Alþýðublaðið - 22.06.1965, Blaðsíða 7

ígz&m
ÚTGEFANDI:
SAMBAND
UNGRA
JAFNAÐARMANNA
Sighvatur Björgvinsson:
Starf Alþýðuflokksins í 50 ár
Barátta brautryðjendanna
og stofnun Alþýðuflokksins
NÚ í DAG, þegar rétt ár er
til hálfrar aldar afmælis Alþýðu-
flokksins og alþýðusamtakanna á
íslandi, virðist ástæða til að
staldra við stundarkorn og íhuga,
hvert hefur verið hlutverk þessa
flokks, sem íslenzk alþýða stofn-
aði á sínum tíma, hvernig flokk-
urinn hefur skilað hlutverki
sínu á þessari hart nær hálfu öld,
og hverjir eru framtíðarmögu-
leikar hans til vaxtar og við-
gangs.
Barátta brautryðendanna og'
stofnun Alþýðuflokksins.
Á þeim árum, er Alþýðuflokk-
urinn lifði sitt bernskuskeið, voru
miklir umbrotatímar í íslenzku
þjóðlífi, eins og raunar um alla
Evrópu og Norður-Ameríku. —
Alþýða manna, sem um alda bil
hafði búið við umkomuleysi, fá-
tækt og niðurlægingu, samfara
þckkingar og úrræðaleysi, var að
átta sig á því eina sterka vopni,
sem hinir lítilsmegandi hafa yfir
að ráða og felst í mætti samtaka.
Úr röðum hinna vinnandi stétta
stigu fram greindir og stórhuga
hugsjónamenn, sem gerðust leið-
togar launþega í sókn alþýðu-
stéttanna til bættra kjara og auk-
inna mannréttinda.
Þessir menn vísuðu veginn fram
og þeir báru upp réttlætis og
mannúðarkröfur með alþýðu
manna einhuga á bak við sig, og
síðast en ekki sízt, kenndi hin-
um afskiptu stéttum þjóðfélagsins
að þekkja og viðurkenna styrkinn
sem fólst í því, að standa fast
saman um sömu kröfur undir
sama merki. Þessir brautryðjend-
ur og hinar vinnandi stéttir á ís-
landi stofnuðu, í beinu framhaldi
baráttunnar fyrir bættum lífs-
kjörum, stjórnmálaflokk, er skyldi
vinna að því á Alþingi og í
sveitarstjórnum, að réttlætiskröf-
ur verkalýðsins næðu fram að
ganga. Flokknum var samin stefnu
skrá í anda jafnaðarmanna og eins
og öllum mun kunnugt, nefndur
Alþýðuflokkur.
Alþýðuflokknum var eðlilega
illa tekið af yfirstéttum — og
þeim, sem með völdin fóru á
landi hér. Enda skorti ekki ill-
spárnar. Talið var, að Alþýðu-
flokkurinn, ^ stjórnmálaflokkur
verkalýðsins, myndi bæði verða
skammlífur og illþarfur. Fyrir-
menn hentu gaman að samtökum
verkafólks og töldu það jaðra við
þjóðhættulega starfsemi, að laun
þegar hefðu uppi áform um að
hafa hönd í bagga með stjórn sins
eigin lands eða byggðarlags. En
á þessum hart nær fimm tugum
ára, sem liðið hafa frá því að
jafnaðarstefnan hóf innreið sína
á Xslandi, hefur það sannast á-
þreifanlega, hversu mjög þessir
andstæðingar Alþýðuflokksins og
jafnaðarstefnunnar fóru villur
vega með illspám sínum og úr-
tölum.
Framfarir, umbætur og breytt
viðhorf.
Svo miklar og örar framfarir
hafa orðið á öllum sviðum þjóð-
lífsins í menningarlegu, ' tækni-
legu og félagslegu tilliti á þeim
stutta tíma, sem liðið hefur frá
því að jafnaðarmenn fóru að hafa
áhrif á framvindu mála, að þeir
sem ungir eru í dag, geta varla
gert sér grein fyrir þeim lífs-
viðhorfum, sem eidri kynslóðin i
átti við að búa á sínum uppvaxt- ■
arárum. TJngt fólk, sem í dag
býr við frjálsræði og getur valið
úr nægri atvinnu í fjölbreyttu
atvinnulífi, getur ekki gert sér
fyllilega grein fyrir þeirri sáru
fátækt og erfiðleikum, sem feður
þess eða afar áttu við að búa
þegar meiri hluti vinnufærra
manna gekk atvinnulaus mikinn
hluta ársins og þóttust hafa him-
in höndum tekið, ef þeim tókst
að næla sér í nokkrar vinnu-
stundir í íhlaupavinnu út um
hvippinn og hvappinn, svo þeim
gæti auðnast að draga fram líf-
ið fyrir sig og fjölskyldu sína.
Þingflokkur Alþýðu flokksins 1930.
Sjghvatur Bo’örgvinsson
Ungt fólk sem í dag kvartar
um námsleiða og lestrarþreytu
getur heldur ekki gert sér það
fullkomlega ljóst, að fyrir aðeins
örfáum áratugum var stór hópur
ungs fólks, sem átti sér enga
heitari ósk en þá, að komast til
mennta og vildi öllu fórna til þess
að svo mætti verða, enda þótt
í flestum tilfellum gæfust engin
tækifæri til þess, hversu mjög
sem að sér var lagt.
i
Æskan á íslandi er skipuð dug-
legu og efnilegu fólki, sem vinnur
hörðum höndum að því að koma
sér áfram í lífinu, en hugur ungs
fóiks er svo bundinn við það eitt
að afla óg eyða. að það gefur sér
engan tíma til þess að verða sér
úti um þekkingu á því, hverjir
sköpuðu og hvernig voru sköpuð
þau lífskjör, sem það býr við nú
í dag. .Tafnvel má oft fullyrða með
réttu, að unga fólkið hafi heldur
ekki gefið sér tima til þess að
gera sér fræðilega grein fyrir því
hver þau liin sömu lífskjör eru,
sem því hafa verið tryggð.
Mörgum finnst eflaust að hægt
miði í framfaraátt frá degi til
dags, en ef litið er á þessi síð-
astliðnu fimmtíu ár, fá ár, ' scm
eru aðeins eins og nokkur lauf-
blöð á lífsmeiði hinnar íslenzku
þjóðar, þá eru umbæturnar og
framfiarirnar, sem orðið hafa, —
undraverðar.
Stefnumál og markmiff jafnaff-
armanna.
En nú má vera að einhver vildi
.spyrja eitthvað á þessa leið: —
Hvaða hlutverki hefur Alþýðu-
flokkurinn gengt í íslenzkum
stjórnmálum? Koma umbætur og
framfarir ekki af sjálfu sér, eftir
því sem árin líða, eða hefðu
komið hvort sem Alþýðuflokkur
og jafnaðarstefna hefðu átt þar
hlut að máli eða ei?
Til þess að svara þessum
spurningum á viðhlítandi hátt,
verður fyrst að gera stuttlega
grein fyrir stefnu Alþýðuflokks-
ins, jafnaðarstefnunni.
Framfarir og breytingar til hins
betfa koma ekki frekar af sjálfu
sér í þjóðfélagsmálum en til
dæmis í tækni eða vísindum, —
nema síður sé.
Fyrst verður hugmynd — í þessu
tilfelli stjórnmálastefna — að
fæðast og mótast, síðan verður aS
kynna hina nýju stefnu fyrir
fólkinu og fá það til að aðhyllast
hana, og síðast en ekki sízt, þeg-
ar fylgi er fengið, verður að raun
hæfa hugmyndirnar; framkvæma
hina nýju stefnu og tileinka sér
þann læi'dóm, sem reynslan af
framkvæmdinni veitir. Þá fyrst,
þegar sú mikla vinna, sem hér
um ræðir, hefur verið leyst af
lxendi, eru umbæturnar orðnar að
veruleika.
Aðalinntak jafnaðarstefnunnax*
er lýðræði, ekki eingöngu stjórn-
málalegt lýðræði heldur engu að
síður félagslegt og efnahagslegt.
Jafnaðarmenn leggja álierzlu á
það atriði, að enginn einstakl-
ingur búi við fyllsta frelsj á með
an það sé ckki tryggt, að hanii
njóti þeirra kjara, efnahagslegra,
og félagslegi’a, að hann geti lifað
í samræmi við manngildisdugsjón
jafnaðarstefnunnar. Jafnaðar-
menn tolja, að enginn einstakling
ur búi við traust og fullkomið
lýðræði, fyrr en honum sé tryggt
bað öryggi að ellihrumleiki eða
veikindi muni ekki leiða þann, er
fvrir því verður í sárustu fátækt
og umkonxuleysi, að enginn ein-
staklingur búi í lýðfi’jálsu landi
fyrr. en honum sé jafnframt tryggt
að skoðanir hans í þjóðfélags og
stjórnmálum hafi ekki áhrif á
afkomumöguleika hans í mynd
atvinnumissis eða tekjurýrnunár,
að énginn einstaklingur lifi í í’étt
látu þjóðfélagi, ef hann nýtur
ekki sanngjai’ns hluta af þeirri
framleiðslu og fjármagnsaukningu
sem lilýzt af starfi hans.
Síðari hluti þess-
arar greinar birt-
ist í blaðinu
á morgun
ALÞÝÐUBLAÐIÐ - 22. júní 1965 J