Vísir - 31.01.1963, Blaðsíða 9

VlSIR . Fimmtudagui 3i. janúar 1963.
9
ísland og tollabandalögin:
Hvert liggur nú leióin ?
Veldi De Gaulle er
mikið og nær langt út
fyrir endimörk Frakk-
lands. Á einum degi hef-
ir hann gjörbreytt allri
afstöðu okkar íslend-
inga til Efnahagsbanda-
lags Evrópu.
Með því að neita að fallast
á aðild Breta að bandalaginu
hefur hann kippt stoðunum
undan umsóknum Norðurlanda
þjóðanna um aðild og um leið
eru horfnar forsendur okkar ís-
lendinga fyrir tengslum við
bandalagið. Umsóknir Norður-
landaþjóðanna byggðust í einu
og öllu á aðildarbeiðni Breta.
Nú má fullvíst telja að engin'
þeirra haldi áfram viðræðum
sínum við bandalagið, jafnvel
ekki Danir þrátt fyrir áskorun
de Gaulle til þeirra um að síð-
ustu atburðir þyrftu á engan
hátt að hindra tengsl þeirra við
bandalagið.
Og í gær lýsti viðskiptamála-
ráðherra Gylfi Þ. Gíslason þvl
yfir hér I VIsi að eins og sakir
nú stæðu teldi hann að ekki
kæmi til greina fyrir íslendinga
að leita neinna tengsla við Efna
hagsbandalagið.
Á vegamótum.
Við stöndum því nú á vega-
mótum I utanríkisviðskiptum
okkar. Heilabrot og umræður
heils árs hafa verið að miklu
unnar fyrir gýg og orðaskak
um muninn á aukaaðild og tolla
samningi má nú leggja niður —
að minnsta kosti I bili.
Horfurnar eru nú enn tor-
ræðari í utanríkisverzlunarmál-
um okkar en þær voru áður.
Hvert liggur vegurinn? Hvað
eigum við nú til bragðs að taka?
spyrja flestir.
Því er vandsvarað. En eitt
er þó ljóst. Við eigum ekki
margra kosta völ. Við íslend-
ingar erum smáþjóð, sem litlu
ræður á skákborði alþjóðamála.
Og eins og sakir standa getum
við ekki annað gert en haldið
að okkur höndunum I bili,
fylgst með því sem fram vindur
og virt fyrir okkur hvaða mögu
leikar skapast á næstu mánuð-
um I efnahagssamstarfi þeirra
Evrópuþjóða sem utan sexveld
anna standa. Síðan verðum við
að taka ákvörðun I samræmi
við þróun mála á þann veg sem
bezt getur samrýmzt efnahags-
þörf okkar og hagsmunum þjóð-
arinnar I utanrlkisverzlun.
Um ýmsar leiðir er hér að
velja, þótt tíminn einn geti leitt
I Ijós ..ver kosturinn er skyn-
samlegastur, og skulu þær gerð
ar hér lítillega að umtalsefni.
Efnahagsbandalagið.
Fyrst kemur til athugunar
hvort útilokað sé að aftur gangi
saman með Bretum og Efnahags
bandalaginu, þótt dyrunum
hafi verið • lokað að sinni. Ef
svo færi myndu hin fyrri við-
horf aftur koma á dagskrá og
enn kæmu þá tengsli íslands
við Efnahagsbandalagið til
greina. Á slíkum samningum
eru þó sáralitlar horfur, að
minnsta kosti á næstu mánuð-
um. Það er fyrst og fremst
vegna þess að de Gaulle hefir
hindrað aðild Breta af póli-
tískum ástæðum en ekki efna-
hagslegum. Hann kýs ekki að
ráða málum Evrópu með Breta
við hlið sér vegna þess að hann
veit að þeir hafa aðrar grund
va.iarhugmyndir um framtiðar
skipan álfunnar en hann sjálfur.
En þótt svo sé um stefnu
Frakka, þá fer því fjarri að hin
fimm ríki bandalagsins séu þar
á sama máli. Við þvl má þess
vegna búast að á næstu mánuð-
um munu mjög verða að Frökk
um lagt af bandamönnum
þeirra innan EBE að láta af
hinni einsýnu stefnu og taka
upp sáttfúsara sjónarmið gagn-
vart Bretum. í þeim viðskiptum
mun miklu meiri hörku verða
beitt en hingað til hefir verið,
vegna þess að allt til loka samn
ingaviðræðanna I Briissel trúðu
menn því vart að de Gaulle
myndi láta sverfa til stáls, sem
nú er komið á daginn. Þvl er
alls ekki útilokað að fimmveld-
unum takizt að knýja Frakka
inn á slna braut með því að
beita samningsaðstöðu sinni við
frekari framkvæmdir Rómar-
samningsins.
En sllkt getur tekið langan
tlma og það væri skammsýni
að gera ráð fyrir þessum mögu
leika sem raunhæfri lausn, eins
og standa sakir.
Tollabandalag
Norðurlanda.
Þá er það hugmyndin um
tollabandalag Norðurlanda.
Hún kom mjög til umræðu
fyrir nokkrum árum og var þá
hugsuð sem úrræði Norðurland
anna til þess að leysa viðskiptr
vandamál sln, er þau stóðu an-
spænis hinum tveimur viðskipt
bandalögum EFTA og EBE. ís-
lendingar voru ekki aðilar að
þeim umræðum og niðurstaða
þeirra varð sú sem kunnugt er
að hugmyndin var ekki fram-
kvæmd heldur gerðust Noregur
Danmörk og Sviþjóð aðilar að
Fríverzlunarbandalaginu EFTA
Norrænt tollabandalag myndi
varla vera lausn á verzlunar-
vandamálum íslendinga frekar
en hinna Norðurlandanna I dag,
fremur en áður fyrr. Að visu
eru viðskipti íslands við Norður
löndin um fimmtungur af heild-
arviðskiptum ok.kar. En þess
ber að gæta að hér er um lönd
að ræða sem eru keppinautar
Islendinga á fiskmörkuðun-
heimsins. Og fiskmarkaðir okk
ar á Norðurlöndum eru ekki lík
legir til þess að aukast að neinu
marki, gagnstætt því sem er
um framtíðarmarkaði bæði I
EBE löndunum og Bretlandi.
Hins vegar gæti það styrkt
samningaaðstöðu Islands gagn-
vart öðrum viðskiptaheildum ef
landið væri aðili að slíku nor-
rænu bandalagi. Bandalagið
myndi þá koma fram, sem einn
aðili og þátttaka I slíkri sam-
vinnu myndi væntanlega leiða
til þess að ýmsar lagfæringar
yrði gerðar á tollum og höftum
hérlendis, sem myndu auðvelda
síðari þátttöku I víðtækari við-
skiptaheildum.
Nýtt
fríverzlunarsvæði?
Það sem trúlegast er að á
næstunni gerist er að þau sjö
ríkí sem aðilar eru að Fríverzl-
unarbandalagi Evrópu (EFTA)
hefji aukið samstarf og er þar
Bretland I fararbroddi. Þar
koma á dagskrá víðtækar tolla
lækkanir innbyrðis, en afstaðan
gagnvart öðrum þjóðum er sú
I bandalaginu að hverri aðildar-
þjóð er heimilt að ákveða sjálf
tolla slna gagnvart þjóðum utan
bandalagsins. Kæmi þar hugsan
ega til greina samstarf um tolla
lækkanir við Bandarlkin og
fleiri þjóðir. ísland er ekki aðili
að Fríverzlunarbandalaginu, en
endurskoðun á afstöðu okkar
til þess og áforma þess hlýtur
nú að koma aftur á dagskrá.
Innan bandalagsins eru margar
’æztu viðskiptaþjóðir okkar, og
við átt um 40% af heild
:otum við þjóðir banda
.iis á undanförnum árum.
Hér kemur og annað til
greina. Áður en Bretland og
Norðurlöndin tóku þá ákvörðun
að sækja um aðild að Efnahags
bandalaginu var sú hugmynd
á döfinni hvort ekki væri það
hugsanleg lausn á viðskipta-
vandamálum álfunnar að komið
yrði á fríverzlunarsvæði milli
Efnahagsbandalagsins og EFTA.
Frá þeirri hugmynd var fallið
þar sem fyrrgreind ríki töldu
það betri lausn á vandamálum
sfnum að leita aðildar að Efna-
hagsbandalaginu. Nú mun hin
upprunalega hugmynd án efa
verða tekin fyrir aftur til
athugunar og kannað hvort
grundvöllur er fyrir hendi um
gagnkvæmar tollalækkanir milli
þeirra 13 rfkja, sem aðilar eru
að báðum þessum bandalögum.
Ef af slíkum samningum yrði er
auðsætt að illa væri hag okkar
íslendinga komið ef við stæð-
um utan við sllkt frlverzlunar
svæði.
Er hugmyndin var upprunalega
á ferðinni kom hún til Itarlegr
ar umræðu I Efnahagssamvinnu
stofnum Evrópu. Þar eiga fs-
lendingar sæti og greiddi Is-
lenzki fulltrúinn atkvæði með
De Gaulle hefir lokað braut efnahagssameiningar Evrópu
minnsta kosti I bili.
— að
samþykkt sem þar var gerð 17.
október 1957 um að vinna bæri
að stofnun slíks frlverzlunar-
svæðis.
Nú má búast við því að þessi
gamla hugmynd verði aftur tek
in upp innan stofnunarinnar,
sem nú heitir Efnahags og fram
farastofnunin (OECD). Og þar
ber íslendingum tvímælalaust
að eiga aðila að umræðum bg
undirbúningi málsins, ekki síð-
ur en 1957. Og ekki er að efa
að þessi stofnun mun fá mjög
aukna þýðingu á næstu mánuð-
um sem vettvangur fyrir allar
umræður um þessi mál og sér-
fræðingar hennar gera sitt til
þess að leysa þanh vanda, sem
Evrópuþjóðirnar hafa nú ratað
I. Þar eiga einnig sæti Banda-
ríkin og Kanada og það er
löngu yfirlýst ste na Bandaríkj-
anna að vinna að sameiginleg-
um tollalækkunum á vettvangi
stofnunarinnar gagnvart tolla-
bandalögum Evrópu. Má búast
við að slíkar áætlanir fái nú
byr undir báða vængi, enda
hefir Bandaríkjaforseti nú mun
frjálsari hendur um ákvörðun
tollali ekkana en hann hafði ’57
er málið kom fyrst á dagskrá.
GATT.
Þá skal að lokum getið stutt-
lega um alþjóða við^kipta- og
tollastofnunina I Genf, eða
GATT, eins og heiti hennar er
skammstafað. Markmið þeirrar
alþjóðastofnunar er að vinna að
almennri lækkun tolla landa á
milli og fara viðræður um tolla-
j breytingar og tollalækkanir
fram á vegum hennar á ári
hverju. Aðilar að stofnuninni
eru langflest ríki heims, en Is-
land hefir aldrei átt þar sæti.
Ekki er ólíklegt að þýðing
þessarar stofnunar aukist nú
vegna þróunar slðustu vikurnar
I tollamálum Evrópu og er þá
tvímælalaust nauðsynlegt að ís-
lendingar taki til athugunar
hvort ekki sé rétt að gerast að-
ilar að stofnuninni, eins og víð-
skiptamálaráðherra benti á hér
f f blaðinu I gær. En þar sem hér
' er um alheimsstofnun að ræða,
taka tollalækkanirnar til allra
landa jafnt. Starfsemi hennar er
því þung I vöfum og samningar
hafa oft reynzt erfiðir og Iang-
vinnir. Hins vegar er hér um
mikilvægan vettvang að ræða,
sem þjóðir með mjög mis-
munandi sjónarmið geta notað
til þess að ræða viðhorf sfn og
semia um tollabrevtingar. Og
ekki er ólíklegt að fisktollar
veraldar verði þar teknir til nán
ari athugunar á næstu mánuð-
um en verið hefir hingað til.
Aðild íslendinga.
Hér hefur mjög lauslega ver-
ið drepið á nokkur helztu við-
horfin I tollavandamálum álf-
unnar og fjallað um það hvern-
ig þau horfa við okkur íslending
um. Það er fullljóst, að mjög
verður að utanríkisverzlun okk-
ar sorfið ef við eigum að standa
utan tollabandalaganna tveggja,
sem nú eru I álfunni, án þess að
aðrar úrlausnir komi til, því við
Framh. á bls. 10