Vísir - 22.12.1962, Side 5

77
- V í S IR . Laugardagur 22. desember 1962.
TÍL ÞÍN
Valborg Bentsdóttir: TIL
ÞÍN. Prentsmiðjan Leiftur.
Með þessari bók hefur höfundur
kveðið sér hljóðs. Þessi fyrsta bók
Valborgar hefur inni að halda, eins
og á titilblaði segir, „Tvisvar átján
ástarljóð ásamt sjö sögukornum“.
Bókin er í þrem köflum. Fyrsti
kaflinn er Átján ljóð um þig og
hina, því næst koma sjö sögukorn
og þriðji kaflinn er „önnur 'átján
ljóð um hina og þig“. Skipting bók
arinnar er smekkleg og skemmti-
leg. Valgerður Briem hefur mynd-
skreytt bókina og er það mjög
vel gert, eins og vænta mátti.
Ljóðin eru eingöngu ástarljóð til
karlmanna og verður það að telj-
ast' talsverður kjarkur af konu,
sem skrifar sína fyrstu bók að
yrkja svo. Manni verður hugsað til
Vatnsenda-Rósu, sem af eldmöði
ástarinnar orti til karlmanna. Og
Valborgu ferst þetta vel úr hendi.
Kvæðin og vísurnar eru vissulega
þess virði að þau komi fyrir al-
menningssjónir. Þetta mun vera
fyrsta bókin á íslandi, sem út
kemur og flytur eingöngu ástar-
Ijóð konu til karls. Fyrir þetta
verðskuldar bókin sérstaka athygli.
Við lestur bókarinnar kemur
greinilega í Ijós, að höfundurinn
er orðhagur og hefur gott vald á
málinu. Valborg yrkir bæði rímuð
Ijóð og órímuð og geri hvoru
tveggja jafn góð skil. Hún leikur
sér með kenningar f nútímaformi
og kemur þeim vel fyrir. Hún yrkir
berort og frjálslega um ástina, án
þess þó að það geti nokkurn
hneykslað. Sögurnar eru stuttar og
hnitmiðaðar og greinilegt er, að
höfundur hefur mikla lífsreynslu
að baki. Sagan „Klafinn" er að
möjrgu leyti sérstæð. Þar bregður
Valborg upp mynd af þreyttri og
vonlausri húsmóður, sem hefur
orðið að sjá á eftir sínum þekkustu
vonum, en sætt sig við hlutskipti
sitt í sljóleika og hversdagsleika.
Þá eru einnig sögur eins og „Tár-
ið“ og „Náttkjóllinn" sem vekja
athygli.
Ástæða er til.að benda á kvæði
eins og þrjú ljóð um þig.
Ein var slóð okkar
á votu grasi
bjarta nótt.
Morgunkyljan
þurrkaði döggina.
’ Ég finn aldrei
framar
þessi spor.
Einnig kvæðið Flótti. Þar segir
höfundur:
Forna blekking, flý ég enn til þín,
fleyga stund ég dvelja vil með þér.
Og leika mér við löngu brotin gler,
lítilsvirtu barnagullin mín.
Þá er kvæðið um ljáargoðann
skemmtilegt kvæði og kenningarn-
ar nýstárlegar:
í barmi fellur funheitt blóð
farinn vel í roði,
gerir mel að slægjuslóð
sláttuvélargoði.
Og ennfremur:
Gleymast flokka gömul rök,
gleðin okkar verður,
og þinn plokkfisk eldar spök
eyrnalokkagerður.
Það má merkilegt heita, ef þessi
bók nær ekki vinsældum, og mér
býður í grun, að mörgum konum
þyki hún fýsileg til lestrar. Eitt er
víst, að Valborg hefur ekki fetað
troðnar slóðir í skáldskap sínum.
Með þessari bók sinni hefur Val-
borg skipað sér á skáldabekk og
þar á hún öruggt sæti héðan í frá.
Bók hennar ætti að vera hverri ís-
Ienzkri konu kærkomið lestrarefni
og einnig hvatning til þess, að
luma ekki á ljóðum sínum, ef til
eru og sýna þannig og sanna, að
enn þori íslenzkar konur að yrkja
ástarljóð, eins og Vatnsenda-Rósa
og Ólöf frá Hlöðum.
Frágangur, prentun og prófarka-
lestur bókarinnar er með ágætum
og myndir afbragð.
Madalena Thoroddsen.
Fróðlegar og skemmti-
legar dýrafrásagnir
Þótt undirrituðum sé annað
tamara en að rita um bækur, enda
fjarri því að vera í hópi bókmennta
gagnrýnenda, get ég ekki stillt mig
um að segja nokkur orð um ó-
venjulega bók, sem nú er á ferð-
inni, „Á villidýraveiðum“ eftir
Franck Buck.
Höfundur bókarinnar hafði’árum
saman framfæri sitt af að veiða
villidýr, ekki til að drepa þau,
heldur þvert á móti til að ná þeim
lifandi og halda í þeim lífinu, unz
unnt var að selja þau einhverjum
dýragarðinum eða fjölleikahúsi eða
bara kaupmanni, sem hafði dýr á
boðstólum en ékki leikföng eða
eitthvað þess háttar.
Að sjálfsögðu fer ekki hjá því,
að höfundur hafi oft komizt i hann
krappan, og hann segir meðal ann-
ars frá því, hvernig einhver sauð-
meinlausasta skepna, sem um get-
ur, hafði hann einu sinni undir og
ætlaði síðan að naga allt hold af
andliti hans. Segist hann þá hafa
orðið hvað hræddastur á ævi sinni.
Annars eru þættir þeir, sem i
bókinni eru úr ýmsum áttum og af
ýmsu tagi. Einn segir til dæmis frá
ótrúlegri grimmd indversks fursta,
sem skemmti sér við að kvelja
tigrisdýr — en'hlaut síðan grimmi-
legri hefnd, en nokkurn gat órað
fyrir, Þá er bráðskemmtilegur og
fróðlegur þá þáttur sem fjallar um
það, þegar hann komst yfir tvo
Indlandsnashyrninga vegna banda-
rískra dýragarða. Fáa íslendinga
mun gruna, hversu mikilvæg horn
af slíkri skepnu eru í augum Asíu-
búa í sambandi við kynorku þeirra
og kynlíf allt. Er þar um einkar
skemmtilegan fróðleik að ræða.
Nefna mætti fleiri þætti, sem eru
framúrskarandi. Eirina skemmtileg-
astur mun flestum þykja þátturinn
um þvottakonu frumskógarins. Þar
segir frá orangutan, kvendýri, sem
alizt hefir upp meðal manna og
lært af þeim margvíslega siði. M.
a. er greinilegt, að apynjan, sem
hér er um að ræða, hefir fylgzt
með því, þegar konur hafa verið að
þvo þvott sinn, því að á því sviði
er hún áhugasamur sérfræðingur.
Lesanda hlýtur óhjákvæmilega að
koma í hug, hvað dýrin séu í raun-
inni mannleg, þegar að er gáð.
Dómurinn um bók þessa hlýtur
að verða sá, að hún sé ágætur
fróðleikur og skemmtun fyrir full-
orðna sem unglinga. Otgefandi er
bókaútgáfan Hildur, sem hér hefir
hitt á verulega góða bók og vand-
að vel til hennar. G. G.
Þetta er myndin, sem fékk 3000 kr. viðurkenningu á fréttamyndasamkeppni Samvinnunnar, sem efnt
var til á s. 1. sumri. Dómnefndina skipuðu Björn Th. Björnsson, Iistfræðingur, Guðmundur Sveinsson
skólastjóri og Jón Kaldal, Ijósmyndari, en myndina, sem viðurkenninguna hlaut, hafði Guðmundur Karis-
son tekið. Guðmundur starfar nú við Vikuna, en hann var áður starfandi við Vísi. Myndina tók Guð-
mundur í Slysavarðstofunni 5. riiaí 1962, og sýnir hún Tryggva Þorsteinsson lækni setja gipsumbúðir
um brotinn handlegg á iitlum dreng, ásamt tveim aðstoðarlæknum og hjúkrunarkonuna. Vísir óskar
Guðmundi til hamingju með myndina og verðlaunin.
Hrikalegt ferðalag um
Dumbshafið
Friðþjófur Nansen: i ÍS OG
MYRKRI. Hersteinn Pálsson
íslenzkaði. \ ísafoldarprent-
smiðja h.f. Reykjavík. —
Skömmu fyrir aldamótin byrjaði
kapphlaupið um norðurhöfin fyrir
alvöru flestum var póllinn mark-
mið, en aðrir höfðu náttúrufræði-
leg verkefni í huga. Alltaf hefir
mér fundist Friðþjófur Nansen
einna geðþekkastur £ þeim hópi, á-
hugamál hans voru alhliða, og vík-
ingslundin óbllandi. Það er heið-
ríkja og farsæld sem einkennir
hann, og hann kunni að velja sér
félaga. Ungi liðsforinginn Hjalmar
Johansen, sem gerði tilraunina til
að komast til norðurheimskauts-
ins ásamt Nansen, sannar það ber-
lega. Fáar ferðasögur hef ég lesið
er jafnast á við 15 mánaða ferða-
lag þeirra fóstbræðaumDumbshaf.
Með sárþreytta hunda, tvo húð-
keipa og sleða hefja þeir förina
frá „Fram“ eftir að hafa hrakist
um Norður-íshafið á annað ár.
Pólförin varð þeim ofurefli, en
þeir snúa við, óbugaðir, vegna sjá-
anlegs matarskorts og fataslits.
Halda til Franz Jósefslands, yfir
íshrannir, vakir og jökuleyjar.
Að mestu leyti verða þeir að
jfla sér matar (og klæðnaðar tn
skjóls) með veiði og eiga í sífeld-
um erjum við ísbirni og rostunga,
fá af þeim marga skráveifur.
Á suðurströnd Franz Jósefs-
lands hafa þeir félagar vetursetu
og afla sér vetrarforða, byggja
kofa úr grjóti og freðnum skinnum.
Sjóða mat við lýsiskolur, að hætti
Eskimóa. Hvað sem að á dynur,
þá er frásögnin ávallt öfgalaus og
traust. Svo samhentum og geig-
lausum félögum verður allt að
vegi, hvorki myrkur, kuldi eða
höfuðskepnurnar vinna þeim mein.
Þeim vex ekki f augum að brjótast
áfram til Svalbarða, en lenda að
lokum á bækistöð Englendingsins
Jacksons á Flóruhöfða, kámugir
af lýsisbrækju og sóti en við beztu
heilsu.
í stuttu máli: ferðasaga þessi er
í §enn hrikaleg og spennandi, allir
sem hugprýði og ferðalögum unna
munu lesa hana sér til ánægju og
lærdóms. Varla leggja bókina frá
sér fyrr en lokið er lestri. Kaflinn
um undirbúning fararinnar er sér-
staklega athyglisverður, jafnvel nú,
á þessari tækniöld getum við laprt
af listunum sem fylgja, um útbún-
að og varaútbúnað, jafnvel þótt för
inni sé ekki heitið til Pólarhafsins,
með þriggja eða fjögurra ára áætl-
un.
Ég tel mig þekkja frumútgáfu
þessarar merku bókar allvel, hún
hefur orkað á mig meir en nokkur
önnur bók, um norðurhjara. Hinn
persónulegi ritblær Nansens er ein-
stæður og heillandi, og hefur þýð-
andanum, Hersteini Pálssyni, stór-
vel tekist að halda honum. Hefur
hann, bæði í ræðu og riti aukið
mjög þekkingu á ferðamálum,
ferðabækur þær sem hann hefui
þýtt eru úrvalsbækur — skemmti-
legar og fróðlegar, ungum sem
gömlum.
Sérstaklega vil ég mæla með bók
Friðþjófs Nansens við unglinga,
sem útþráin brennur í brjósti. Þeir
geta ekki eignast betri Ieiðsögu-
mann.
Guðmundur Einarsson,
frá Miðdal.
Mærin gengur
á vafninu
Finnskar bækur eru of sjaldan
þýddar á íslenzka tungu. En nú er
nýkomin út á voru máli finnska
skáldsagan Mærin gengur á vatn-
inu, eftir Evu Joenpelto, þýðing-
una gerði Njörður P. Njarðvík en
útgefandi er ísafoldarprentsmiðja
h.f.
Skáldkonan Eva Joénpelto er í
röð fremstu höfunda núlifandi, er
rita á finnska tungu, og hafa marg
ar bækur hennar verið þýddar á
önnur Norðurlandamál. Hún hefir
ritað 9 skáldsögur, og margar
þeirra fjalla um konur, sem búa
við hörð örlög og erfið lífskjör.
Mærin gengur á vatninu er
fimmta bók Evu Joenpelto og þyk-
,r jafnframt mesta skáldrit henn-
ar til þessa.
Þessi bók er rúmar 300 blaðsíð-
ur, prentuð í ísafoldarprentsmiðju.