Alþýðublaðið - 22.12.1965, Blaðsíða 8

Þórir Bergsson (Þorsteinn Jónsson).
SMÁSAGAN verður til með
svipuðum hætti og ljóðið. Gera
má frumdrög áð henni á næðis^
samri dagstund. Eigi að síður
krefst hún skáldíegrar hug-
kvæmni og listrænnar hnitmið-
unar. Er þess vegna ærinn
vandi að semja snjallar stuttar
smásögur. Slíkt reynist á fárra
færi.
Þórir Bergsson er sennilega
sá samtíðarhöfundur, er náð
hefur mestum árangri í þessari
íþrótt sagnaskáldskapar. Smá-
sagan er sérgrein hans. Sögur
eins og Sigga-Gunna, Brosið,
Stökkið, Sakrament, Fjallganga
og sér í lagi Flugur hljóta að
teljast afrek. Sigga-Gunna er elzt
þeirra og birtist upphaflega í
Skírni 1911. Þórir Bergsson
hafði þá strax byggingarlag sög-
unnar á valdi sínu, svo og þann
sérstæða tón, sem er einkenni
hans. Önnur sagnaskáld þykja
honum orðsnjallari, en stíll Þór-
is Bergssonar er samt áleitinn
og minnisstæður í hógværð sinni
og hófsemi. Tilgerð kennist
naumast í frásögn hans og túlk-
un. Allt er slétt og fellt á yfir-
borðinu líkt og lognstrokinn
vatnsflötur, en þó undir niðri
ólgandi kvika, sem lyftir sögunni
í æðra veldi, þegar höfundinum
tekst bezt. Hann kann að segja
LI'DÓ - kjör ALLT i JÓLAMATINN
Kjúklingar Endur ■5, Gæsir =3 „ . , u- Rjupur SÉRRÉTTIR EFTIR PÖNTUNUM
Fyllt læri ÚtbeinaS læri Útbeinaðnr frampartur J3 Lamb chops* Fylltar lamhakótilettur* London lamb Hangikjöt, útbeinað Hangikjötslæri og frampartar
Roastbeef 'S? Schnittzel Gordon Bleu* «3 -tj Fille og morbrad z Tornedos og T-boue steak* Smurt brauð og snittur Brauðtertur Heitur og kaldur matur
Grísakjöt, nýtt ■M :2. Grísalæri Af- g Grísahryggir c5 Grísakótilettur Hamborgarhryggur Hamborgarlæri Hamborgarkótilettur
* SÉRRÉTTIR, frain reiddir af 'agmönnum.
LÍDÓ - kjör
Skaftahlíö 24. _ Sírnar 36374 og 36373 — Kvöldsími 35935.
margt og mikið fáum orðum,
gefa í skyn, samræma atvik og
örlög. Þetta sannast kannski bezt
af Flugum. Sú saga hefði gert
hofund sinn víðfrægan á heims-
máli.
Sumum finnst fátt gerast í
sögum Þóris Bergssonar og mál-
farið hversdagslegt, en þetta er
einmitt sigur hans. Honum læt-
ur sú aðferð að leyna á sér,
rekja söguþráðinn snöggum en
öruggum gripum og koma svo
lesandanum á óvart. Slíkar
smámyndir verða ekki til af
handahófi. Þær eru árangur mik-
illar vandvirkni og fjölbreyttr-
ar kunnáttu. Þórir Bergsson er
sigurvegari smámunanna í ís-
lenzkum sagnaskáldskap. Hann
gerir lítið stórt.
'ísafoldarprentsmiðja hefur
gefið út ritsafn Þóris Bergsson-
ar í þremur bindum. Flytur það
smásögur hans, tvær skáldsögur
og ljóð. Smásögurnar bera þar
af og helzt þær, sem stytztar
eru. Raunar ieynir sér ekki, að
höfundurinn er lærisveinn er-
lendra sniilinga, og Bréf úr
myrkri geldur til dæmis saman-
burðar við Knut Hamsun. Samt
orkar naumast tvímælis, að Þór-
ir Bergsson hafi valið skynsam-
lega. Heimsbókmenntimar munu
íslenzkum rithöfundum nauðsyn-
leg viðmiðun, og víst er eigi sið-
ur ráðlegt að læra af þeim en
því, sem heima gefst. Og Þórir
Bergsson hefur þolað mætavel
strangan skóla. Áhrifin fara ekki
dult, en þau stafa af hollu námi.
Þórir Bergsson er þegar í fyrstu
sögu sinni persónulegur og
sjálfstæður höfundur. Hann.
keppir að sama marki og meist-
arar sínir, en rekur aldrei spor
þeirra blindandi, þó að slóðin
stytti honum leið. Þórir Bergs-
son kemst langt af þvi að hann *
veit, hvert förinni er heitið.
Ljóðagerð Þóris Bergssonar
sætir varla tíðindum. Samt slær
hann þar fimlega einstaka tóna.
Ég vel því til sönnunar kvæðið
Nú er vegurinn góður------:
Nú er vegurinn góður
og brautin bein,
nú berum við fæturna
rótt og stillt,
þar sem áður var vegleysa,
steinn við stein,
í stórkrókum farið um
landið villt.
Og lognmolla síðdegis
sveipast rótt
um síðfrakka dökka
og gljáandi skó.
En fram undan óðfluga
nálgast nótt,
þar náðir vor bíða —
í friði og ró.
Að baki er æskan
með öil sín hlaup
um urðir og klungur,
um tún og skóg,
þegar fjörið og gleðin
úr glösum saup
görótta drykki,
en lifði þó!
Við andvörpum snöggvast.
Á grænni grein
gaukurinn syngur
og aftur er hljótt.
Nú er vegurinn góður
og brautin bein,
og bráðum segjum
við góða nótt.
Og skynnæm er túlkunin í ljóð-
inu Kvöld:
Nú dregur nóttin dökka voð
á dagsins hvílurúm,
og eftir sólar geislagnoð
um geiminn siglir húm.
Ég heyri út við hlein og sker
að bafið varpar önd,
er liðni tíminn fram hjá fer
í fjarlæg myrkurlönd.
Svo hvarf mér þessi kæra stund
og kemur aldrei meir.
Með vinum átti’ eg fegins fund,
en farnir eru þeir.
Sem snöggvast ljómi leiftur bjart
er litið dægurskeið,
svo breiðist myrkrið, mjúkt og
svart,
á mina og þeirra leið.
Skáldsðgurnar „Vegir og veg-
Jeysur” og „Hvítsandar” ná
engan veginn tilgangi sínum í
iikingu við snjöllustu smásög-
urnar. Þó er fyrri sagan harla
athyglisverð og skemmtiieg við-
leitni. Þar vantar aðeins herzlu-
muninn, sem Þórir Bergsson
gerir iðulega að galdri smásög-
unnar. Hann er einnar myndar
maður, og þess vegna lætur hon-
um smásagan bezt.
Guðmundur Gíslason Hagalín
3 22.: des. 1965 - ALÞYÐUBLAÐIÐ