Vísir - 30.10.1962, Blaðsíða 4

4
VÍSIR . Þriðjudagur 30. okíóber 1962.
Einkasamtal Vísis vió Roy Jenkin^
Það fer nú bráðlega að
draga til úrslita í Evrópu-
markaðsmálunum, hvort
Bretar gerast aðiljar að
Efnahagsbandalaginu eða
ekki. Hafa línurnar skýrzt
eftir flokksþingin.
Macmillan og íhalds-
flokkurinn hans eru að
hefja lokasóknina. Þeir
ætla að tengja Bretland
Efnahagsbandalaginu fyr
ir næsta vor.
Verkamannaflokkurinn
virðist ætla að snúast
gegn aðildinni. Að vísu
eru þeir formlega með-
mæltir henni, en setja þó
svo einstrengingsleg skil-
yrði, að það virðist ljóst
að þeir ætli að berjast
gegn aðild.
Tjegar þannig er að draga upp
" í storm í brezkum stjórnmál-
Gaitskells á flokksþinginu, þá er
ég hræddur um að megin hluti
flokksins stefni í áttina til á-
kveðinnar andstöðu.
— i~kg hver er yðar afstaða.
^ Viljið þér að Bretland
gangi skilyrðislaust í Efnahags-
bandalagið?
— Nei, alls ekki. Ég tel meira
að segja, að við Bretar getum náð
hagkvæmari kjörum en okkur
bjóðast nú og auðvitað eigum við
að leita sem hagkvæmastra
kjara. Ef ég ætti hins vegar að-
eins um tvo kosti að velja, að
taka þeim kjörum, sem nú bjóð-
ast ,eða standa utan bandalags-
ins ella, þá er ég það ákveðinn
að ég vildi frekar taka þessum
kjörum.
— Hvað verður um yður, ef
þingkosningar verða nú haldnar
áður en ákvörðun verður tekin
í þessu, og kosningarnar standa
beinlínis um þetta mál?
— Þá verð ég auðvitað 1 erfiðri
aðstöðu. En ég býst við að ég
muni þó halda áfram að berjast
fyrir aðild Breta að Efnahags-
bandalaginu og eg mun verða
áfram í framboði fyrir flokkinn.
Þér skuluð athuga það, að það
eru fimm til sex ár síðan ég fór
að berjast fyrir aðild Breta að
Efnahagsbandalaginu og af 250
þingmönnum Verkamannaflokks-
samur um að Bretar gangi í
Efnahagsbandalagið?
— Það er einfalt, yfirvegun
sýnir, að þar er framtíð Bret-
lands. Þátttaka f Efnahagsbanda-
laginu er stórkostlega þýðingar-
mikil fyrir okkur bæði efnahags-
lega og stjórnmálalega.
Við skulum fyrst líta á efna-
hagslegu hliðina. Þvf aðeins að
við göngum f Efnahagsbandalag-
ið verðum við hluti af sameinuð-
um stórmarkaði, sem allir helztu
keppinautar okkar á sviði iðnað-
ar gerast þátttakendur f. Ef við
stöndum fyrir utan, þá drögumst
við óhjákvæmilega aftur úr. Bar-
áttan hlýtur að standa um for-
ustuna í nýjum iðnaði, sem
krefst mikilla útgjalda til rann-
sókna, en það fé verður ekki fyr-
ir hendi nema markaðurinn sé
stór. I dag stendur samkeppnin
ekki um framleiðslu á vefnaðar-
vörum, sem allar þjóðir munu
framleiða hver fyrir sig, heldur er
þýðingarmest að halda forustunni
f nýrri tækni t ,d. rafeindatækni.
Þeirri baráttu hljótum við Bretar
að tapa ef við verðum utan við
inn stóra markað. Hér er þó að
eins fáorð skýring á miklu vfð-
tækara vandamáli. Bretar hafa
verið forustuþjóð f tækni og upp-
finningum. Þeir munu missa þá
forustu til hinna sameinuðu
Evrópuríkja ef þeir standa utan
við Efnahagsbandalagið.
utan við EBE
verður það áhrifalaust og hlutlaust"
um þótti fréttamanni Vísis það
fróðlegt, að fá tækifæri til að
ræða við brezkan þingmann, sem
staddur var hér á Iandi og ræða
við hann um þessi mál. Þingmað-
ur þessi heitir Roy Jenkins og er
þingmaður fyrir Leeds-kjördæmi
í Norðimbralandi. Hann hefur
sérstöðu, þar sem hann er þing-
maður Verkamannaflokksins, en
er þrátt fyrir það einn ákafasti
stuðningsmaður Efnahagsbanda-
lagsins og virtist því, er ég hitti
hann á heimili Boothbys sendi-
herra fróðlegt að spyrja hann,
hvort það væri ekki hættulegt
fyrir pólitíska framtfð hans, að
kljúfa svona flokkinn.
ins eru 80—90 hlynntir aðild, þó
ekki séu þeir allir eins ákveðnir.
Svo koma aðrir 80 sem eru í
miðjunni og á báðum áttum, þó
þeir virðist nú ætla að snúast
gegn aðildinni. Loks kemur
vinstri armur flokksins sem f eru
Iíka um 80 manns og þeir eru
yfirleitt fjandsamlegir Efnahags-
bandalaginu.
— Haldið þér að kosningar
verði haldnar um þetta?
— Það getur verið, en ekki er
það öruggt. Og auðvitað verð ég
þá í erfiðri aðstöðu, hvort sem
kosningarnar verða áður en á-
kvörðun er tekin eða rétt á eftir.
— 'p'g vil ekki kalla þetta
klofning, réttara er að
segja ósamkomulag. Það hafa oft
orðið miklu harðari deilur innan
Verkamannaflokksins á sfðustu
árum og minnist ég þá sérstak-
lega deilnann; um einhliða af-
vopnun.
— En virðist það nú ekki ljóst,
að Gaitskell og stjómarforustan
ætli að snúact gegn Efnahags-
bandalaginu?
— Formlega er Verkamanna-
flokkurinn hlynntur aðild með
vissum skilyrðum. En þar sem nú
er ólfklegt að þeim skilyrðum
verði framfylgt og þar sem tölu-
verður fjandskapur út í Efna-
hagsbandalagið kom fram í ræðu
- ITvers vegna eru vinstri
menn yfirleitt svo
fjandsamlegir aðild Breta að
Efnahagsbandalaginu?' Nú eru
vinstri flokkar all sterkir t. d. f
Frakklandi, Italfu, þar eru jafnvel
sterkir kommúnistaflokkar.
— Já, það er ekki það sem
skiptir þá máli. Þeir væru ekkert
áhugasamari fyrir sameiningu
Evrópu, þó Willy Brandt væri
kanslari i Þýzkalandi eða Guy
Mollet í Frakklandi. Þeir eru
bara hlutleysingjar og vilja ekki
að samband Bretlands við
Evrópu styrkist.
— \7"iljið þér nú Mr. Jenkins
skýra það út, hvers
vegna þér hafið orðið svo áhuga-
— Ag hvað segið þér þá um
hina pólitfsku hlið
málsins?
— Hún -r ennþá þýðingar-
meiri. Ef Bretland stendur utan
við Efnahagsbandalagið, munu
Bretar innan skamms tíma
missa áhrif sín á mótun stefn-
unnar f alþjóðamálum. Þá mun
svo fara, að jafnvel eftir fimm
til tfu ár, að stefna vestrænna
þjóða verður ákveðin aðallega
milli Washington og Briissel, en
Bretar verða fremur áhrifalftil
smáþjóð við hliðina á þessum
tveimur stórveldum vestrænna
þjóða.
— En væri það nú ekki bara
þægilegt fyrir ykkur Breta að
hætta að reyna að vera stórveldi
og bera alla þá ábyrgð sem stór-
veldin þurfa að bera. Fara nú
að taka lífinu með ró eins og t.
d. Norðurlandaþjóðirnar gera?
— jþetta er einkennileg
^spuming hjá yður, en
í sjálfu sér nokkuð góð. En þeir
sem fjandsamlegastir eru Efna-
hagsbandalaginu vildu allra sfzt
fallast á slík sjónarmið. Þeir virð-
ast fmynda sér, að Bretland geti
haldið áfram að vera stórveldi
upp á eigin spýtur eins og í
gamla daga, en slfkt er auðvitað
hin mesta fjarstæða. Ef Bretland
yrði fyrir utan Efnahagsbanda-
lagið er ég einmitt hræddur um,
að svo gæti farið sem þér nefnd-
uð, að það yrði einna líkast Sví-
þjóð, áhrifalftið og hlutlaust rfki.
Ég held að fáir Bretar myndu
æskja þess. Sérstaklega vegna
þess, að mér finnst líka að Bret-
land hafi hlutverki að gegna
innan Evrópusamtakanna. Það er
að hafa áhrif á hina sameigin-
legu stefnu. Ég er hræddur við
að þeir Adenauer og de Gaulle
séu of harðskeyttir og ósveigjan-
legir. Bretland þarf nauðsynlega
að komast í aðstöðu til að hafa
sín áhrif á mótun alþjóðastefn-
unnar.
— Hvað segið þér um árásir
Nehrus á Efnahagsbandalagið,
þar sem hann hélt þvf fram að
þátttaka Breta f bandalaginu
myndi auka á spennuna?
— Ég held að þetta hafi
byggzt á misskilningi hjá honum.
Það getur ekki aukið spennuna,
að Evrópa eflist gegn hinni rúss-
nesku hættu, auk þess sem ég var
að segja, að ég held, að Bretar
geti haft bætandi áhrif á hina
sameiginlegu stefnu Evrópu.
TVTehru réðist á Efnahags-
bandalagið í byrjun Sam-
veldisráðstefnunnar, en sfðar .
sneri hann við blaðinu og hefur
dregið til baka þessar ásakanir.
Hann skilur það nú, að þaðerekki
réttmætt hjá honum að ráðast
á Bretland fyrir aðild að vest-
rænum samtökum, ekki frekar en
að Bretar fari að ráðast á Ind-
verja fyrir hlutleysisstefnu þeirra.
— Og þér haldið að ekki sé
úti um brezka samveldið þótt
Bretar gangi í Efnahagsbanda-
lagið?
— Nei, alls ekki, — ég held
að Samveldið geti haldið áfram
starfsemi sinni sem lauslegt ráð-
gjafasamband.’ Stjórnmálalega er
það svo sundurlaust að það verð-
ur ekki undirstaða pólitfsks
styrkleika. Efnahagslega getur
það þvf aðeins haft gildi, að
Bretland sé sterkt efnahagslega.
Það verður Bretland ekki ef það
stendur utan við Efnahagsbanda-
lag Evrópu. Því er það brezka
samveldinu happadrýgst þegar til
lengdar lætur, að Bretland gerist
aðili að Efnahagsbandalaginu.
Þ. Th.