taldar nein framtíðarlausn á
nýlendur Fralcka í Mið-Arfíku. Vandamálunum. Mikil ólga er
Aðrir segja, að de Gaulle hafi un(iir niðri í Afríku vegna gíf-
verið ákveðinn í að missa ekki uriegra umróta á þróunarskeiði
helztu úraníum-uppsprettu hinna nýju ríkja. Sagt er, að
sína, sem er í Gabon.
PÓLITÍSKAR
ÁSTÆÐUR
ef de Gaulle hafi hugsað sér að
styðja gömlu „pótentátana” á
sama hátt og Bandaríkjamenn
_________ í rómönsku Ameríku verði á-
Aðrir vilja leita orsakanna rangurinn aðeins sá, að unga
dýpra. Nokkur upplausn hefur kynslóðin verði beinlínis and-
átt sér stað í fyrrverandi ný
lendum Frakka í Afríku hin
síðari ár. Heil kynslóð stjórn
víg Frökkum, sem hún er ekki
í svipinn.
Frakkar veita Afríkuríkjum
Framh. af 6. síðu
Franska lögreglan upplýsti, að
Pardo-Bolland hefði verið undir
eftirliti 20 franskra lögreglu-
manna. Hann hefði legið undir
grun vegna upplýsingá frá suð-
ur-amerískum lögreglumönnum
um, að hann hefði komið í stað
sendiherrans frá Guatemala sem
eiturlyfjasmyglari. Eftirlitið með
honum var mjög erfitt vegna dipló
matiskrar friðhelgi hans. Einnig
komst hann fljótlega að því, að
hann var undir eftirliti og tókst
oft að stinga lögreéluna af.
Hann tókst oft á hendur ferðir
til Frakklands og hinna fjarlæg
ari'austurlanda. Hann hafði fyrir
sið, þegar hann ferðaðist með
leigubifreiðum stuttar vegalengd-
ir, að skipta um bifreið þegar
minnst varði. Einnig átti hann
til að standa góða stund fyrir ut-
an kirkjur og skoða byggingarlag
framhliðar þeirra og halda síðan
>nn í þær. Njósnarmennirnir gátu
sér þess til, að samstarfsmenn
hans hefðu heimsótt kírkjur þess
ar stuttu áður og látið eftir liggja
boð um væntanlegt smygl á stöð-
um, sem hann síðan kraup á og
þóttist biðjast fyrir.
í febrúarbyrjun kom Pardo-Bol
land til Frakklands frá Hollandi.
Hann var undir fölsku nafni og
fékk sér inni í hóteli í Cannes.
Þar kom hann sér í samband við
Juan Aristi. René Byuchon kom
einnig til skjalanna þarna og
hann er grunaður um að hafa
haft með sér eiturlyf. Pardo-Bol-
land flaug til Parísar 14. febmar.
Farangur hans við brottförina vó
58 kíló, en hafði vegið 25 þegar
hann kom til Cannes. Næsta dag
hélt Aristi til New York frá Nissa
með 80 kílóa farangur. Þar næsta
dag hélt Pardo-Bolland einnig
til New York. Þar fékk hann Ar-
isti farangur sinn í hendur að
sögn frönsku glæpalögreglunnar,
„Sureté Nationale". Hún télur, að
eitrið sé upprunnið í fjarlægari
austurlöndum, en það er enn ó-
leyst góta, hvernig það komst inn
í Frakkland. Aftuð á móti er
franska lögreglan’að vinna v'ið að
rekja allmörg spor, sem gætu
leitt til þess, að nýjar 'handtökur
yrðu gerðar á næstunni bæði í
Evrópu og Bandaríkjunum.
Viðhorf í menningarmálum
málamanna, sem tengdir eru mikla aðstoð. Frönsk blöð hafa
Frakklandi sterkum böndum, harðlega gagnrýnt hvernig pen
hafa náð undir sig völdunum ingum franskra skattgreiðenda
síðan 1958. Mörg þessara ríkja er sóað í þessum löndum. Blöð-
hafa fengið gífurlega fjárhags- in hafa einnig gagnrýnt íhlut-
aðstoð frá Frökkum, en vegna un de Gaulles í Gabon. Frönsk
spillingar og dugleysis hefur blöð telja, að aðstoðin sé ekki
hún ekki komið íbúunum að veitt á réttan hátt og telja, að
notum. Þetta hefur valdið von- aðferðir frá nýlendutímanum
brigðum og óónægju og kemur bæti ekki ástandið.
; í '"»»* *
mwWWWVWWMMWWVMWWVWWWWMWWWVV
Mesta smygBið...
Framh. af bls 7
marki. En þau tryggja ekki, að
hann nái markinu. Því aðeins, að
aukin menning sigli í kjörfar vax-
andi auðlegðar, eykst þroski
mannsins, og þá um leið ham-
ingja hans. í Hávamálum segir,
að margur verði af aurum api. Okk
ur nútímamönnum er nú sá vandi
á höndum, að koma í veg fyrir, að
aurarnir geri okkur að öpum, að
véltæknin geri okkur að vélmenn-
um, að við týnum sál okkar á leið-
inni til tungisins. Höfum við ekki
öll heyrt söguna um Japanann,
sem kom í þotu frá Tokíó til Par-
ísar? Hann seftist niður á flug-
stöðinni og fékkst ekki til þess
að fara þaðan um sinn. Hann
sagði að sálin flygi ekki í þotu,
og hann væri að bíða eftir henni.
Hann kvaðst með engu móti vilja
vera ón hennar.
i bi .
★ VERKMENNING OG
HUGMENNING.
Það er ein af þversögnum nú-
tímans, að sú g»æsta menning, sem
orðiö hetur undirstaða ævintýra-
legra framfara 'á undanförnum
áratugum, eflist ekki sjálfkrafa af
sigrum sínum. Þvert á móti virðist
þurfa að gæta hennar gagnvart
þeim. Ég á hér ekki við þann djúp
stæða og örlagaríka siðferðilega
vanda, sem siglt hefur í kjölfar
þess, að maðurinn er að öðlast
hraðar vald yfir náttúrunni en yfir
sjáifum sér. Þess vegna er gleðin
yfir auknum mætti mannsins því
miður blandin nokkrum ótta. Ég
á við þann vanda í menningarmál-
um, sem af því hlýzc, að vélin og
tæknin hafa ýmis þau áhrif á
manninn, sem eru honum til traf-
ala í leit hans að sönnu eðlj sínu
og sérkennum. Goethe lætur Faust
segja, að tvær sálir búi í brjósti
sínu. í brjósti nútímamannsins
búa einnig tvö öfl, orka vélmenn-
ingarinnar og yndi hugmenning-
arinnar. Þau mega takast á og
þau þurfa að gera það. Hið eina,
sem ekki má gerast, er, að þau
lami hvort annað. Það er eitt brýn
asta hlutverk núdmans að stuðla
að því, að þau styðji hvort annað.
Fyrr á öldurn var menningin
fyrst og fremst einstaklingsbund-
in. Hún sótti afl siit og sköpunar
mátt til einstaklingsins, hugsunar
hans og tilfinningalífs. Nútíma-
verkmenning grundvallast hins
vegar á scórframleiðslu, vélvæð-
ingu, skipulagi. Hún gerir einstakl
inginn að lið í langri keðju, dropa
í hafi, bæði sem framleiðanda og
neytanda. Hann er þeim mun betri
framleiðandi sem hann er liðugra.
hjól í stærri vél. Hann er þeim
mun betri neytandi sem hann er
auðsveipari þjónn auglýsinga og
fjöldasmekks. Það er eitt megin-
vandamál nútimans að samhæfa
þá verkmenningu, sem grundvall-
i ast á fjöldaframleiðslu, þeirri hug
' menningu, sem hiýtur að vera ein-
staklingsbimdin. Ef við vanrækj-
um verkmenninguna, stöðvast fram
i sókn mannsins, við verðum fátæk-
ari og vanmáttugri. Ef við van-
! rækjum hugmenninguna, hæctum
við að þroskast, við verðum fá-
fróðari, lífsnautn okkar minnkar.
Nútímamaðurinn verður að geta
verið hlekkur í langri keðju án
þess að verða að sviplausum
! f jölda. Hann verður að geta hald-
ið áfram að þroska einstaklings-
eðli sitt, þótt hann þurfi að vera
i hjól í stórri vél.
★ VANDAMÁL FJÖLDA-
MENNINGAR.
Við þurfum að gera okkur skýra
grein fyrir því, að vélaöldin hef-
ur skapað ný viðhorf í menningar
málum. Auðvitað eru mörg þau
fyrirbæri, sem við sjáum fyrir okk
ur í menningarlífi og félagslífi nú
tímans, óæskiieg og jafnvel skað-
leg, enda mikið um þau taiað og
á þeim hneykslazt. Við eigum að
sjálfsögðu að vinna gegn þeim. En
yið megum ekki láta yfirborðsein-
kenni glepja okkur og rugla dóm-
greind okkar. Kjarni málsins er,
að velmegun núcímaþjóðfélags hef
ur veitt nýju fóiki, nýjum hópum,
nýjum stéttum tækifæri, sem voru
ekki til áður. Nýjum mönnum, ung
um og gömlum, er nú sá vandi á
höndum, að velja og hafna. Sumir
velja vel, aðrir illa. Það er ekki
nýtt. Hið nýja er fólgið í því,
hversu miklu fleiri en áður geta
nú valið vel eða illa, hversu miklu
fleiri þurfa nú að velja. Fyrr á
öldum voru ekki aðeins þægindi
séreign fámenns hóps. Menningin
var það í raun og veru líka. í iðn-
væddu nútímaþjóðfélagi eru þæg
indin orðin almenningseign. Og
menningin er einnig að verða það.
Hinn vestræni maður breytti ekki
þjóðfélagi fátæktar og harðréttis
alls þorra manna í ríkj almennrar
velmegunar og félags egs rétdæt-
is án átaka. Hví sky.di það gerast
ánátaka, án víxlspora, án erfið-
leika að gera sérhvern mann í nú-
tímaþjóðfélagi að meðeiganda
þeirra menningarverðmæta, sem
voru áður eign fárra útvaldra?
Menningin er að verða almenn-
ingseign. í kjölfar fjödafram-
leiðslu er að verða til fjöldamenn-
ing. Yandinn er fólginn í því, að
hún verði ekki yfirborðsleg. Ýmis
annarleg fyrirbæri nútímans eru
fæðingarhríðir þessarar fjölda-
menningar. Við sku!um ekki gera
of lítið úr vandamálunum, sem
sköpun hennar er samfara. En skil
yrði þess, að geta ráðið fram úr
þeim, er að sjá þau og skilja. Það
er auðveldara að gera allan fjöld-
ann hluttakanda í öf ugri verlc-
menningu en frjórri hugmenn-
ingu. En í raun og veru er verk-
a
mcnning leið að því marki, sem
hugmenning setur sönnun manni.
.J
* HLUTVERK NOR-
RÆNNA ÞJÓÐA.
Ég er sannfærður um. að eitt
meginvandamál vestrænnar menn-
ingar nú í dag er einmitt að búa
hinni nýju f jöldamenningu traust-
an grundvöll og beina henni inn
á réttar brautir. Við norrænar
þjóðir höfum borið gæfu til þess
að vera brautryðjendur í þeirri við
leitni, að gera alla menn með-
eigendur að þeim vaxandi auði,
sem við sköphm með aðferðum
tækninnar. Við höfum reynt að
jafna mfllj ríks og fá.æks, við höf-
um reynt að bægja ótta við ör-
yggisleyú og sjúkdóma frá dyr-
um allra manna, við höfum leit-
azt við að gera sérhvern mann,
ungan og gamlan, að þátttakanda
í þægindum og ve megun þess
i þjóðfélags sem ný þekking og ný
tækni hefur skapað. Við höfum
| flutt lýðræðishugsjón stjórnmál-
anna yfir á svið efnahagsmálanna.
Ætlum við nú ekki líka að reyna
að verða brautryðjendur í þeirri
viðleitni, sem hlýtur að verða eitt
meginviðfangsefni okkar allra,
þeirri viðleitni að ’á.a fjöldamenn
inguna verða fjöldanum til far-
sældar?
Það er bjargföst skoðun mín, að
í þessum efnum getum við nor-
rænar þjóðir náð góðum árangri
og verið öðrum mikilvægt for-
dæmi. Við erum að vísu smáar
þjóðir. Jafnvel Norðurlönd öll í
hei'd yrðu talin smáríki á mæli-
kvarða heimsins. Við ráðum ekki
við ýmis verkleg viðfangsefni, sem
tæknin hefur kapað. En gömul og
gróin menning okkar og rótföst
virðing okkar fyrir ré.ti og mann-
helgi ætti að gera okkur auðveld-
ara en ýmsum stærri þjóðum að
slá þá skjaldborg um einstakling-
inn, einstaklingsþroskann, einstakl
ingssmekkinn, sem er ein brýnasta
nauðsyn tíman=. Þet a verður okk-
ur auðv^Idara, ef við vinnum sam-
an. Og ef v!ð náum árangri í þess-
um efnum, ef við reynumst heim-
inum fagurt fordæmi á þessu
sviði, þá höfum við einnig lagt
mikilvægan skerf til - annra fram-
fara og aukinnar hamingju allra
manna, — ásamt þe'm. sem leystu
kjarnorkuna úr læðingi, ásamt
þeim, sem eru að leggja himin-
geiminn undir manninn.
Þetta er að mínu viti helzta hlut-
verk norrænnar samvinnu í menn-
ingarmálum. Við norrænar þjóðir
ættum að sýna heiminum, að mað-
urinn hefur vald á vélinni, en er
ekki á valdi hennar, - að tæknin
getur eflt sanna menningu og gert
hana að sameign allra manna.
vantar unglinga til að bera blaðið til áskrií
enda í þessnm hverfum:
★ Melunum
k Tjamargötu
★ Kleppsholt
Pússningarsandur
Heimkevrður Dússningarsandur
og vikursapdur. sigtaður eða
ósigtaður við húsdyrnar eða
kominn upp á bvaða hæð sem
er, eftir óskum kaupenda.
SANDSALÁN við EUiðavog s.f.
Sími 41920.
AfgrsiSsla ASJþýSublaðsins
'Síml 14 900
10 29. febrúar 1964 — ALÞÝÐUBLAÐIÐ