Skólablaðið - 01.04.1921, Blaðsíða 6

42
SKÓLABLAÐIÐ
Aprll 1921
Móðurmálið.
Framh.
Fljótur lesari hefir meira
gagn af lestrinum heldur en
seinn lesari.
Nemendum í barnaskólum er stund-
um sagt að lesa hægt, til þess að læra
vel. Margs konar athuganir hafa verið
gerðar, til þess að komast að sannleik-
anum um það, hvort meiri árangur
verði af lestrinum, þegar lesið er hægt
eða hratt. Luantz uppgötvaði, að fljót-
ir lesarar hafa að jafnaði 37% yfir-
burði yfir seina lesara, með tilliti til
þess, hve miklu þeir afkasta við nám-
ið. Er þar ekki átt við skilning einn,
heldur einnig, hve mikið og hve vel er
munað. Ógrynni af uppgötvunum á
þessu sviði benda allar í sömu áttina
að meira eða minna leyti. þær sýna all-
ar, að fljótur lestur leiðir af sjer betra
nám en seinn lestur. þetta er mjög
skiljanlegt. Sá, sem kemst fljótt yfir
kafla í bók, hefir í fersku minni upphaf
hans og meginatriði á víð og dreif um
hann allan. Hann skilur samhengi
þeirra, og nær svo heildarhugsuninni,
sem vakað hefir fyrir höfundinum.
Seinum lesara hættir við að festa at-
hyglina við stafi og orð, frekar en við
setningar, málsgreinar og hugsanir.
Hann er svo lengi á leiðinni á milli
aðalatriðanna, að sambandið á milli
þeirra vill slitna í huga hans; hann
eyðir svo miklu af kröftum sínum og
tíma, til þess að fást við aukaatriði og
smávægi, að hann greinir þau varla frá
meginatriðunum; og þegar hann kem-
ur loks að niðurstöðunni, þungamiðj-
unni, eru áhrifin af meginatriðunum
dofnuð svo mjög, að heildarhugsunin
verður óskýr eða skilst ekki.
Ef seinn lesari og fljótur lesari eru
látnir lesa sama kaflann og semja svo
útdrátt úr honum eftir á, þá er seini
lesarinn líklegur til að telja upp fá auka-
atriði, en hinn mörg stóratriði
Af því, sem hjer hefir verið sagt,
sjest, að hljóðlestur er mjög þýðingar-
mikill, bæði hvað snertir skólalíf barna
og starfslíf fullorðinna.
þar sem nú þessar staðreyndir eru
svona margar, og hníga allar í sömu
átt, þá virðist skynsamlegt að draga
út af þeim þá ályktun, að hljóðlestur
skuli vera kendur í öllum barnaskólum,
og svo mikil áhersla lögð á hann, að
hann verði að öflugum vana með hverju
bami.
Nú er bamseðlinu þannig farið, að
viss tími af æfi þess er ávalt heppileg-
astur til að festa hvaða vana sem er.
það er því eðlilegt og sjálfsagt að
spyrja, hvenær heppilegast sje að
leggja aðaláhersluna á hljóðlesturinn.
Hvenær er best að kenna
hljóðlestur?
Hagfræði uppeldisins heimtar, að
hljóðlestur sje kendur á þeim tíma,
sem barnið er hæfast til að læra hann.
Til þess að byggja á staðreyndum,
verða hjer sýndar niðurstöður af at-
hugunum, sem gerðar hafa verið á
hljóðlestri og raddlestri. Vegna rúm-
leysis verður tilraunaaðferðum og
heimildum slept. Framför í raddlestri
verður athuguð jafnframt, af því að á
honum byggist framför hljóðlestrar-
ins. Meginreglur þær, sem fara hjer á
eftir, eru staðfestar af reynslunni, þótt
þær eigi sjer einstakar undantekning-
ar, ekki síður en aðrar reglur.
Framför í raddlestri er ör-
ust í neðri deildunum, minni
í þ e i m e f r i.
Hraðamæling á 7000 nemendum
sýndi, að flýtir í að lesa upphátt nálg-
aðist hámark sitt við lok 3. skólaárs
(um 10 ára aldur meðalbarna). pó á
þetta ekki við, nema þegar lesið er