Vísir - 26.01.1963, Blaðsíða 9

V í c T R . Laugaruagur 26. janúar 1963,
9
i

að bjarga þessum fornleifum
varð að girða þau með vatns-
heldu þili og þurrka svæðið upp.
Sú framkvæmd var gerð s.l.
sumar. Þil úr sterku og sveru
skúffujámi var rekið niður á
tveimur mánuðum allt í kring-
um skipin. Þann 6. júlí var hægt
að hefja fomleifagröftinn. A
næstu 14 vikum var hið inn-
girta þurrkaða svæði grafið upp
af fornieifaflokki 15-20 manna.
Leir, grjót og sandur var hreins
að burt 'af skipsflökunum, síð-
an var lega þeirra teiknuð ná-
kvæmlega, Ijósmynduð og skipa
viðnum lyft upp af botninum í
þúsundum smábúta, sem var
pakkað inn í loftþétta plast-
poka og þeir fluttir til bæjarirfs
Brede skammt frá en það verða
fyrstu aðgerðir til varðveizlu
þeirra framkvæmdar.
'C’ftir köfunarrannsóknirnar
•I_J héldu menn að væri um að
ræða flök af sex skipum, en'
hinn endanlegi uppgröftur leiddi
f Ijós, að þau voru fimm þar
sem flak, er hafði verið númer
4, reyndist vera hlutí af flaki
nr. 2. Hafði það brotnað frá og
færzt 10 metra um set, senni-
lega vegna fsreks.
Skipsflökin lágu sem fyrr seg-
ir á siglingaleiðinni inn eftir
Hróarkeldufirðl. Fjörðurinn er
þarna um 2 km á breidd en víð-
ast örgrunnur. Eftir honum
liggja þó nokkrar dálítið dýpri
rásir. Sú dýpsta þeirra kallast
„Piparrennan" og hefur til forna
verið aðalsiglingaleiðin inn til
Hleiðru hinnar fornu höfuðborg
ar Danaveldis og slðan Hróars-
keldu, þegar konungar tóku
aðsetur þar. En það er einmitt
f piparrennunni, sem víkinga-
skipunum fimm hefur verið
og allmikið af beinum af dýr-
um, en þessi bein auðvelda ald-
ursákvörðun fornleifanna með
kolefnisrannsóknum. Þær rann-
sóknir ásamt rannsókn á lagi
skipanna tímasetja leifarnar frá
árunum milli 1000 og 1050. Skip
unum hefur örugglega verið
sökkt þarna fyrir aldamótin
1100 og álykta verður að þeini
hafi verið sökkt þarna til að
verja Hróarskeldu gegn árás frá
hafinu. Ekki er vitað um neinn
slíkan atburð af sögum.
Æ.
Cvæðið, sem þurrkað var upp
s.l. sumar innan f kvínni,
var 1600 fermetrar. Rafmagns-
kapall var lagður út f það og
sterkar dælur notaðar til að
dæla vatninu burt úr kvínni.
Þannig myndaðist eins konar
eyja úti f firðinum þó yfirborð
hennar væri lægra en sjávar
flöturinn í kring.
Við eyjuna voru reistar
bryggja og göngubrú á stólpum
og á þeim tveir vinnu- og íveru-
skúrar. Vélbátar gátu lagzt upp
að bryggjunni og vakti uppgröft
urinn slíka athygli að 30 þúsund
gestir komu til að skoða franv
kvæmdirnar. Ekkert ónæði að
ráði varð af þessum fjöldaheim-
sóknum þar sem starfsmennirn-
ir héldu óáreittir áfram starfi
sínu meðan fólkið horfði á þá
ofan af bryggjunni. Þvert á móti
lýstu fornleifafræðingarnir yfir
mikilli ánægju yfir þeim áhuga,
sem almenningur hefði sýnt
starfi þeirra.
\7atnsborðið í kvínni var lækk-
T að og varð það að gerast
þannig til þess að grjótið f skip-
unum legðist ekki allt f einu
með meiri þunga á viðarleifarn-
VÍKIHCA SKIPA ICINUM fUNDI
sökkt, sennilega til að hindra
siglingu óvinaflota til höfuðborg
arinnar. Sýnilegt er að siglingin
inn fjörðinn hefur alla tíð sfðan
torveldazt af skipsflökunum,
sem lágu í rennunni.
amlar sagnir hermdu að
Margrét drottning, sem ríkti
yfir öllum Norðurlöndum og dó
1412, hefði ætlað að hindra sigl-
ingu óvinaflota til Hróarskeldu
og þess vegna hefði hún Iátið
bera grjót á eitt skip og sökkt
þvf f rennuna.
En nú hefur það komið í ljós,
að hér var um að ræða fimm
skip en ekki eitt og auk þess
að skipaleifarnar eru 300 árum
eldri en Margrét drottning. Skip
in eru tvfmælalaust frá vfkinga-
tfmum.
Æ
jþað er nú ekki nóg með það,
að hér sé um að ræða fimm
skipsflök heldur er hitt ekki síð
ur merkilegt, að þau eru öll sitt
af hvorri tegund og gefa því
ómetanlegt yfirlit og þekkingu
á því hve norræn skipasmíði á
víkingatfmum var margbreyti-
leg.
Tegundirnar eru þessar: létt,
meðalstórt og stórt flutninga-
eða verzlunarskip, umbreytt her
skip og ferja, sem ætluð hefur
verið til fólksflutninga á slétt-
um sjó. Smíði þeirra er unnin
af frábærri snilli og kunnáttu.
Auk grjóthleðslunnar fundust
í skipunum brot af leirkerjum
ar, en sem auðvitað er, vegur
grjótið minna meðan það er
niðri í vatninu. Vatninu er þann
ig dælt smám saman f burtu og
á meðan var unnið að þvf að
fjarlægja grjótið smám saman.
Voru froskbúningar fyrst notað-
ir við það, en sfðan varð komizt
að grjótinu þegar lækkaði vatn-
ið. Varð að gæta ýtrustu var-
færni við brottflutning grjótsins.
Það var tekið með grjóttöngum
og sérstaklega urðu starfsmenn
irnir að gæta þess^ að spyrna
ekki í viðarleifarnar.
Við uppgröftinn voru öðru
leyti ekki notuð nein málm-
áhöld, heldur rekur og bama-
skóflur úr plasti, allar fötur
vora lfka úr mjúku plasti. En
helztu tækin voru annars berar
hendur og vatnsbuna úr slöngu.
Með bununni var leirinn skol-
aður í burtu og síðan var séð
um að halda uppi stöðugri
vatnsúðun yfir allt svæðið og
starfaði fólkið þannig f- eilffri
rigningu. Er þetta gert til þess
að hinn forni viður þorni ekki.
en við það myndi hann molna
niður f duft. Þykir öll hin
tæknilega hlið uppgraftarins
hafa verið unnin af frábærri
snilli en honum stjórnuðu tvejr
fomleifafræðingar Olaf Olsen
og Ole Crumlin Pedersen.
]^ú skal skipsflökunum lýst
nokkru nánar. Þau voru
númeruð nr. 1, 2, 3, 5, 6 og
Framh. á bls. 10
Þegar stefníð af flakí nr. 3 kom i ljós óskemmt og stilhreint var fögnuður meðal fomleifafræðinga.
I
t

1 ~r~y T
1 * 1 *,-■ 4 A
7
- V í ’T 1 t' '' T ’
T1