Vísir - 16.06.1961, Blaðsíða 6

6
VISIR
Föstudagur 16. júní 1961
HJÓNABÖND
y
FYRR OG NÚ
Þótt f jöldi manns tali sýknt
og heilagt um hina tíðu
hjónaskilnaði, og hristi höf-
uðið yfir þessari spillingu, er
það staðreynd, að hjónabönd
ná nú betur tilgangi sínum
en nokkru sinni fyrr.
Það er kominn tími til þess,
að vér gefum gaum að hinum
betri hliðum hjónabandsins,
í stað þess að einblína á það,
sem miður fer í því efni.
Hinn mikli fjöldi hjóna-
skilnaða sannar það ekki, að
hjónabandið sé að verða úr-
elt, og muni hverfa úr sög-
unni er tímar líða.
Hjónaskilnaðimir eru sönn-
un þess, að nýtízku fólk
krefst meir af hjónabandinu
en forfeður þess gerðu.
Þegar afi giftist fyrir
fimmtíu árum, var hann ekki
fyrst o gfremst að leita ham-
ingjunnar.
Markmið hans var að fá
maka, sem gæti hjálpað hon-
um í baráttunni fyrir tilver-
unni, og til þess að stofna
heimili og eignast f jölskyldu.
Fengi hann hamingjuna í
kaupbæti yrði það vel þegið.
Að Ííkindum kæmi hamingj-
an á óvart.
I dag krefjumst vér þess
framar öllu öðru, að vér verð-
um hamingjusöm í hjóna-
bandinu. Aldrei áður hefur
markið fyrir nauðsyn á góðu
hjónabandi verið sett eins
hátt og nú, og aldrei fyrr
hefur verið svo erfitt að ná
markinu.
Af hverjum fjórum hjóna-
böndum vara þrjú ævilangt.
Ekki er hægt að sanna það,
að öll hin ævilöngu hjónabönd
hafi verið snurðulaus, og
hjónin í öllu og ætíð haldið
giftingarsáttmálann.
En rannsóknir hafa sann-
að, að 75% allra hjóna eru
hamingjusöm eða mjög ham-
ingjusöm.
Rannsóknimar eru ekki
einungis byggðar á ummæl-
um hjónanna. Það hefur einn-
ig verið talað við vini þeirra
og nágranna.
Vér erum orðin vitrari í
þessu efni en fólk var fyrr-
um. Vér væntum þess ekki
framar að finna eða fá ham-
ingjuna umbúna eins og brúð-
kaupsgjöf. Hamingjuna þarf
að vinna sér inn, og tekur það
oft Iangan tíma og mikla fyr-
irhöfn.
Vér erum raunsærri en for-
feðumir hvað hjónaböndum
viðvíkur. Vér álítum ham-
ingjusamt hjónaband ekki
fáanlegt án erfiðis.
Oft slitna hjónabönd vegna
þess að of miklar kröfur era
gerðar. Kröfumar geta verið
óuppfyllanlegar.
Hinn heimsfrægi enski rit-
höfundur Somerset Maug-
ham hefur sagt, að amerísk-
ar konur geri svo miklar full-
komleikakröfur til eigin-
manna sinna, að það líkist
kröfum enskra heldri kvenna
til þjóna. En þær kröfur em
afar miklar.
Nútíma eiginmaður krefst
þess, að konan sé aðlaðandi
og töfrandi sem kvenmaður,
ágæt húsmóðir og géstgjafi.
Tilfinningalíf hjónanna,
bæði konunnar og eigin-
mannsins þarf að vera auð-
ugt og margbreytilegt, svo
það verði fullnægjandi fyrir
makann. Vér, nútímamenn,
skiptum oft um dvalarstaði.
Skiljum við ættingja vora og
missum samband við gamla
vini.
Nágrannamir eru margir,
og samneyti vort við þá alla
jafna ópersónulegt. Jafnvel
þeir, sem búa í næstu íbúð,
geta verið oss algerlega ó-
kunnir.
Vér getum ekki vænzt vin-
gjamleika og lipurðar af ná-
grönnum vomm nú á dögum
líkt því, sem afar vorir og
ömmur áttu við að búa. Á
þeirra dögum var miklu
færra fólk, hvar sem verið
var.
Vér þurfum að umgangast
menn. Án þess finnum við til
einmanaleika.
1 dag þurfa hjónin að bæta
hvort öðm upp þá hjarta-
hlýju og lagsmennsku, er
fólk áður varð aðnjótandi hjá
ættingjum og nágrönnum.
Þetta gerir meiri kröfur til
hjónabandsins en fyrmm.
Að ýmsu leyti höfum vér
nú réttari skilning á hjóna-
bandinu en áður var.
Sú var tíðin, að ungum
stúlkum var kennt það, að
þær yrðu að þola hin kyn-
ferðislegu mök eiginmannsins
án þess að gera athugasemd-
ir. Hvort konan fengi nokkra
ánægju af kynmökunum eða
ekki, var álitið aukaatriði og
ekki umtalsvert.
Nú á dögum lærir unga
fólkið um það, að báðir aðil-
ar þurfa að fá kynferðislega
fullnægingu, ef hjónabandið
á að verða hamingjusamt.
Fyrr á tímum kröfðust
menn þess af konunni, að hún
ætti að hugsa um heill og
velferð eiginmannsins, ein-
beita sér að því að hjálpa
honum til þess að hann fengi
óskir sínar uppfylltar. Henn-
ar eigin óskir var ekki mik-
ið fengist um.
Heimilið, eiginmaðurinn og
bömin var allur hennar heim-
ur. Þetta átti að nægja
handa henni.
Nú er markmiðið að hjón-
in séu jafn rétthá. Það leiðir
til þess, að giftar konur kom-
ast í margskonar trúnaðar-
stöður í þjóðfélaginu.
Efnalega séð gengur þró-
unin í rétta átt. 1 borgum,
kaupstöðum og kauptúnum
er vinnutími miklu styttri
dag hvem, en áður var. Kon-
ur nú á dögum þurfa ekki að
þræla eins mikið og fyrrum.
Þær fá tækifæri og mögu-
leika til þess að vinna utan
heimilisins, sækja skemmtan-
ir og taka þátt í félagslífinu.
Þetta hefur þau áhrif, að
konur þroskast og verða betri
eiginkonur og mæður en ella
hefði orðið. Konan gleðst af
því að leggja höndina á plóg-
inn í þjóðfélagsmálum, og
gleði hennar bætir hjóna-
bandið.
Fyrrum var kvenmönnum
nauðsynlegt að giftast til þess
að tryggja hag sinn og fram-
tíð. Nú á dögum eru konur
miklu frjálsari og óháðari en
áður var. Konur þurfa ekki
að giftast til þess að láta sjá
sér farborða. Þær geta sjálf-
ar unnið fyrir sér.
Bezta sönnun fyrir því, að
hjónabandið sé hamingju-
samt 'er hægt að fá með því
að kynna sér líðan barnanna.
Sé ubömin hamingjusöm er
hjónaband foreldranna gott.
Við rannsókn, sem fór fram
fyrir skömmu við State Col-
lege of Washington vom bæði
kvenstúdentar og mæður
þeirra spurðar um það, hvort
þær hefðu verið hamingju-
samar á bernskuheimili sínu.
Helmingi fleiri af ungu
stúlkunum en mæðrunum
kváðu bemskuheimilið hafa
verið ágætt og þær mjög
hamingjusamar á uppvaxtar-
áranum.
Það er eðlilegt, að æsku-
lýðurinn nú á dögum hafi
smitazt af svartsýni manna
viðvíkjandi hjónabandinu.
En þrátt fyrir það giftir
fólk sig nú yngra að árum
en nokkra sinni fyrr, og gift-
ingum hefur fjölgað á síðari
áram. í USA giftast nú 92%
allra karla og kvenna. En svo
há giftingartala hefur ekki
áður þekkzt.
Satt er það, að hjónaskiln-
aðir eru margir. En kröfurn-
ar til hamingju í hjónaband-
inu hafa vaxið, og vér viður-
kennum rétt giftra karla og
kvenna til þess að slíta sam-
vistum við maka sinn, ef ham-
ingjan í hjónabandinu er af
skomum skammti, og tilraun-
ir til samlöðunar á nýjan leik
hafa ekki borið árangur.
En þetta sannar það ekki,
að hjónaband sé úrelt lífs-
form eða fyrirkomulag.
Flestir þeirra, sem skilja
við maka sinn, giftast aftur.
Þrír fjórðu af þeim giftast
innan fimm ára frá skilnað-
inum.
Níutíu og fjórar af hverj-
um hundrað fráskildum
Nú í vor á Némendasam-
band Menntaskólans í
Reykjavík 15 ára afmæli. Það
var stofnað á aldarafmæli
skólans hér í Reykjavík, árið
1946. Markmið sambandsins
er að vinna að hagsmuna-
málum skólans, stuðla að
auknum kynnum meðal eldri
nemenda og efla styrktarsjóð
nemenda, Bræðrasjóð.
Fyrsta verkefni sambands-
ins var að ljúka við f jársöfn-
un þá, sem fram fór meðal
eldri nemenda skólans í til-
efni aldarafmælisins. Þeirri
söfnun var lokið árið 1947
og nam hún 200 þús. kr. Með
þessari fjárapphæð var
stofnaður nýr styrktarsjóður,
Aldarafmælissjóður, og er
hann deild úr Bræðrasjóði.
Sambandið hefur leitazt við
að efla þennan sjóð af
fremsta megni bæði með
tekjuafgangi af árshátíðum
sambandsins og öðrum fram-
lögum. Hann nemur nú 300
þús. kr. og á síðastliðnum
vetri var úthlutað úr honiun
konum um þrítugt giftast aft-
ur.
En einungis 48% ógiftra
kvenna á þessu aldurskeiði
giftast um síðir. Fráskilið
fólk virðist „ganga vel út“.
Álíka margir fráskildir
karlar og konur giftast aftur.
Þrátt fyrir það, að fráskil-
ið fólk hefur orðið fyrir von-
brigðum í hjónabandinu, ger-
ir það aðra tilraun til þess að
„höndla" hamingjima.
Það er staðreynd, að
margir þeirra, sem ekki
fundu hamingjuna í fyrra
eða fyrsta hjónabandinu,
finna hana í því næsta.
Alltof margt ungt fólk
gengur í hjónabandið reikult
í ráði og fáfrótt í ástamálum.
Það er kominn tími til
þess, að vér undirbúum æsku-
lýðinn undir giftinguna. Hún
er alvarleg ákvörðun og á-
bvrgðarmikil. Það er vand’
að ala upp börn, og til þess
þarf þekkingu meiri en al-
mennt gerist.
Frá elztu tímum hafa karl-
menn fengið sér konur, og
getið við þeim böm. Án fjöl-
skyldulífs nýtur fólk ekki
þeirrar lífsfyllingar og ham:
ingju, sem lífið hefur að
bjóða. Hinar dýpstu og inni-
legustu tilfinningar manna
koma í ljós í sambandi við
giftingar og bameignir.
Hjónabönd munu ætíð
verða til. En þau hafa breyzt
og það má búast við þvi, að
svo verði í framtíðinni. Von-
andi verða fleiri og fleiri
hjónabönd eins og bezt verð-
ur á kosið. Það er á valdi
þeirra, sem í hjónabönd
ganga.
kr. 12.500,00 til nemenda
skólans.
Annað verkefni var að
ganga frá kvikmynd þeirri,
sem tekin var af hátíðahöld-
unum í tilefni aldarafmælis-
ins. Var fyrst gerð gangskör
að því að safna saman öllum
kvikmyndum er teknar vora,
og síðan valið úr þeim það
bezta. Þessi kvikmynd er nú
fullbúin fyrir alllöngu og er
hún eign Bræðrasjóðs.
Sambandið hefur haft
töluverð afskipti af bygginga-
málum skólans og reynt eftir
mætti að þoka þar nokkra á-
leiðis. Á tímabili var afstaða
sambandsstjómar til bygg-
ingarmálsins önnur en þeirra
er höfðu forystu skólans með
höndum og henni legið nokk-
uð á hálsi fyrir. Þrátt fyrir
ítrekuð tilmæli hefur sam-
bandið ekki fengið fulltrúa í
byggingarnefndum skólans.
Þessi viðleitni sambandsins
hefur af þessum orsökum
ekki borið æskilegan árang-
Framhald á bls. 10.

Eftir Paul H. Landis prófessor
i þjóðfélagsfræði við
State College of Washington.
NEMENDASAMBAND
MENNTASKÚLANS 15 ÁRA