Vísir - 29.11.1962, Qupperneq 6

6
V í S IR . Fimmtudagur 29. nóvember 1962.
Þarfari en Alþýðu-
sambandsþing?
Verkalýöurinn og þjóöfé-
lagið. 156 bls. Fyrsta bók
í Bókasafni Félagsmála-
stofnunarinnar. Ritstjóri:
Hannes Jónsson, félags-
fræðingur. Verð kr. 150.00.
Á meðan Aiþýðusambands-
þing eyddi næstum heilli viku
í pólitísk valdaátðk og sinnti
næsta lítið raunverulegum
kjaramálum verkalýðsins,
eyddi ég tveimur kvöldstund-
um í að lesa nýútkomna bók,
sem nefnist „Verkalýðurinn og
þjóðfélagið“ og er fyrsta bókin
í bókasafni Félagsmálastofnun-
arinnar.
Að lestri loknum er ég sann-
færður um, að mfnum tveimur
kvöldstundum var betur varið
en kvöldstundum margra full-
trúanna á Alþýðusambands-
þingi.
Ástæðan fyrir þessum dómi
er sú, að bókin er frá byrjun
til enda jákvæð athugun á
ýmsum brýnustu hagsmuna-
málum launþega og íslenzks
þjóðfélags á þessari öld félag-
anna og félagslegra hagsmuna-
átaka. Þar eru tekin fyrir og
krufin til mergjar margvísleg
málefni verkalýðsins, sem ís-
lenzk verkalýðshreyfing hefði
átt að vera búin að rannsaka á
raunsæjan hátt fyrir árum eða
jafnvel áratugum síðan, en
hefur með öllu vanrækt vegna
pólitíska bramboltsins innan
Alþýðusambandsins, sem veld-
ur því m. a., að enginn for-
ystumaður virðist þar hafa
tíma til þess að sinna öðru en
þvargi í þágu stríðandi ber-
serkja. — En þessi pólitíski
berserksgangur er allur á kostn
að verkalýðshreyfingarinnar.
Bókin „Verkalýðurinn og
þjóðfélagið" en öll f öðrum dúr.
Þar krefur t .d. ritstjóri verks-
ins, Hannes Jónsson, félags-
fræðingur, til mergjar spurn-
inguna um dýpsta tilgang
verkalýðshreyfingarinnar og
kemst að þeirri niðurstöðu, að
viðleitni verkalýðshreyfingar-
innar miði að því, að feðurnir
geti skilað sonunum stöðugt
batnandi veröid fyrir vinnandi
fólk, en dýpsta markmið verka-
lýðshreyfingarinnar, ef rétt skil
ið, felist f „fullþroskun ....
hvers einasta vinnandi manns
...... þannig að framlag hans
til Iífsins og fegurðarinnar
verði f samræmi við þarfir hans
til þess aö njóta lífsins, fegurð-
arinnar og hamingjunnar án
þess að gera öðrum mönn-
um erfiðara að njóta þessara
gæða (bls. 22). Jafnframt
bendir hann á það, að hinn
innsti og dýpsti tilgangur
verkalýðshreyfingarinnar feli í
sér „Sjálfgefinn stefnuvita fyr-
ir vinnandi fólk og verkalýðs-
hreyfinguna í heild. Þessi sjálf-
gefni stefnuviti er einfaldlega
sá, að í fjötrum verður enginn
hamingjusamur og frelsið er
forsenda göfgandi, þroskandi
og hamingjurfks lffs“ (bls.
24).
Hannes Jónsson.
Þá er einnig í grein þessari
mjög athyglisverð athugun á
sþyldleika, eða öllu heldur ó-
skyldleika, eiginlegrar verka-
lýðshreyfingar og pólitfskra
hugsjónastefna og hreyfinga,
sem um þær hafa myndazt. Er í
því sambandi tfmabær ábend-
ing um skaðsemi „hugsjóna-
blindu" og ’.reddutrúar, þegar
unnið er að verkalýðsmálum.
En þessi fyrsta grein er eini
heimspekilegi kaflinn í bók-
inni, og hún er merkilega
praktfsk þótt heimspekileg sé.
Hinar greinarnar eru allar N
athuganir á einstökum vel af-
mörkuðum verkefnum. Hanni-
bal Valdimarsson, forseti ASÍ,
segir t. d. í öðrum kafla sögu
íslenzku verkalýðshreyfingar-
innar innan ASÍ, Þetta gerir
hann að því er virðist yfirleitt
vel. Þó er, eins og búast mátti
við, í greininni ósmekklegir
dómar. í niðurlagi hennar seg-
ir m. a. að stefna beri að því
að stofna „stóran og sterkan
verkalýðsflokk", er leiði sem
fyrst 1 einn farveg „afl verka-
lýðssamtaka og samvinnu-
hreyfingar". Slík persónuleg
metnaðarmál eiga að sjálf-
sögðu ekki heima f þessu ann-
ars ágæta fræðsluriti.
Hákon Guðmundsson, forseti
Félagsdóms, skrifar merka
heimildargrein um réttarstöðu
verkalýðsfélaga. Byggir hann
þar bæði á vinnulöggjöfinni og
dómum Félagsdóms og Hæsta-
réttar. Þó ekki væri nema fyrir
þessa einu grein, yrði að telja
bókina ómissandi handbók fyr-
ir forystumenn verkalýðs og
atvinnurekenda.
Dr. Benjamfn Eiríksson,
bankastjóri, skrifar þarna kafla
um kenningar hagfræðinga um
verðmæti vinnunnar. Greinln
er fróðleg enda þótt satt bezt
að segja sé fátt f henni, sem
ekki má lesa f erlendum
kennslubókum um þetta efni.
Og vissulega hefði mátt bæta
kaflann verulega með því að
stytta hann um helming.
Þá eru f bókinni nokkrir
kaflar eftir ritstjórann. Hann
skrifar t. d. fróðlega grein um
erlenda vinnulöggjöf og rekur
þar meginefni vinnulöggjafar
nokkurra landa. Undirfyrirsagn
ir kaflans gefa nokkra vísbend-
ingu um efnismeðferðina, en
þær eru „Vestræn lýðræðis-
lönd: frjálst sáttakerfi“ „Ná-
lægari Austur- og Asfulönd:
Valdboðnir kjaradómar", „Al-
þýðulýðveldin: verkföll bönn- |i
uð“. Grein þessi er að mestu i
byggð á heimildum frá Al- 1
þjóðavinnumálastofnuninni. 1 ;
henni er m. a. fróðleg endur- j
sögn á hinum víðfrægu en lítt-
kunnu Taft-Hartley lögum.
Einnig er þarna að finna fróð-
lega og tímabæra lýsingu á
þeim fjórum tegundum kjara-
dómstóla, sem nú starfa víða
erlendis.
Kaflinn „Skilyrði raunhæfra
kjarabóta" er fyrst og fremst
samansafn tilvitna f orð ým-
issa manna, sem hafa látið
þjóðhagslegu hlið verkalýðs-
mála til sín taka. Er þar margt
vel sagt en ekkert nýtt, enda
hefur höfundur sér það til
málsbótar, að íslenzkir verka-
lýðsleiðtogar munu með öllu ó-
fróðir um flest undirstöðuatriði
raunhæfrar kjarabaráttu.
Þá er í bókinni grein um
nokkur hjálpartæki kjarabar-
áttunnar, svo sem um ágóða-
og eignarhlutdeildina, almenn-
ingshlutafélög, stjórnarhlut-
deild, ýmsar tegundir sam-
vinnu, atvinnulýðræði o. fl.
Hætt er við, að menn verði
helzt ósammála um þennan
kafla bókarinnar, að frátöldum
fyrrgreindum dómum Hanni-
bals. Að vísu er fróðlegt að
lesa í greininni um „almenn-
ingskapitalisma", en svo nefnir
H. J. stefnu Adenauer-stjórnar-
innar í efnahagsmálum. Og
sama er að segja um flest þau
efnisatriði, sem hann tekur tii
meðferðar: þau eru fróðleg og
umhugsunarverð. En ekki er ég
fyllilega sammála mati höfund-
ar á „almenningshlutafélögun-
um“. Sama gildir um mat hans
á „ágóða- og eignarhlutdeild-
inni“ enda þótt lýsingar hans
á þessum hagfélagsfyrirbærum
séu sannar og réttar.
Þá hygg ég, að SlS-herrunum
þyki nýstárlegt að lesa eftirfar-
andi orð um neytendasam,
vlnnu, sem maður hefði frem-
ur búizt við að finna I Alþýðu-
blaðinu en þessu riti:
„Frá þjóðfélagsfræðllegu
sjónarmiði verður neytenda-
samvinnan þó ekki talin óvið-
jafnanlegt hjálpartæki kjara-
baráttunnar, þar sem að sama
efnahagslega árangri og neyt-
endasamvinnan tryggir aðeins
meðlimum sínum mætti ná
fypr alla þjóðfélagsþegnana
með verðlagsákvæðum og eftir-
iiti“ (bls. 130).
Og ekki býst ég heldur við,
að brúnin á SÍS-herrunum lyft-
ist, þegar þeir lesa að mínum
dómi hárrétt mat H. J. á efna-
hagslegum grundvelli markaös-
og bændakaupfélaganna, en um
þau segir höfundur:
„Hér‘er ...... um að ræða
...... fjármagnaðan rekstur
sjálfstæðra smáframieiðenda,
sem reka frumstarfsemina, bú-
reksturinn, sem sjálfstæðir
vinnandi menn og stundum at-
vinnurekendur, eftir reglum
einstaklingshyggjunnar, en
bindast síðan samtökum um
vinnslu og sölu afurðanna 1 því
augnamiði að fá sem mest fyr-
ir búsafurðirnar og greiða sem
minnst fyrir rekstrar- og
neyzluvörurnar. Að baki þess-
ari starfsemi ~er því yfirleitt
hreint einstaklingshyggjusjón-
armið“ (bls. 131).
En þrátt fyrir það, að ýmis-
legt megi að kafla þessum
finna eftir mati manna á þjóð-
Frh. á bls. 10.
Dásamlegt .... þetta spennandi augnablik
eftir aS gjafapakkinn er opnaður og hinn
nýi Parker 61 hvílir í hendi hins heillaða
eiganda. Dásamlegt, það er það, þegar þessi
frábæri penni Iíður undurmjúkt og áreynslu-
laust yfir papplrinn og gefur þegar í stað
tið minnstu snertingu. — í þessarri nýju
gerð af penna er blekið mælt mjög nákvæm-
lega .... Það er ætíð nægilegt blek við
pennaoddinn. Parker 61 er meira en góður
penni. Sem gjöf sýnir hann frábæran smekk
yðar og hugarþel.
Parker
Fæst nú í bókabúðum! Nýtt Parker SUPER QUINK
— blekið sem er bezt fyrir alla penna . . sérstaklega Parker 61
THE PARKER PEN COMPANY
0-6121