Skólablaðið - 01.04.1921, Blaðsíða 5

April 1921
SKÓLABLAÐIÐ
41
ir oss nýjar kröfur og nýjar skuldir,
er lúka þarf. En hætt er við, að skyn
manna og skilningur á nýbreytni og
nýjum þörfum sljóvgist, er þeir eldast
og slitna í sama starfi, striti og stríði.
þroskamagnið þverr, er á æfina líður
og hárin grána. Fyrir nokkrum árum
reit víðkunnur danskur vísindamaður,
enskukennari Hafnarháskóla, Otto
Jespersen, grein, þar sem hann hjelt því
fram, að enginn prófessor ætti lengur
að gegna embætti en til hálfsjötugs.
Hann kvað sig skorta nokkuð á þann
aldur, en samt fyndi hann til þess, að
sjer veitti nú þegar erfitt að klófesta
jafnóðum allar nýjungar í vísindagrein
sinni. Ekki skortir hann þó aðstöðuna
góða, er hann situr í frjálslegu embætti
í stórri menningarborg, þaðan sem
fara má með jámbrautarhraða til ann-
ara landa og annara menningarstöðva.
Hvemig myndi skólastjórum vomm
ganga að afla sjer fróðleiks um alla ný-
breytni í skólamálum og kenslu?
það er skemtilegt, að hjer fara sam-
an æðstu hagsmunir einstaklings og
þjóðfjelags. þjóðfjelaginu er holl hæfi-
leg tilbreytni í starfskröftum, einstak-
lingnum er þroskavænlegt að skifta
um viðfangsefni. Eilífar endurtekning-
ar þreyta, slæva. En ungir nemend-
ur heimta fjör og líf, ekki doða nje
dauða. Dauður lærdómur hefir um ald-
irnar andlega drepið margt mannsefni
og margan skóla.
Hvorki rúm nje tími leyfa langt mál.
En að lokum get jeg þess, að auðfundn-
ir eru ýmsir erfiðleikar á því skipulagi,
er hjer er haldið fram. Landsins fomu
fjendur, fátæktin og mannfæðin, valda
hjer miklum erfiðleikum. En ef ekki
vantar áhuga nje skilningá þessum efn-
um,er ekki örvænt um, að sigrast mætti
á óvinum þeim. Um landlæknisstöðuna
er lafhægt að breyta til á þá leið, sem
hjer er farið fram á. En hví ekki reyna
það um fleiri stöður? Og hví ekki ræða
og rannsaka þessar tillögur sem föng
eru á? Margt getur lærst af alvarleg-
um umræðum um þetta mjög varðandi
efni. Reynsla og saga sýna, að veit-
ingavöld vor hafa á liðinni öld og síð-
ustu tíð lítið vitað, hvað þau gerðu, er
þau veittu sumar þær stöður, er jeg
hefi hjer minst á.
þess má geta, að til era utanlands
mikilvægar og mikilsmetnar yfirlækna-
stöður, er veittar eru að eins til nokk-
urra ára, jeg held sex ára. En oftast
munu þær aftur veittar sama lækni. I
borgarstjóraembættið í Reykjavík er
kosið til sex ára. I ýms trúnaðarstörf
þykir ekki ráðlegt að kjósa nema til
sex ára, t. í hreppsnefndir og bæjar-
stjórn. þingmenn eru nú kosnir til fjög-
urra ára. Ef slíkt er vel ráðið um trún-
aðarstörf, á þá ekki sama við um mestu
trúnaðarstöður? Er það ekki agalegt,
er erfitt eða ókleift er að losa sig við
alónýta þjóna úr störfum, er lífsnauð-
syn er á, að vel sje gegnt.
Jeg er því ekki mótfallinn, að stöður
væra endurveittar. En nokkuð hygg jeg
sje hæft í því, sem jeg hefi heyrt eða
lesið í einhverju útlendu riti, að flest-
ir myndu teknir að lýjast á stöðu, er
þeir hefðu gegnt henni tíu ár. það er
trú mín, að hollast vært, að engin staða,
er hjer ræðir um, væri endurveitt oftar
en einu sinni.Með þvi móti væri girt fyr-
ir, að menn skipuðu þessar dýru stöður,
er þeir hefði týnt fjöri og áhuga á em-
bættisverkum sínum, eða gerðust þaul-
sætnir í þeim, ef þeir vanræktu skyldu
sína og fengjust við alt milli himins og
jarðar, — annað en einmitt alt það, er
að stöðu þeirra laut.
-----o----