Vísir - 30.05.1960, Blaðsíða 9

Mánudaginn 30. maí 1960
V I S I R
»
BREF:
í nýmóttekinni árbók Ferða-
félags íslands fyrir árið 1960
stendur „Skjaldbreið“ sem
nefnifallsmynd á bls. 129.
Hótel Skjaldbreið hefir ver-
ið starfrækt hér í Reykjavík
í rúmlega hálfa öld.
Framanritað ætti að sýna, að
það verður alls ekki talið rangt
Reykjavík, 27. maí 1960. vitnunarmerkja, og virðist Ijóst | eða óeðlilegt, að strandferða-
Herra ritstjóri. að hann hugsi sér þá fjallsnafn skipið beri nafnið .Skjalöbreið'
SkfaSdbreiður eða
ið.
Réð sér bana vegna étta
við uppfínningu sína.
Ettore Hlejerafia oppgötvaðl
Eeyndardcma atómkjarnans.
Ettore Majorana var í hópi
yðar 24. þ. m. er vikið all- hefði hann væntanlega skrifað
ómildilega að Skipaútgerð „Skjaldbreiður“.
ríkisins fyi'ir það að skíra eitt í framhaldi af þessu skal á
af skipum sínum „Skjaldbreið“ það bent, að á íslandskortum
þar sem hið þekkta fjall heiti danska herforingjaráðsins, sem
„Skjaldbreiður".
Pálmi heitinn Loftsson
for-
gefin voru út fram til ársins
1945, stóðu nöfnin „Skjald-
ins á þriðja twg aldarinnar.
Hann hafði verið afburða-
námsmaður í skóla,- eftirlætis-
nemandi Enrico Fermis, sem
í kaflanum „Bergmál" í blaði ið þannig í nefnifalli, annars enda þótt karlkynsmynd orðs- snjöllustu eðíisfræðinga heims
ins sé einnig viðurkennd.
Guðjón F. Teitsson.
Vísir vill bæta þessu við:
Hér eru höfð svo möi'g orð fyrstur klauf atomkjarnann og
j um, að nær fyllir doktorsrit- vann síðar í nánu sambandi
: gerð, og sannar m. a. það, sem ! vjg hann og aðra fremstu
i átti víst að ósanna: Skjald- kjarnorkuvisindamenn verald-
breiður heitir fjallið hjá lista- ar, t. d. Nóbelsverðlaunahafann
| skáldinu góða og mun það eiga Bruno Segre, Bruno Ponte-
stjóri réði því á sínum tíma, að breið“ (kort nr. 46) og „Skjald
tvö strandferðaskip hlutu nöfn- breiðarhraun“ (kort nr. 36), en
in Herðubreið og Skjaldbreið,! Þetta er athyglisvert vegna
en eftir atvikum þótti ekki þess, að örnefni á þessum kort-, , . ,
.. i - r j. r sinn þatt í því ao flGstii ncfna. corvo scm flvði austur fvrir
viðkunnanlegt, að annað skips- um munu fra fyrstu tið hafa1 . ’ coivo, sepi nyoi ausiui iyrn
fjalhð þvi nafm, — a. m. k. járntjald fyrir nokkrum árum
nafnið (Herðubreið) væri haft verið athuguð af staðfróðum og
í kvenkyni, en hitt í karlkyni. málfróðum mönnum áður en
Var álitið, að þetta væri ó-
eðlilegt, þegar þessi systurskip
fægju hlið við hlið í höfn, enn
fremur í auglýsingum og dag-
legu tali um bæði skipin sam-
an.
Þegar rætt var um þetta í
byrjun, minnist undirritaður
þess, að P. L. kvaðst hafa bor-
ið það undir prófessor við Há-
skólann, sem jafnframt var og
er meðal viðurkenndustu
menntamanna þjóðarinnar á
sviði sögu og málfræði, hvort
rangt væri að hafa bæði nöfn-
in í sama kynni, kvenkyni, og
hafi prófessorinn tjáð sér, að
hann skyldi óhikað haga þessu
svo.
Kynbeyging umræddra eig-
innafna mun frá fornu fai'i
hafa verið nokkuð á reiki, og
hefir undirrituðum verið bent
á eitt dæmi í íslenzkum forn-
ritum um karlkenningu á
hvoru fjalli. í Grettissögu er
sast á einum stað: „ . . . norðan
að miðjum Skjaldbreið . . . “,
og í Hrafnkelssögu er talað um
„Herðibreiðistungu".
Kvenkvnsmyndin mun þó
hafa verið til frá fornu fari og
unnið svo á í málinu, að enginn
mun lengur karlkenna Herðu-
breið í rit- eða talmáli, sbr.
Herðubreiðarlindir, Herðubreið-
artögl.
Hins vegar hefir hið fagra
kvæði Jónasar Haligrímssonar.
..Fjallið Skjaldbreiður“, orðið
til þess að endurvekia karlkyns
mvnd þess fjalls, enda þót.t það
virðist ekki hafa verið í sam-
ræmi við talmálið, ekki heldur
talmál Jónasar sjálfs.
Skal í þessu sambandi vitn-
að til tveggja bréfa Jónasar
sumar.ið 1841, en þá var kvæð-
i’ð ort. Fyrra bréfið er til
Bjarna Thorarensen, dags. 13.
7. 1841, og segir þar meðal
annars:
..Fagur þykir mér Þingvöllur
en samt sem áður hugsa ég hér
sem minnst um hann: ég er
íllur í hrauninu, eins og hval-
ur, og horfi á Skjaldbreið á-
lengdar. Hún verður merkilegt
eldfjall. — þegar — eða ef —
oll kurl koma til grafar“.
Síðar í sama mánuði eða 24.
7. 1841 skrlfar svo Jónas vini
kortin voru gefin út. Hefir op-
inber nefnd 5 manna síðustu
áratugina fjallað um þetta, Ör-
nefnanefnd ríkisins.
Á nefndu korti, nr. 46, sem
gefið var út 1945, var „Skjald-
breið“ breytt í „Skjaldbreiður"
en kvenkynsmyndin helst þó
enn á korti nr. 36, enda munu
næstum allir segja „Skjald-
breiðarhraun“, en ekki „Skjald-
breiðshraun“.
ennþá. Annais væri fróðlegt að 0g rnarga fleiri. Feður ev-
fá prófessora í norrænudeild rópskra kja,rnokufræða, Wer-
Háskóla íslands til að segja á- ner Heisenberg og Niels Bohr,
lit sitt á þessu máli og skýtur óáðust að kenningum hans og
Vísir því hér með til Þeirra. uppgötvunum.
Fyrr en úrskurður þeirra ligg- , Majorana kann að hafa verið
ur fyflr verður ekki tekin há- 'fyrsti maðUrinn, sem uppgötv-
tiðleg sogusögn um ónafn-‘aði ieyndardóm atomkjarnans,
greindan prófessor, sem heimil-
og mun hafa framið sjálfsmorð
aði núgildandi nafn. Það minn- |af ótta við skielfilegar afleiðing-
ii' á það, þegar Hermann Jónas- 'ar þeirrar Uppgötvunar.
son á sínum tíma ,,leyfði“
Glímufélaginu Ármanni að
kalla Jósepsdal Ármannsdal!
Einangraður hóþur í Peking.
Leiðinflalíf hjá sendisvcií-
arstarfsfólki.
Brátt voru þar engir þjónar.
Þegar menn í Peking þykj-
ast iðka stjórnvizku verður
það venjulega allt annað en
stjórnvizka.
í ákafa vestrænna þjóða til
að viðurkenna Rauða Kína eru
það þeir menn, sem sendir hafa
verið þangað, sem verða að
borga það verð sem þar er
heimtað og það eru sendiráðin
í Peking. Þetta er einmanalegt
líf þegar bezt, lætur. en verst
af öllum hefur sendifulltrúinn
frá Niðui'löndum orðið úti.
Einn dag í síðastliðnum októ-
ber neituðu tveir vikapiltar að
kveikja upp eld í miðstöðinni
í hinu þægilega húsi Berend
Jaus Sningenberg, sem er
charge daffaires þar, nema þeir
fengju hærri laun og einn
mann enn til að hjálpa sér.
Shingenberg sagði þeim að
kveikja upp eða þeir yrðu rekn-
ir. Þegar þeir réðust inn í skrif-
stofu hans til að mótmæ’a —
en hann hafði þar gest hiá sér
‘— varð hann reiður, skioaði
þeim út úr skr’fstofu sinni og
ýtti á eftir einum beirra. í tvær
jvikui' gerðist ekkert. Þá fóru
jsmátt og smátt 42 þiónar og
starfsmenn að fara á burt.
Landsbankinn -
Framh. a> 4. síðu.
Majorana hvarf sporlaust árið
1938. Enginn efast um, að hann
framdi sjálfsmorð eftir lang-
varandi sálarstríð. í síðasta
bréfi sínu, sem er til móður
hans og nýlega var birt, segir
hann: „Eg get ekki varizt leng-
ur. Það er óhjákvæmilegt, að
eg geri það, sem eg hefi í huga.
Fyrirgefðu mér.“
Sama dag steig hann um borð
vænting hans aðrar rætur —
í vitneskjunni um óviðrðanleg*
an mátt atómkjarnans, ef leyst-
ur yrði úr læðingi.
Svarið kann að vera fólgið í
minnisbókum Majorana, sem
eru yfirfullar af flóknum for-
múlum, en móðir hans varð-
veitir þær eins og sjáaldur auga
síns og neitar öllum um að
rannsaka þær.
Víst er, að hvarfið er alger
ráðgáta, og getgátur eru marg-
ar um hvarf hins mikla vísinda-
manns. Ein segir, að hann hafi
gengið í klaustur, önnur að hon-
um hafi verið rænt af útsend-
urum erlendrar ríkisstjórnar.
Þetta er þó engan veginn sann-
reynt, en þegar bróðir Majo-
rana rannsakaði málið á eigin
spýtur, voru glæpamenn úr
Mafia-hreyfingunni þeir einu,
sem vissu nákvæmlega um ferð-
ir Mariona síðasta daginn, sem''
hann dvaldist í Palermo — dag-
inn áður en hann fór til Neapel,
Loftferðasamnmgur víð
Svía undirritaður.
Eins og áður hefir verið til-
kynnt, fór fram í marz og apríl-
mánuði sl. samningaviðræður í
Burtförinvarauðsjáanlegfyrir- .í gufuskiP- sem ætlaði til Nea-’ stokkhólmi „úUi fulltrúa í
skipuð af kommúnistum. OgPel- Skrár skipsins sýna, að; lands og Svíþjóðar um loftferð-
þegar Hollendingar fóru með hann fór þar á land, en eftir'
málið til utanríkisráðuneytis- Það er ekkert um hann vitað,
ins var þeim sagt að þetta mál Þrátt fyrir víðtæka leit hinnar
heyrði undir vinnumálaskrif- ^auðugu fjölskyldu hans og lög-
stofuna. Okkur þykir þetta leitt regluhers Mussolinis.
sagði vinnumálaskrifstofan, en Þrátt fyrir-sigra sína á sviði
son hefúr annazt bólstrun, en á-
vélaborð eru gerð í húsgagna-
vinnustofu' Stefáns og Jónasar þarna þanSað fil skift er um
sinum Steenstruo lektor í Sorö 1 Hafnarfirði. Þorsteinn Einars- menn * desembei.
og nefnir þar rannsóknarferð son hefir annast bóltsrun, en á-
sína. í hrauninu hiá Skjaldbreið klæði er ofið af Karólínu Guð-
þegar hann týndi samferða- mundsdóttur.
mönnum sínum og lest. svo sem | Sigurjón Ólafsson mynd-
greínt er frá í kvæðinu ..Fjall- (höggvari hefur gert myndir,
ið Skjaldbreiður“. Bréf þetta sem prýða vesturvegg af-
er á dönsku, en þar skrifar ' greiðslusalar. Hann kaUar þær
Jónas „Skjaldbreið“ innan til- ! „Börn i leik“.
þetta er á ábyrgð utanríkisráðu- jvísindanna var Majorana
neytisins. jhamingjusamur maður alla ævi.
Hinir þrir menn í húsi Holl- ,Sem strangtrúaður kaþólikidtt-
endinga tóku nú til sinna ráða. aðist hann’ að leyndarmál al-
Þeir kyntu sjálfir miðstöðina .heimsins yrðu, er fram liðu
og óku bílum sínum sjálfir, jstundir, skýrð með vísindaleg-
elda matinn og gera innkaup. jum formúlum en ekki guðlegii
í fyrstu bauðst sendiráð Pak- opinbeiun. Kannske átti öi-
istana til að vera svo elskulegt
að aka börnum Hollendinga í
skóla sendiráðanna. En er ein
ferð hafði verið farín með börn-
in tóku þeir tilboð sitt aftur,
þeir þorðu ekki að aka börnun-
u*" !*■'.’•' i.'að .þeir myndu þá
missa kínversku bílstjóra sína.
í cC:u scndirá.ði neitaði kín-
verskur eldamaður að baka ;
kökur eftir að hann komst að
I
því að Hollendingur ætti að
borða þar miðdegisverð. Nú
óttast önnur sendiráð að þau
kunni að fá sömu meðíerð og
forðast því hollenzka sendiráð-
ið, sem er orðið einmanlegasta
sendiráð í heimi. Á hverjum
háifum mánuði fær Hag
kvörtunarskeyti frá Shingen-
berg. En Hollendingar sjá enga
leið til að hiálna honum. Þeir
hugsa sér að láta hann vera
ir milli landanna. Viðræðurnar
leiddu til þess, að algert sam-
komulag náðist um efni loft-
ferðasamnings.
Fimmtudaginn 12. maí vai”
svo loftferðasamningur íslands
°' og Svíþjóðar formlega undirrit-
aður af Magnúsi V. Magnús-
syni sendiherra fyrir íslands
hönd og Östen Unden utanrík-
isráðherra af hálfu Svíþjóðar,
Utanríkisráðuneytið,
Reykjavík, 13. maí 1960.

Atvinnuleysi er minna nú á
Bretlandi en nokkurn tínia
siðan 1957. Af fólki á starfs-
Lídó hefur fengið til landsins dapspar, sem mun skemmta gest-
um staðarins allan júnímánuð. — Er þetta fjörugt par, sem
skemmtir með léttum dansi og allskonar glensi, en slíkt e®
betra til dægrastyttingar í veitingahúsi en hnitmiðaðnr listdans,
enda þótt hann sé vitanlega ágætur á hátíðlegum stundum,
Danspar þetta kallar sig „The Holiday Dancers“ og kemur fram
í fyrsta skipti í kvöld. Síðast var dansparið í Liibcck og átt*
miklum vinsældum að fagna þar. — Þá hcfur Lido einnig ráðiíS
sér söngvara, og er það Ragnar Bjarnason, sem hér er mörgurrí
aldri eru skráðir atvinnu- ! kunnur og mjög vinsæll. Mun hann einnig skemmta gesturm
lausir 1.5%. | Lídós næstu vikur. ,