Vísir - 18.10.1962, Blaðsíða 4

4
VÍSIR . FimmUidagur 18. október 1962.
AÐ YERA I KIRKJU
— í gamla daga, þá er
ég í gagnfræðaskóla, lang
aði mig ekki til að ganga
menntaveginn, hreinlega
sagt. Alveg síðan ég man
eftir mér hefur mín heit-
asta ósk verið að spila á
píanó ....
Maðurinn, sem talaði var Rögn
valdur Sigurjónsson, píanóleik-
• ari, nýstaðinn upp frá siaghörp-
unni í Háskólabíói, eftir að hafa
leikið pianokonsert Dovraks með
Sinfóníuhljómsveit íslands.
Rögnvaldur hefur 'að vissu
marki fengið ósk sína uppfyllta.
Hann byrjaði að læra á piano
þegar hann var barn að aldri,
var f Tónlistarskólanum síðan á
frægasta tónlistarskóla Bandaríkj
anna ef ekki alls heims, hefur
eftir námið farið víðar en nokkur
annar fslenzkur pianoleikari til
að halda konserta. En hingað
nær uppfylling óskanna og ekki
miklu lengra. Rögnvaldur hefur
nefnilega eins og aðrir íslenzkir
pianoleikarar sem hér setjast að
orðið að sjá fyrir sér og sínum
með kennslu, er tekur upp megiri
hluta af tíma hans, sem yfirkenn
ara við Tónlistarskólann f Reykja
vík.
Engin vonbrigði.
Rögnvaldur hefur þrátt fyrir
þetta ekki orðið fyrir vonbrigð-
um.
— Ég hef reglulega gaman af
að kenna, skal ég segja .þér. Mað
ur uppgötvar ýmislegt á rneðan,
og Iærir á því
Markús, Mixa
og Árni.
— En hvenær byrjaðirðu að
- ra?
— Byrjaði og byrjaði. Ég var
að spila eftir eyranu fjögurra
ára patti, þegar Markús Krist-
jánsson, við erum náfrændur,
kom í heimsókn, og heyrði fiktið.
Hann sagði að ég ætti að læra.
Það tók enginn mark á því. Ég
var lítill og hvað var fyrir piano-
leikara að gera? Nú, en ég fór
til Mixa í Tónlistarskólann. Hann
hlustaði á mig spila. Það var árið
1931, þá var ég tólf ára gamall.
„Hvar hefurðu lært þetta, spurði
hann“. „Ég hef bara lært þetta“,
anzaði ég. Ég vissi ekkert hvað
ég átti að gera.
Tveimur árum seinna kemur
Árni Kristjánsson heim frá
Þýzkalandi, og heldur konsert
f Reykjavík. Hann byrjaði að
kenna í Tónlistarskó'"num. Ég
fór til hans. Þá hafði fcg verið frá
námi um tfma. Það var migrene.
Hún var óþolandi og gerði mér
námið erfitt. Árni vakti upp allt
í mér, sem mig hafði dreymt um.
Ég var allan tímann eftir þetta
hjá honum og útskrifaðist 1937.
Árni taldi mér trú um það að
ég gæti spilað. Hann var dásam-
legur kennari, sem átti vel við
mig. Þó erum við gjörólíkir bæði
sem menn og listamenn.
Ekkert nema
tækni.
Þá til útlanda, eða hvað?
— Já, svo fer ég til Parísar,
19 ára, að verða tvítugur, og er
þar tvo vetur hjá Marcel Ciampe.
Ég átti erfiðan. tíma, þá. Hann
sagði:
Ef þú ætlar að vera pianoleik-
ari, vinur, þá æfir þú teknik í
allan vetur. — Það var engin
músik í heilan vetur. En þá var
kominn tími til að halda heim
aftur.
Ég fann það vel að stríðið var
að koma. Félagar mínir í skól-
anujn vissu það. Sjá þessa ungu
menn, sem voru skjálfandi af
ótta. Hitler var alls staðar í bíó,
æpandi, og fólkið æpti á móti.
Ég hugsaði með mér: Mitt nám
er búið að vera. Stríðið skellur
á.
í skipalest.
— Var þá allt nám búið?
— í kennslustundinni heima
fann ég að ég varð að læra meir.
Það var líf eða dauði fyrir mig.
Þá var ég nýgiftur. Bæði korn-
ungar manneskjur, 22 ára. Við
tókum okkur upp og fórum til
Ameríku, 1942, um haustið. Páll
ísólfsson ■ átti hugmyndina og
hvatti mig óspart, eins og líka
aðrir, sem styrktu mig til ferðar-
innar. Það var ævintýralegt ferða
lag, sem tók 21 dag, skipalest.
Við vorum 16 ungir krakkar, sem
vorum að fara til Ameríku að
stúdera.
Þetta var svo fullkomlega val-
inn hópur, Brandur í Heyrnar-
leysingjaskólanum, Sturla Frið-
riksson jurtafræðingur, Valborg,
kona Ármanns rektors, Björn Hall
grímsson ef ég á að nefna nöfn.
Þessi ferð var mér gersamlega
ógleymanleg. Það var svo mikið
áhyggjuleysi um borð. Við vild-
um varla skilja í New York eftir
veizlu og ræður.
— Hvað fannst þér um New
York?
— Ég hef aldrei orðið fyrir
eins miklum áhrifum. Hugsaðu
þér, að sigla niður East River
undir skýjakljúfum Manhattan.
Það er hægt að sigla ofan og
neðan við Manhattan, þetta er
eyja eins og þú veizt. Við fór-
um ekki þeim megin, sem Frelsis
styttan er.
Hlutur Serkins.
— Hvernig gekk þér námið?
— Ég fékk gífurlega góðan
kennara. Ég hafði skrifað Serkin,
og beðið hann að útvega kenn-
ara. Hann var svo undrandi að
fá bréf frá ungum strák uppi á
íslandi. Hann útvegaði mér
fyrsta flokks kennara, Horzo-
wsky, hann hefur verið meðspil-
ari Casals. En þá fór ég að finna
til í hendinni og fór til læknis.
Hann setti hendina í gips. Það
var óþolandi í öllum þessum hit-
um.
Óþolandi sársauki.
— Hvað var að hendinni?
— Það vissi eiginlega enginn.
Ég var búinn að finna fyrir þessu
lengi. En svoleiðis var að ég
spilaði póló, sundknattleik. Lækn
irinn sagði að póló og pianoleik-
ur færi ekki saman. Þessi verkur
var búinn að gera mér gramt í
geði. Fann fyrir þessu þegar ég
var strákur. Svo fékk ég að fara
með liði á Olympíuleikana 1935,
þá æfðum við mikið. En daginn
fyrir keppnina var ég viðþolslaus
af kvölum. Ég varð að fara heim.
Þegar ég spilaði fór verkurinn
niður í hendina, frá öxlinni.
Gorodnitzky.
Þetta leit ekki vel út fyrir mér.
En ég varð að halda áfram. þá
fór ég á Julliard. Þar fékk ég
kennara, sem var bezti kennari
sem ég hef haft fyrir utan Árna.
Hann hét Gorodnitzky. Hann var
einn af beztu pianoleikurum
Bandaríkjanna. Meira hvað sá
maður fékk alltaf góða krítik.
Hjá honum var ég 1 þrjú ár.
Þarna fékk ég reynslu í því að
spila á konsert. Hann var svo
vinsamlegur við mig, að það tók
út yfir allan þjófabálk. Hann
lét mig spila einan á konsert
fyrir nemendur og foreldra þeirra
og leyfði mér að bjóða öllum
þeim íslendingum í New York
sem ég vildi. Hann sagðist aldrei
hafa gert þetta fyrir nokkurn
nemanda.
Debut.
— Hvernig gekk námið?
— Það var gífurlega erfitt að
láta sér fara fram. Kunnáttan
kom alltof hægt, fannst manni.
Þegar maður hefur svona góð-
an kennara, sem segir: þú get-
ur þetta, það tekur bara tíma,
þá missir maður ekki kjarkinn.
Svo náði maður þessu án þess að
vita hvenær.
Ég debuteraði í National
Gallery í Washington. Thor
Thors og Ágústa kona hans
þekktu stjórnendurna, þau buð-
ust til að skjóta þv£ að þeim að
þarna væri íslenzkur pianisti,
sem gæti spilað. Ég fór frá New
York til Washington gagngert
til að taka eins konar próf áður
en það yrði ákveðið hvort ég
fengi að spila. Þarna voru kon-
sertar vikulega, troðfullt fyrir-
fram. Þetta er eitt stærsta lista-
safn í heimi, með konsertsal,
sem er garður með glerhimni
yfir.
Það var ákveðið að ég spilaði
í apríl. Tveim dögum áður dó
Roosevelt. Ég var að leggja af
stað. Ég hringdi í Thor og spurði
hann: Verður nokkuð úr þessu?
Hann sagði mér að koma. Þau
fóru með mér, Jórunn Viðar,
Drífa systir hennar, Lárus Fjel-
sted jr. og Helga kona mín. Ég
fór í síma í veitingahúsi á leið-
inni til að hringja í Thor og
spyrja hann um útlitið. Þegar
ég kom aftur til þeirra bað ég
um einn bjór. Þá vissu þau að
konsertinn yrði ekki. Það var
slæmt maður var búinn að vera
í svo mikilli spennu. í Washing-
ton sagði Thor mér að slappa
bara af og bauð okkur að vera
hjá þeim hjónunum í nokkra
daga.
— Varð þá ekkert úr konsert-
inum?
— Jú, í júní, 10. júní Troð-
fullt hús og krítíkin með af-
brigðum góð. Thor hafði mót-
töku á eftir.
Krítík.
Við fengum að sjá úrklippur
með gagnrýninni. Dr. Gunn, sem
þá var stórveldi í bandarískum
músíkheimi, en lifir nú í
hárri elli, kallaði Rögnvald
„Virtuoso" og annar gagnrýn-
andi taldi sennilegast að Rögn-
valdur yrði meðal fremstu piano-
leikurum heims þegar fram liðu
stundir. Eitthvað þessu líkt hef-
ur gagnrýnin ósjaldan verið þeg-
ar Rögnvaldur Sigurjónsson hef-
ur átt í hlut. Palmgren, frægasta
finnska tónskáldið eftir Sibelius
hældi Rögnvaldi á hvert reipi,
þegar Rögnvaldur var í Finn-
landi fyrir nokkrum árum. Þekkt-
asta musikblað Vínarborgar
sagði um konsertana í borginni
mánuðina marz og apríl 1955 að
Frh. á bls. 13
• Rögnvaldur Sigurjónsson,
• píanóleikari rifjar upp frá
• námsárum og sitthvaá fleira