Alþýðublaðið - 13.11.1964, Qupperneq 8

SIDAN kosningarnar í Svíþjóð
fóru fram í september hafa leið-
togar borgaraflokkanna þriggja,
Hægri flokksins, Miðflokksins og
Þjóðarfloklcsins, mikið rætt um
samvinnu sín í milli. En nú er svo
komið, að þessar umræður hafa
snúizt upp í harðar deilur milli
flokkanna innbyrðis. Hægri flokk-
urinn virðist því eindregið fylgj-
andi, að borgaraflokkarnir taki
upp samstarf, en Miðflokkurinn og
Þjóðarflokkurinn eru hikandi og
óttast, að Hægri flokkurinn mundi
mestu róða í slíku samstarfi.
I septemberkosningunum var
í nokkrum kjördæmum boðinn
fram sameiginlegur hluti Mið-
flokksins og Þjóðarflokksins, svo-
kallað „Medborgerlig Samling,”
og gafst þessi tilraun að sumu
leyti vel. í báðum flokkum berj-
ast sterk öfl fyrir eflingu þessa
samstarfs fyrir bæjar- og sveitar-
stjórnarkosningarnar 1966 og þing
kosningarnar 1968.
En það eru síður en svo allir
fylgismenn flokkanna, sem hrifn-
ir eru af slikri þróun. Ýmsir ótt-
ast, að sjálfstæði þeirra verði
skert, og einkum eru margir sem
hafa ímugust á því, að salnstarfið
nái til hægri flokksins.
Það hefur vakið furðu hve
Hægri flokkurinn beitir sér ein-
dregið fyrir samstarfi borgara-
flokkanna, en flokkurinn beið ó-
sigur í þingkosningunum. Leið-
togi flokksins, prófessor Gunnar
Heckscher, hefur gefið í skyn, að
samstarfinu skuli komið á í áföng-
um. Fyrst skuli tekin upp „tækni-
leg” samvinna af ýmsu tagi í ýms-
um kjördæmum í bæjar- og sveit-
arstjórnarkosningunum 1966 og
skuli þessi samvinna leiða til al-
gerrar sameiningar flokkaniía fyr-
ir næstu þingkosningar.
Heckscher hefur gefið í skyn,
að nauðsynlegt kunni að reynast
að haga samstarfi borgaraflokk-
anna í bæjar- og sveitarstjórnar-
kosningunum þannig, að árangur
þess verði fjórar ólíkar sam-
steypur: Alger borgaraleg sam-
vinna. Medborgerlig Samling plús
hreinir flokkslistar, Medborgerlig
Samling plús Hægri og allir flokk-
arnir þrír hver í sínu lagi eins
og áður.
★ TILSLAKANIR.
Hægri menn hafa undirbúið jarð
veginn fyrir borgaralega sam-
vinnu með því áð breyta afstöðu
sinni til ellilaunamálsins. í kosn-
ingabaráttunni hömruðu hægri
menn á því, að hluta þeirra 2
milljarða króna sjóða, sem eftir-
launastofnunin nýja, ATP, fær
til umráða, yrði varið til að auka
eftirlaun þeirra, sem þegar njóta
eftirlauna.
Nýlega hélt flokksráð Hægi
flokksins fund um eftirlaunamál
ið. í tilkynningu, sem gefin va
út eftir fundinn sagði* að þeirr
sem ekki fengju ellilaun nú þeg
iimiiiMiiiiiiiiiMiiiiiimmiiiniiiiiiimiiiiiiiiiiiimMmimiimiiiimiMmMimimmiuiiiiiimMiiiiiiiiiiiiiiiiiiuiiiiiiiimiMmimiimiiiimiiiiiiiiiimiiiimminiiimiiiiiiiiiiimiiiiiiili ,,
í DÝRAGARÐI
| Brunnir kolskógar.
Leikrit í einum þætti eftir
Einar Pálsson.
I Tónlist: Páll ísólfsson.
| Leiktjöld: Steinþór Sigurðsson
I og
Saga úr dýragarðinum.
Leikrit í einum þætti eftir
1 Edward Albee.
Þýðandi: Thor Vilhjálmsson.
Leiktjöld: Steinþór Sígurðsson
I Leikstjóri: Erlingur Gíslason.
Leikur Edvvards Albees gerist
1 á Miklatúni þeirra í New York
= Central Park, á sumardegi, síð-
1 degis, í baksýn er lauf, tré, him-
| inn, segir í textanum. Líklega
Lzn
sólskin. Frá þessu er vikið í sýn-
ingu Leikfélags Reykjavíkur
undir leikstjórn Erlings Gísla-
sonar: þar standa bekkirnir tveir
á nöktu sviði, umluktu háum, ó-
kleifum járngrindum. Dýragarð-
urinn er hér, — þar sem gerist
saga þeirra Jerrís og Péturs um
einmanaleikann og um dauðann;
tvenns konar einmanaleik, tvenns
konar dauða.
Þessi umgerð hæfði vel þeim
Helga Skúlasyni og Guðmundi
Pálssyni. Óhamingja, örvænting,
ofsi Jerrís var alla tíð þunga-
miðja sýningarinnar; hann er
eins og dýr í búri, tærður af
hungri í eitthvað, bara eitthvað,
kannski mannleg samskipti, sam-
úð, líf. Hvað sem er. Og þessi
sýning varð eins konar einsmanns
sýning Jerrís: Helga Skúlasonar.
Þetta er nú alls ekki sagt til að
niðra leik Guðmundar Pálssonar
sem einmitt gerði Pétri afbrags-
góð skil samkvæmt þeirri aðferð
sem valin var. Hann var uppmál-
aður smáborgarinn, friðsamur,
óáleitinn, hlutlaus, niðursokkinn
í hugsunarlausa ánægju með eig-
in hag, og að því skapi uppnæm-
ur fyrir sjálfum sér, virðingu
sinni. Guðmundur Pálsson var
Helga sönn stoð og stytta og hlut-
verk hans, réttskapað í sýning-
unni, hæfilega skoplegt. En þess
má líka minnast að önnur áherzla
leiksins væri möguleg, svo að
Pétur skipaði þar miklu meira
rúm: lýsing hins hversdagslega,
hversdagsmannsins. fremur en
þess afbrigðilega. Hvort tveggja
á heima í dýragarðinum.
Þar með er ekki sagt að röng
leið liafi verið valin. Þvert á
móti. Það sannaði Helgi Skúla-
son í hlutverki Jem's sem hann
nýtti sér til fullnustu. Jerrí hans
gerir ekkert af tilviljun eða í
kæruleysi: í upphafi miðar hann
Pétur út, velur sér liann, hvert
orðsvar, viðbragð hans síðan er
skref í áttina að settu marki,
hnífstungunni í lokin — þótt það
verði engum Ijóst fyrr en að
henni er komið. Þetta er sál-
fræðileg hrollvekja, gædd sí-
aukinni spennu, stígandi til Ioka.
Og Helga Skúlasyni tekst að
sanna okkur þennan mann, gera
þessa stígandi raunverulega,
hnífstunguna annað og meira
Brunnir kolskógar: Haraldur Björnsson og Gísli Halldórsson.
Saga úr dýragarðinum: Guffmundur Pálsson og Helgi Skúlason.
en hrollbragð. Hún virtist raun-
verulegur áfangi, rökrétt ferða-
lok •— þótt sú ferð endi í spurn,
blendingi hermitóns og bænar
eins og. líka segir í textanum.
Eg helá Helgi hafi engu hlut-
verki sínu gert jafn-fullkomin
skil, ekki einu sinni Franz í
Föngunum í Altóna, þótt reyndar
sé þar :ólíku saman að jafna.
Þessi: sýning mun vera frum-
raun Erlings Gíslasonar sem
leikstjóra hjá Leikfélaginu, og
verður ekki annað sagt en vel
hafi tekizt. Hann virðist hafa
skilið alveg réttum skilningi efni
við sýningarinnar í leiktexta og
leikendum; sönnun þess er hve
áreynslulaus, sjálfleikin Saga úr
dýragarðinum virtist. Thor Vil-
hjálmsson þýddi leikinn á kjarn
gott mál, þjált og eðlilegt án
þess það yrði nokkurn tíma
hversdagslegt, sem er víst meiri
list en virðast kynni. Edward Al-
bee er í hópi þeirra höfunda sem
vekja mesta athygli og forvitni
um þessar mundir, í fararbroddi
nýrrar kynslóðar í leikhúsinu.
Það var sannarlega gaman að fá
að kynnast við hann í sýningu
sem þessari sem öllum er til
sóma sem að henni standa; og
verður enn forvitnilegra eftir en
áður að sjá Virginiu hans Woolf
í Þjóðleikhúsinu, sem verður
víst nú á næstunni. En sýningu
Leikfélagsins ættu allir að sjá
sem hirða vilja um leiklist okkar
eins og hún gerist bezt.
★ AFTUR TIL KOLSKÓGA.
Á undan Sögu úr dýragarðin-
um var leikinn einþáttungur
Einars Pálssonar, Brunnir kol-
skógar, sem Leikfélagið lék áður
á listahátíð í vor. Þá fannst mér
örla ýmislega á skáldskap í þessu
verki, eða öllu helduc skáldlegri
hugmynd; og raunar finnst mér
enn að svo sé. En óneitanlega
verða missmíði leiksins ljósari
við að sjá hann upp á nýtt. Eink-
anlega háir honum uppgert og
forskrúfað tungutak; viðleitni
leiksins til persónusköpunar er
lengst af hálfkæfð í málfari hans.
Og bygging leiksins er með mikl-
um lýtum, einkanlega hin lang-
vinjiu og treggengu inngangsat-
riði. Þar börðust þeir vonlítilli
baráttu við óþjálan efnivið Gísli
Halldórsson, sem nú er kominn
í hlutverk Arnórs bónda, og Har-
aldur Björnsson í hlutverki
prestsins. Arnór var í meðförum
Gísla niðurbældur, undirokaður
af bágindum sínum, og yfir sig
viðkvæmur; Gísli má stundum
gæta sín að værna ekki hlutverk
sín — og sízt er það vert í þess-
um leik. En Haraldi Björnssyni
auðnuðust engin sannfærandi tök
á sira Jóni; með köflum virtist
hann alveg utangátta hlutverk-
inu sem líklega var vonlegt; ann-
ars staðar var eins og brygði
fyrir drögum að lýsingu prests-
ins sem nýttust þó ekki í sam
hengi.
Líklega var hlutverkaskipan
nær lagi í vor; Brynjólfur Jó-
hannesson í hlutverki Arnórs, —
Gísli prestsins. En betri texti
væri þó miklu nauðsynlegastur.
Það sanna átök þessara þriggja
mikilhæfu leikara við efnið,
fjórar túlkunartilraunir þeirra
í öðrum hlutverkum «ru sem
fyrr þau Kristín Anna Þórar-
insdóttir (Geirlaug), Helga Bach-
mann (Steinvör) og Pétur Ein-
arsson (duggarinn) og gerðu
þeim skil eftir föngum sínum
og þeirra sem fyrr.
Helgi Skúlason leikstjóri hefur
leyst sinn starfa af hendi með
góðri trúmennsku; en spyrja má
Framhald á 10. siðu
...........
S 13. nóv. 1964 —- ALÞÝDUBLAÐIÐ