Tölvumál - 01.05.1998, Blaðsíða 14

TOLVUMÁL
Opinn aðgangur að netum (90/387/EEC)
Samkeppni á mörkuðum fyrir fjarskipti (90/388/EEC)
Ákvæði um opinn aðgang að því er varðar leigulínur (92/44/EC)
Beiting onp ákvæða á talsímaþjónustu (95/51/EC)
Breyting á tilskipun 90/388/EEC með tilliti til farstöðva- þjónustu og persónufjarskipta (96/2/EC)
Breyting á tilskipin 90/388/EEC með tilliti til innleiðingar algjörrar samkeppni á fjarskiptamörkuðum (96/19/EC)
Samtenging í fjarskiptum með tilliti til að tryggja alþjónustu og gagnkvæma starfsemi með því að beita ákvæðum um opinn aðgang að netum (97/33/EC)
Tafla: Mikilvægar tilskipanir ESB um fjarskipti.
markað, sem átti að spanna allt
bandalagið og í öðru lagi var það
álit hennar að í einkaréttinum
væri að finna orsök þess að ýmis
fjarskiptaþjónusta kostaði veru-
lega meira í Evrópu en í Banda-
ríkjunum. Þetta var talið koma
niður á atvinnulífinu og vera ein
af ástæðum bágborinnar sam-
keppnisstöðu Evrópuríkjanna á
mörgum sviðum. Framkvæmda-
stjórnin hófst þess vegna handa á
áttunda áratugnum að marka nýja
stefnu opins fjarskiptamarkaðar
og þar með afnám einkaréttar til
fjarskiptareksturs. Græna bókin
frá 1987 markar upphaf þeirra
breytinga, sem nú er verið að reka
endahnút á. Gefnar hafa verið út
fjölmargar tilskipanir um fjar-
skiptamál og er þeirra helstu get-
ið í töflunni. Til samans mynda
þær hornsteina hins nýja fyrir-
komulags í fjarskiptum: sam-
keppni á fjarskiptamarkaðinum,
opinn aðgangur að netum til að
geta veitt og fengið þjónustu, al-
þjónusta til að mæta þörfum þjóð-
félagsins og samtenging neta, en
án hennar mundi samkeppnin
eiga erfitt uppdráttar.
Nýjar leikreglur
Tilskipanir þær, sem hér voru
taldar skipta máli, eru efnismikl-
ar og þess vegna ekki hægt í stuttu
máli að rekja efni þeirra. Til
samans mynda þær leikreglur,
sem munu gilda á Efnahagssvæð-
inu að íslandi meðtöldu. Fyrsta
reglan er að þeir, sem leyfi hafa til
að reka almenn fjarskiptanet,
skulu veita öðrum þjónustufyrir-
tækjum aðgang að netunum,
þ.m.t. leigulínum, þannig að þau
hafi jafna stöðu til að veita þjón-
ustu. Önnur leikreglan er um rétt
notenda til að tengja búnað sinn
við hin almennu fjarskiptanet og
fá talsímaþjónustu með ákveðn-
um skilmálum og reglum. Segja
má að þessi regla eigi að tryggja
rétt hins almenna símnotanda.
Þriðja leikreglan tryggir rétt sér-
stakra notendahópa, sem hugsan-
lega geta orðið útundan á opna
fjarskiptamarkaðinum og geta
ekki lengur reitt sig á ríkisrekstur
til að þjóna sér. Lykilorðið hér er
alþjónusta, sem felur í sér hina al-
mennu talsímaþjónustu og nokk-
ur atriði tengd henni. Undir viss-
um kringumstæðum getur þurft
að fjármagna sérstaklega alþjón-
ustu eða hluta hennar og verður
það gert með rekstri jöfnunar-
sjóðs. Fjórða leikreglan er um
samtengingu neta, en hún er fors-
enda þess að nýir aðilar geti kom-
ið sér upp eigin netum eða net-
hlutum og veitt almenna þjón-
ustu. Á byrjunarstigi opna mark-
aðarins er samtenging lífsnauð-
syn nýju fjarskiptafyrirtækjunum,
en hún er einnig fyrri einkaréttar-
höfum drjúg tekjubót. Það má
nefna að búist er við að tilskipun-
in um samtengingu komi til með
að hafa víðtæk áhrif innan Evr-
ópu í þá átt að lækka símagjöld
milli ríkjanna. Fimmta leikreglan
er um gerð gjaldskrár fyrir fjar-
skiptaþjónustu og segir að lrún
skuli byggð á tilkostnaði. Það
þýðir að sjálfsögðu ekki að bann-
að sé að hafa hagnað af sölu þjón-
ustu, henni er hins vegar ætlað að
koma í veg fyrir að ein þjónusta
sé greidd niður með hagnaði af
annarri og samkeppnismarkaður-
inn þannig skekktur. Þessi regla
er auðvitað ekki einskorðuð við
fjarskipti.
Auk þessara almennu leik-
reglna eru svo ýmis ákvæði, sem
er ætlað að koma í veg fyrir að
fyrri einkaréttarhafar kæfi sam-
keppnina í byrjun. í þessu skyni
hefur verið skilgreint að aðili,
sem hefur 25% hlutdeild á ein-
hverju svæði eða í ákveðinni
þjónustu, skuli teljast vera í
markaðsráðandi stöðu. Á hann
eru síðan lagðar ýmsar kvaðir um-
fram aðra. Má þar nefna skyldu til
að halda aðgreint bókhald fyrir
mismunandi rekstur, skyldu til að
birta kostnaðartölur urn rekstur-
inn og þegar alþjónustukvaðir eru
lagðar á fjarskiptafyrirtæki er það
oftast slíkur aðili, sem verður
þeirra aðnjótandi.
Póst- og fjarskiptastofnun
í 7. gr. tilskipunar nr 90/388/
EEC er ákvæði um að veiting
rekstrarleyfa og eftirlit með leyfis-
höfum skuli vera í höndum aðila,
sem óháður er fjarskiptastofnun-
um, þ.e. fyrri ríkisstofnunum,
sem önnuðust þjónustu. Vegna
þessa ákvæðis hefur verið komið
á fót leyfis- og eftirlitsstofnunum
í flestum Evrópuríkjum, sem hafa
það að hlutverki að útfæra hina
nýju stefnu. Hér á landi var efnt
til slíkrar stofnunar með lagasetn-
ingu í lok ársins 1996 og tók hún
til starfa 1. apríl 1997. Póst- og
14 - MAI' 1998