Vísir - 16.02.1960, Blaðsíða 3

Vf SIR
Þriðjudaginn 16. febrúar 1960
Á næsta ári
standa undir
GjaldEeyrissfaðan versnaði uun
300 miEBj. kr. á fimm árum
Ræ&a ÓEafs Thors í gærkvötdi
Arfurmn frá vinstri stjórmnhi:
urfum viö 430 mi
En nokkra höfuðdrætti
hægt að sýna.
Mörg undanfarin ár höfum
við íslendingar eytt meira en
við öfluðum, og eftir að eigin
fé og gjöfum Bandaríkjanna á
vegum Marshall-hjálparinnar
lauk, hefur afleiðingin orðið
skuldasöfnun erlendis.
Þessi greiðsluhalli eða skulda-
söfnun nam á árunum 1955—
58 hvorki meira né minna en
776 milljónum.króna. Enn verri
er þó afkoman á síðasta ári, en
Málið, sem hér er til uiriræðu,
rumvarp stjórnariunar um efna-
hagsmál, er í aðalatriðum orðið
kunnugt þeim íslendingum, er
á því vilja vita skil. Kjarni þess
er sá, að lagt er til, að viður-
kennt sé sannvirði krónunnar
eins og sérfræðingar telja það
vera í dag. Jafnframt séu gerð-
ar ýmsar ráðstafanir, sem áður
hafa ekki verið gerðar á Al-
jþingi, til að reyna að forðast að
krónan falli að nýju og loks er
gert ráð fyrir margvíslegum
aðgerðum til að draga úr byrði
almennings af vöruverðshækk-
un, og þá alveg sérstaklega
þeirra, sem verst eru se'ttir, t. d.
með stórfelldri hækkun fjöl-
skyldubóta, lækkun tekju-
skatts, verzlunarfrelsi o. fl.
Mun nánar að því vikið af öðr-
um.
Mál þetta hefur nú verið ítar-
lega rætt hér á Alþingi. Flestir! 2000 millj. kr., en yfir 2500
þingmenn, sem kvatt hafa sér j milljónir sé miðað við arf
hljóðs um það, hafa talað í 1—3 vinstri-stjórnarinnar, þ.e.a.s.
tíma og sumir oft. Get ég þessa, gengið, sem nú á að viðurkenna.
svo menn skilji betur, að erfitt Þetta svarar um 500 millj. kr.
er að gera málinu tæmandi skil skuldaaukningu árlega síðustu
í stuttri ræðu. 1 5 árin.
Greiðsluhallinn er
geigvænlegur.
Hversu geigvænlegur þessi þessu ári áætluð um 200 millj.
greiðsluhalli er, skilst bezt á króna.
því, að vegna hans þurftu ís- Með þessu erum við dýpra
lendingar á síðasta ári að verja sokknir í skuldafenið en nokkur
9% af öllum gjaldeyristekjum önnur þjóð í heimi.
þjóðarinnar í vexti og afborg-! Von er að þeir, sem valda,
anir af þessum skuldum. Og á Framsóknarmenn og kommún-
næsta ári vex þessi baggi upp istar, séu kokhraustir og láti
meðaltekjur af hverjum
hundrað krónum.
Allt var þetta vinstri-stjórn-
inni vel ljóst, þegar hún felldi
krónuna undir fölsku heiti í maí
1958 um 35—46%. En hún þorði
ekki að meðganga það, vegna
þess að ef svo yrði gert, töldu
kommúnistar sig tilneydda að
fara úr stjórninni. Vinstri-
stjórnin vissi, að uppbótakerf-
ið gekk með banvænan sjúk-
dóm. Hún gerði sér fulla grein
heimildir notaðar til hins ítr- J fyrir, að með öliu var óhugs-
asta. j andi að afla fjár til bótanna,
Sýnir fáít betur, hversu botn- j nema með miklum innflutnihgi
lausu kviksyndi við erum í. Enn á hátollavöru, sem greioa varð
er hér reiknað með 16 króna með erlendum lánum. Að svo
uppétinn og allar yfirdráttar-
dollar. Séu þessar 335 milljónir
umreiknaðar í arf vinstri-stjórn-
sé, sézt á því. að á árinu 1958
ákvað vinstri-stjórnin að flytja
Olafur Thors.
þá vérður aukning skuldanna , gtaðan vergnað um 15 mil]j j
um 350 milljónir kr. Skulda- jafnkeypislöndunum) eða sam.
aukningin síðustu 5 árin er því jtals um 300 minjónir 0fan á
yfir 1100 milljónir kr., og er þá
miðað við aðeins 16 króna verð
á að heita. Hér munar því yfir
1000 milljónum, miðað við nýju
skráninguna.
Með þessu eru Islendingar
á þessum 5 árum versnað um' einnig á sviði gjaldeyrisstöðunn-
285 millj. kr. Samtímis hefur ar orðnir verst stæðir allra
arinnar, gengið, sem nú á að þessar hátollavörur inn fyrir
viðurkenna, — nemur upphæð- 22-3 millj. kr. og afla þess fjár
in rúmum 780 milljónum kr. með lántöku. Reyndin varð sú,
Alls námu yfirdrættir bank- að þrátt íyrir lántökurnar gat
anna í janúarlok 115 millj. kr., hún ekki séð af meiri gjaldeyri
eða rúmum 7 millj. dollurum í luxusinn en 190 millj. kr.
miðað við 16 kr. dollarann. Tal- Svipað fór fvril’ Alþýðuflokks-
ið er, að íslendingar verði að stjórninni. Hún varð að ætla
eiga minnst 20 millj. dollara 212 millj. í þessu skyni, en gat
gjaldeyrisvarasjóð, ef sæmilegt þó aldrei flutt inn fyrir meir en
190 millj. vegna gjaldeyris-
skorts.
En allt sannar þetta, að allir
vissu fyrir löngu, að erlend lán
á dollara. Það þýðir, að miðað
við meðalgengi vinstri stjórnar-
innar, er skuldaaukningin um
í 11—12% af öllum gjaldeyris-
tekjunum, en það jafngildir 16%
af andvirði allrar útflutnings-
vöru okkar. Með öðrum orðum:
sem allt sé í stakasta lagi og
eiginlega helzt engra aðgerða
þörf.
Afleiðingin er hins vegar sú,
íslendingar verða á næsta ári að að síðustu árin hefur engin al-
greiða eina krónu af hverj-1 Þjóðastofnun, sem gegnir því
8 til 9 af öllum gjaldeyristekj-; hlutverki að lána þjóðum, sem
unum upp í þessar skuldir, en
eina af hverjum 6 sé miðao við
andvirði útflutningsyörurnar.
Enn betur skilja menn þó,
hvernig komið er fyrir okkur.
mörg verkefni eiga óleyst eins
og við, getað lánað íslendingum
og heldur ekki þær, sem við
eigum aðild að.
Þetta er dómur hlutlausra um
þegar athugað er, að á árunum helstefnu vinstri-stjórnarinnar.
1951—55 þurftum við aðeins
eina krónu af hverjum 33 af
• gjaldeyristekjunum í þessu
' skyni. Alls nam sú upphæð þá
30 millj. kr. á ári. í ár verður
hún 163 millj. Að ári 183 millj.
kr., miðað við 16 króna verð
á.doljara, en nærri 430 millj.
kr. miðað við það gengi, sem
vinstri-stj órnin arfleiddi okkur
að og viðurkenna á með þessu
frumvarpi. Ég bið háttvirta
hlustendur að festa sér í minni,
að það eru 430 millj. kr., sem
■ við þurfum á næsta ári að
Lán vinstri-stjórnarinnar voru
fengin hjá öðrum og af annar-
legum ástæðum, sem bezt er að
ræða sem minnst um.
'ft'
Annan óhugnanlegan drátt í
þessari eymdar ásjónu sjá menn
á gjaldeyrisstöðu þjóðarinnar.
í árslok 1954 áttu bankarnir
hreina frjálsa gjaldeyriseign að
upphæð 220 millj. kr. í árslok
1959 er hún uppetin og í stað-
inn komin skuld, sem nemur 65
gi’eiða í vexti og afborganir af millj. kr. og er þá skuldin við
iþéssum eyðsluskuldum. Til sam-
anburðar er, að rekstrarútgjöld
bæjarsjóðs Reykjavíkur eru á
EPU, sem nemur 110 milljón-
um, ekki meðtalin. í frjálsum
gjaldeyri hefur staðan þannig
þetta bætist svo, að í síðasta
mánuði versnaði enn um 35
milljónir, eða alls um 335 millj-
þjóða, sem við þekkjum til.
Það er því engan veginn of
mælt, þegar sagt er, að þjóðin
riði á barmi greiðsluþrots og
geti hvergi fengið lán, að ó-
breyttri stefnu í efnahagsmál-
ónir á 5 árum. Var þá hver eyrir unum.
Nauðsyn að breyta
efnahagskerfinu.
Hvað sem menn segja, hlýtur . 2.
öllum að skiljast, að á þessari
braut getum við ekki gengið
áfram.
Við verðum að stöðva okkur,
byrja að greiða eyðsluskuldirn-
ar, í stað þess að auka þær og I
létta með því af okkur ofur
þunga vaxta og afborgana
Þetta vita allir og vilja flestii
hafa að leiðarljósi.
En þá rekum við okkur á þé
óþægilegu staðreynd, að það ei
ekki hægt nema að gerbreyt:
öllu efnahagskerfinu, vegnt
þess að bótakerfið hefir einmitt
byggzt á erlendum lántökum ti'
kaupa á hátollavörum.
Þetta er kjarni málsins.
Að rétt sé með farið skilsl
bezt á því, að þegar flutt er ú.
fyrir hundrað krónur, verðui
Útflutningssjóður að greiða út.
flytjandanum í . meðalbætu:
tæpar 87 krónur. Þegar svc
flutt er inn fyrir þessar 10C
krónur, fær Útflutningssjóðu:
ekki sínar 87 krónur ' endu
greiddar, heldur aðeins rúmai
68 krónur meðaltekjur. Tapii
getur Útflutningssjóður aðein:.
unnið upp með tvennum hætt:
1. Að tekin séu erlend ián, er
einkum þó étnir upp sjóðir
og notaðir yfirdrættir. Af er-
lendu lánunum þarf sjóðu:
inn aðeins að greiða 55 krón
ur af hverjum hundraf
krónum, af hinu ekkert, í
stað 87 króanna af útflutn-
ingsvörum landsmanna, en
fær þó sömu tekjurnar af
innflutningnum, eða 68
krónur af hverjum 100 krón-
um.
og hátolla-iuxus-innflutningur
voru skllyrði þess, að bótakerf-
ið gæti haldið áfram.
Nú er þessari sögu lokið.
Kerfi, sem lifir á lánum og
luxus-innflutningi er dautt, þeg-
ar lán fæst ekki lengur, að ó-
breyttu kerfi. Og það er einmitt
þannig ástatt fyrir okkur ís-
lendingum í dag'. Okkur lánar
enginn, nema við hættum aðriða
á glötunarbarminum og reynum
Að flutt sé inn mikið af há- a. m. k. að snúa inn á br'aut-
tollavöru — luxus — því þá ina, sem liggur til bættra lífs-
fær sjóðurinn miklu meira kjara.
en oi'annefndar 68 krónu j Þetta sker iir.
tííri myntíin sýnir, hvernig leit út, þegar þeir hlódu götuvirkin
í Alsír á dögununi, en á neðri myndunum sjást stjórnmála-
mennirnir koma saman til viðræðna í París. Þetta eru ráð-
herrarnir tveir: Debre forsætisráðherra t.v. og Jacques
Soustelle t.h.