Vísir - 19.11.1958, Blaðsíða 9

Vísir - 19.11.1958, Blaðsíða 9
Miðvikúdaginn Í9. nóvember 1958 V í S I E 9 Roy Norr: Vindlinpsían er hrekkur. CeriV iitið sem ehh&rt fJÍBfJSt. Fyrrum stóð við tóbaksbúðir í Ameríku Indíáni úr tré, mannhæðarhár og rétti fram vindlakassa. Var hann sá eini, sem bar tókbaksiðnaðinum vitni. En nú hafa leigð vitni komið í stað hans og eru flutt inn í setustofu fjölskyldunnar. Það eru ,,baseball“hetjan, sem lifir á reyk í stað kjarnfæðu, frétta- þulurinn eða leiksviðsstjarnan, sem púar reyknum inn í stof- una og gumar um leið af „á- nægjunni“, sem til sölu sé. Þeir, sem afsaka tóbakið, segja, að fólk hafi vit á að greina satt frá lognu, þegar um tóbak sé að ræða. Þeir segja tó- baksframleiðendum, að þeir þurfi engar áhyggjur að hafa af því að þeir spilli hugsunar- hætti fólks eða slævi dómgreind þess — auglýsingar þeirra sé ekki svo áhrifamiklar. En vindlingaframleiðandinn, sem notar sér þetta til að vernda sig fyrir árásum, kímir í leyni yfir allri þeirri ,,froðu“ sem „sálfræðingar“ iðnaðarins senda frá sér. Hann veit, að sá sem er sólginn í vindlinga reynir að réttlæta þá venju, sem hann veit með sjálfum sér að er skaðleg. Hann þekkir á- kafa reykingamannsins í að trúa hverjum fölskum vitnis- burði, hverri rangri „læknis- fræðilegri skoðun“, sem hjálp- ar til að svæfa ótta hans. Það er einmitt þessi trúgirni vana-reykingamanna, sem hef- ir hvatt forystumenn í tóbaks- iðnaði til að ráðast í nýtt glæfra fyrirtæki: hinn mikla hrekk um vindlingasíuna. Nú er kapþ- hlaupið um það hvaða félag geti framleitt ónýtasta síu svo að „fullkomið, ágætt tóbaks- bragð“ geti komist í gegn ó- skemmt — vindlingasía sem sleppir nógu af nikótíni og tjöru í gegn og heldur reyk- ingamanninum fjötruðum við ávana sinn. Það er heillandi saga um á- gæti auglýsinga, að iðnaður, sem á þá vafasömu sæmd að sambönd hans við viðskipta- menn sína endist til æviloka, er að velja „falska heilsuvernd“, síur, sem sía ekki neitt. Við skulum minnast auglýsinga fyrir skömmu síðan: „Engin önnur vindlingasía tekur út eins mikið af nicótíni ’og tjöru“. „Mesta heilsuvernd í sögu -vindlinganna“. ■ „Síar burtu svo mikið af skaðlegum reyk, að hún síar burtu áhyggjurnar með hverj- um reyk“. Þegar búið er að undirbúa fórnardýrin til að fallast á sí- unina með sömu trúgirni og þau veita heilsuyerndinni viðtöku býst nú hinn fimi auglýsnga- maður til að staðfesta aúglýs- ingar sínar. Svo sjáum við þetta: ..Stórsíun til þess að hjalpa 'yður tii að reykja hæfilega“. „Sannarleg siun“. „Áhrifamikil síun“. Takið eftir því, að ,,beitan“ er ekki lengur þarna. Nú er ekki lengur minnst á að sía burt tjöru og nicotin, því að auglýsandinn gæti þurft að sanna það. En smásalinn veit að „sannarleg siun“ og áhrifa- mikil sínun“ getur þýtt aðeins eitt fyrir mátulega hræddan reykingamann: minni áhætta af nicotíni og tjöru fyrir heils- úna. En eftir því sem ameríska læknafélagið segir hafa þeir ekki fundið þess neinn vott, að nicotín og tjara hafi minnkað svo við síurnar að það hafi nokkra liffræðilega þýðingu. Þegar hinn frábæri krabba- læknir dr. Alton Ochsner við Ochsnerlæknastofuna í Nýja Orleáns var að því spurður hvort gagn væri að vindlinga- síum svaraði hann: „Já, til að selja vindlinga“. Snemma á þessu ári birti læknablaðið brezka, sem er rödd læknafélagsins brezka, foryztugrein eftir dr. L. L. Wynder frá Sloan-Kettering- stofnuninni hér, sem hefur vakið mikla éftirtekt meðal lækna. „í Bandaríkjunum“, skrifaði dr. Wynder, „hafa sum tóbakssölufélög notað sér ósk almennings um vindlinga með sium og jafnframt gott tóbak, með því að framleiðá æ ónýtari síur“. Hann spáði því að áður en langt liði myndi löggjafinn neyða vindlingaframleiðendur til þess að lýsa því yfir í hundr- aðshlutum — líklega á hverjum pakka — hvað það væri, sem sían síaði burt. Ef burt væri numið 40% af nicotíni og tjöru úr vissum vindlingi, áleit hann að það gæti orðið nokkur lausn á hinni miklu áhættu fyrir heilsuna, sem miklar reykingar hafa í för með sér. Auðvitað með því fororði „að val á tó- baki eða verkun sé ekki breytt á þann veg að það gefi frá sér meiri tjöru“. Þetta færir með sér annað vandamál. Það er vel kunnugt að lélegt tóbak er æ meira not- að fyrir vindlinga með síum. Vindlingaframleiðendur hafa uppgötvað, svo er sagt í vind- lingaiðnaðinum, „að dekkra tó- bak, sem sterkari blöðum og bragði sé bezt fyrir vindlinga með síum. Eitthvað of smekkn- um tapazt þá þegar reykurinn fer gegnum síuna“. Hin æðislega sókn eftir vind- lingum með síu er nægilegt svart til iðnaðarins við fullyrð- ingu hans um að „hræðslan um heilsuna" sé gleymd. Fram- leiðslaná vindlingum með sí- um var 2 hundraðshlutar fyrir fáum árum en er nú 40 hundr- aðshlutar og enn er hún að vaxa. Það virðist' sem hið minnsta er reykingamenn okk- ar gæti búist við af heilsuráð- inu í Washington. — Þeir kalla sig „lækna fólksins“ — sé að þeir heimti af löggjafanum að hann lýsi yfir að tóbak sé lyf, eins og það er og setji það und- ir vald hreinnar fæðu og lög- gildingar um lyf, Salt er hvorki eins eitrað og nicotín né heldur eins skaðvæn- légt og tóbakstjaran. En þegar niðursuðumenn tóku eftir vax- andi andstöðu lækha gegn of miklu salti i mat fyrir þá sem vorú veilir á æðum eða hjarta, flýttu þeir sér að setja á mark- aðinn „saltlausan“ mat og mat sem hafði „miðlungslága salt- gráðu. En þeir voru þegar stöðv aðir og skyldaðir til að setja ná- kvæma hundraðstölu af salti á framleiðslu sina. Ef litið er á það frá strang- asta vísindalegu sjónarmiði verður kannske aldrei -loka- [ sönnun dregin af því hvert hlut verk reykingar eiga í hinni hræðilegu útbreiðslu lungna krabba. En nóg er vitað fyrir upplýst land eins og Svíþjóð, sem hættir að auglýsa tóbak af tilliti til æskulýðsins. Þar hefur tóbakseinkasalan einnig heitið 2.200 dala verðlaunum fyrir beztu ritgerð um það hvernig eigi að hafa stjórn á reyking- um meðal æskunnar og stjórnin hefur tekið að sér að sjá um að eðli og áhrif tóbaks séu kennd í skólunum. Á Englandi er af heilsufai's- ástæðum hvorki tekið á móti auglýsingum um tóbak, i út- varpi eða sjónvarpi. Enn frem- ur var það að ráði læknisfræði- legrar ráðgjafarnefndar, að heilsumálaráðherrann brezki talaði síðastliðið sumar um reykingar og krabba. „Tvær undirrætur að krabba hafa fundizt í tóbaki,“ sagði hann. Sambandið milli vindlinga- reykinga og krabba er nú „ó- neitanlegt“, mælti hann enn fremur. Hér á landi á opinber heilsu- þjónusta eftir að gera nokkra tilraun til að vara æskumenn við þessari hættu. Hún leyfir bersýnilega vísindalegum „efa“ að ríkja um eitrið. En það sem er ofar öllum efa er þetta: • „Ekkert nema gott gæti komið af vindlinga bindindi. Menn losna við hálsslæmsku af reykingum — reykingahósta — andarteppu af reykingum — slæmsku í barkakýli og í koki og óþáegindi fyrir hjarta. • Að rannsóknir að minnsta kosti í sjö mismunandi lönd- um, þar sem um. lungnakrabba er að ræða, benda ófrávíkjjan- lega á það,að hættan við lungna krabba vaxi í hlutfalli við hvað mikið er reykt. • Ef menn fallast á rann- sókn þá, sem krabbavarnafélag Ameríku hefur rekið, er áhætt- an á að fá þenna banvæna sjúk- dóm, fyrir þann sem reykir 40 vindlinga á dag, 70 sinnum meiri en fyrir þann, sem ekki reykir. • Með því að virða fyrir sér hinar miklu krabbalækninga- stofnanir hérna og bera saman dagbækur lækna hér og utan« lands sést að sannanirnar eru svo miklar að það er ástæða til að vara fullorðið fólk alvarlega, við reykingum og hefja herferð til þess að mennta æskulýðinrn urn skaðsemi reykinga. Evarts A. Graham, alþjóðleg- ur sérfræðingur um krabba á- lítur, að sannanirnar sé meiri en sannanirnar fyrir því að bólusetning verndi gégn bólu, „og það eru aðeins þverhausar, sem efa það.“ Vörn — þar sem hægt er að koma við vörn gegn krabba í öndunarfærunúm — er bezta vonin um að geta hindrað þenna miskunnarlausa banavald, sem samkvæmt skoðun lækna í brezka heiminum mun slá nið- ur eitt fórnardýr í hverri fjöl- skyldu „mjög bráðlega“. Dr. Ochsner reiknar svo, að kring- um 1970 muni 1 af hverjum 8 ameríkumönnum fá lungna- krabba, ef ekkert er gert til áð hindra það. En meiri hætta fyrir mann* lífið stafar þó af hjartasjúk- dómi, sem drepur fleiri menn innan 65 ára en næstu 5 dán- arorsakir samanlagt. Það eru sígild orð, sem Grace M. Roth prófessor við Mayo-stofnunina sagði 1952: „Á venjulegan mann eru áhrif þannig, er hann. reykir, að blóðþrýstingurinn hækkar, púlsinn verður örari og æðarnar dragast saman.“ Enginn læknir er í andstöðu við þessa skoðun. í forustugrein í blaði amer- íska læknafélagsins stendur 1955: „Það virðist nú vera á- reiðanleg sönnun fyrir því, þS að reykingar hafi ekki beint áhrif á hjartaæðarnar geti þáer haft eyðileggjandi áhrif á hjartavöðvann sjálfan.“ Dr. Frh. á 11. síðu. IVianstu eftir þessu Eimirinn Abdullah varð Abdullah Ilbn Hussein konungur í Transjordaníu 25. 5. 1946, þegar ríki hans öðlaðist fullvelai. Með koniihgi (til vinstri) er Abduí Ilah, emir og þáveraridi ríkisstjóri í Irak. Konungur var orðinn 64ra ára, er þetta gerðist og hafði hann unnið árum sam- an við að koma ríki sínu á laggir, en stjórnarskrá Iandsins, er veitir konungi framkværiidavaldið, gekk í gildi árið eftir. AbduIIah konurigur var myrtur 20. júlí 1951, og sonarsonur hans, Hussein 1., var krýndur konungur í Jórdaníu í mafmánuði 1952. Knattleikurinn, sem kallaður er base- ball, hefur verið þjóðáríþrótt Banda- ríkjamanna um langt árabil, en þó var það ekki fyrr en árið 1938, að menn fundu upp á því að leika á kvöldin við flæðiljós, til þess að auka aðsóknina. Nokkrum árum síðar var það að kalla daglegur viðburður — ef svo má að orði komast — að haldnir væru meiri- háttar leikir á kvöldin, þegar flestir áttu heimangengt. Að sumarlagi er oft miklu hentugra og hagstæðara að leika eftir áð sól er sezt, því að hitinn er þá ekki aíveg eins ofsalegur. Hér sést erkibiskupinn Jean Larránt- 68 ára gamall kaþólskur preláti, fara um síðustu eftirlitsstöð konunúnista við Ilongkong, nýlendu Breta í Suður- Kína í marzmánuði 1952. Hann liafði verið í stofufangelsi í Kweiyang, Kwei- chow-héraði, í ár áður en hann var rek- inn úr Jandi. Árið 1950 liafði stjórn kommúnista hert sóknina gegn hvers- kyns trúarbrögðum í landinu og braut niður helgistaði af öllu tagi. Kristni- boðar voru m. a. ofsóttir, og margir voru Ieiknir mjög grimmilega, áður en þeim var um síðir slcppt úr landi.

x

Vísir

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Vísir
https://timarit.is/publication/54

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.