Vísir - 27.02.1963, Blaðsíða 7

V1S IR . Miðvikudagur 27. febrúar 1963.
lýsingum í skemmtilegri og
ærslafullri skáldsögu.
Reiði maðurinn
í þýzkum nútíma
bókmenntum
Giinter Grass.
J?f menn sjá nafnið Giinter
Grass neðan við bókartitil,
geta þeir verið vissir um að
finna í bókinni mikið sprengi-
efni í ákafar umræður. Ef til
vill verður höfundurinn aðeins
skilinn og þar með ástæð'.'in.rr
fyrir hinum áköfu deilum, sem
spunnust Ut af bók hans ,,Tin-
trommunni" (1960), ef menn
vita, að Grass er upprunninn
í Danzig, sonur þýzk-pólskra
foreldra. Athyglin beinist ekki
þar með að Danzig heldur hinu
slavneska ætterni hans. Giintei
Grass staðsetur „önnur heim-
kynni“ sín á svæðinu milli
landamæra Pommern oe
Weichselmiindung, en þetta
landsvæði tók ekki þýzkum *-
hrifum nema að nokkru leyti.
„Þriðju heimkynni" hans eru
nú í París, þar sem hann nýtur
Iífsins sem vaxandi höfundur.
Áðurnefnd skáldsaga Giint-
ers Grass hefur áreiðanlega
verið einhver mest umtalaða
skáldsaga, sem komið hefur út
í Þýzka'an'1-' á síðustu árum, og
höfundurinn hefur jafnframt
fengið orð fyrir að hika ekki
við að beita öllum þeim brögö-
um, sem hann telur nauðsynleg
til þess að ná athygli lesenda
sinna. Gagnrýnandi nokkur
komst ovo að orði um hann, að
„í bókmenntasirkusi þjóðar
okkar væri hann eins og rán-
dýr, sem sloppið hefur úr búri
sínu: hann veigraði sér hvorki
við maríudýrkun né djörfustu
kynslífslýsingum". — Áður en
þessi saga hans kom út, hafði
Grass vakið litla athygli, þótt
hann fengist við samningu
leikrita, balletta og ljóðagerð
Þó fór ekki hjá því, að stöku
bókmenntamaður sæi af hyggju
viti sínu, hvað í honum bjó.
T Tppvaxtarár hans í landa-
mærahéraði og ætterni
hans, sem tengt er tveimur
þjóðum, .efur skerpt skilning
hans á hinu tvískipta vanda-
máli Þýzkalands. Til þess að
komast að kjarna þeirrar ver-
aldar, sem breytti hinni yenju-
legu umgerð hversdagslffsins í,
fangelsismúra, skóp hann ein-
kennilega sögupersónu að nafni
Oskar Matzerath, sem síðar
hefur orðið kunnur ra fleiri les-
endum um víða veröld. Oskar
er fæddur árið 1924, og þogar
hann er þriggja ára gamall. er
hann 94 sentimetrar á hæð, þá
hættir hann að vaxa. Ytri or-
sakir þess eru á þá lund, að
hann dettur niður f kjallara
Sagan nær fram til ársins 1954,
þegar „efnahagsundrið" kom til
sögunnar í Þýzkalandi. I sögu-
lok er Oskar niður kominn á
heilsuhæli, grunaður um morð.
og skrifar þar endurminningar
sínar.
Þessari „neikvæðu hetju“
tekst að halda sér á lífi í hinni
„jákvæðu veröld" þrátt fyrir
ýmsa örðugleika vegna smæðar
sinnar, sem allir halda að stafi
af því, að hann sé barn. Oskar
hefur því stöðugt risa fyrir
augunum og tilgangurinn er
vitanlega sá, að benda á ósam-
ræmið milli risanna og valds-
ins og hins raunverulega mikil-
leika og andlegra yfirburða
Hins vegar verður höfundurinn
stöðugt að vara sig á að fara
ekki út fyrir takmarkanir slíkr-
ar sögugerðar, hinn grái veru-
Ieiki er aldrei sýndur beinlínis
helc... aðeins látið hilla undir
hann handan táknmáls sögunn-
ar. En höfundurinn má aldrei
voga s'ér'út fyHr það, Sém leyfi-
legt. er. 5tundpm geggur Grass *
of langt í þessu tilliti. En hann
sýnir hæfileika. sem fram til
þessa hafa verið næsta sjald-
gæfir í Þýzkalandi. Honum
tekst að ná fram undarlega
sterkri samtíðarmynd, biturri
ádeilu og áhrifamiklum persónu
Jjað var ekki út í bláinn, sem
franska tímaritið „Arts“
taldi Tintrommuna beztu skáld-
sögu ársins 1960. Og það var
ekki heldur út í bláinn, sem
hinn frægi þýzki bókmennta-
gagnrýnandi Friedrich Luft
sagði: „Ég vona, að Grass sýni
ókkur meira af skopi sínu.
krafti og illkvittni" Sjálfur
hefur Grass sagt, að veröld
okkar þarfnist hreinskilni
rödd, sem segði afdráttarlaust.
hvað afvega færi og hvað það
væri í menningu Vesturlanda.
sem leitt hefði til andlegrar
kreppu. Grass heyrir því til
þeirra, sem nefndir hafa verið
reiðir, ungir menn, þótt sú
nafngift leiði því miður oft ti)
misskilnings og rangtúlkunar
Giinter Grass tók að fást við
ritstörf þegar á æskuárum sín-
um. Hann er lærður myndhöggv
ari, tók að vrkja lióð, sem síðan
vísuðu honum Ieiðina ti! hins
óbundna máls. Eftir hann hafa
komið út tvenn ljóðmæli. Þá tók
hann til við leikritagerð, og loks
sneri hann sér að hinni drama-
tísku skáldsögu. Þar fæst hann
við að kanna andstæðurnar inn
an þjóðfélagsins og uppgjafar-
hneigð nútímans og kjarkleysi.
í ritum Grass verður vcnleysið
aðeins aðferð til þess að finna
leið til mannbáta. Hann segir:
„Þó maður sjái allt í kringum
sig uppgjöf og finni enga und-
ankomuleið, þá veit maður innst
inni, að til er vegur, sem liggur
fram á við“. Þannig er hann að
vissu leyti raunsæishöfundur,
þar sem hann tekur til með-
ferðar lífsþorsta mannkynsins
og baráttu fyrir tilveru sinni,
en hann er enginn stjórnleys-
ingi. Að vísu er það' einhliða
mynd af veröldinni, sem Grass
sýnir lesendum sínum. En eng-
inn, sem les Tintrommu Grass
af athygli og skilningi,- getur
komizt hjá því að töfrast af
frásagnargáfu höfundarins.
Dienst aus Deutschland —
Stepha: Wesemann.
Hvalbræðsla og frysting
í einu og sama skipi
Howalc .werke í Kiel hafa smíð
að fyrsta skipið, sem er í senn
hvalbræðsluskip og fiskiðjuver.
Þetta er 17,000 lesta skipið
Vladivostock, sem smíðað hefir
verið fyrir sovétstjórnina og er
nú þegar á leið til Suður-íshafs-
ins með 408 manna áhöfn til að
taka þar þátt í hvalveiðivertíð-
inni. Milli hvalveiðivertíða er ætl-
unin að nota skipið t!’ að veiða
fisk og vinna úr honum í heitari
höfum jarðar.
Nýstárlegt fyrirkomulag skips-
ns kom mönnum um heim allan á
óvart, en það er ávöxtur sam-
starfs rússneskra haffræðinga,
skipaverkfræðinga í Kiel og fram-
leiðenda alls konar fiskvinnsluvéla
í Liibeck. Eru mörg þilför á skip-
inu, og á hverju eru fiskvinnslu-
véiar af ýmsu tagi.
Á hvalbræðsluskipum er að jafn
aði op á skutnum, sem hvalirnir
eru dregnir inn um, og þegar skip-
ið verður við aðrar veiðar eða á
öðrum miðum, mun aflinn einnig
verða tekinn þar um borð, en slð-
an fer ekkcrt til spillis, þvi að
vélar skipsins frysta fiskinn sjóða
hann niður, breyta beinum og öðr-
urr úrgangi f lýsi og mjöl og þar
fram -frir eötunum. Dagsafköst
vélanna eru miðuð við 1700 lestir
ai hvalkjöti eða 500 lestir af fiski
af öðrum tegundum. Hraðskreið
frystiskip munu taka við fram-
leiðslu skipsins úti á reginhafi. ef
þess gerist þörf og hraða sér með
hana til hafnar, og gildir það jafnt
um frystar afurðir sem aðra fram-
leiðslu þess.
Howaldts-skipasmíðastöðin er þeg-
ar langt komin með að smíða ann
að skip sömu gerðar, og mun það
verða látM heita „Dalniy-
Vostc.i". Það verður fullgert og
afhent á þessu ári. Skip þessi
kosta samtals um hálfa þriðja
milljarð ísl krón,. 'Jndanfarir
átta ár hefir Howaldts-skipa
smíðastöðin smíðað skip fyrir
sovétstjórnina fyrir 15 milljarða
króna.
Svartiskógur er eitt þekktasta hérað Þýzkalands, og ástæðurnar eru
margar. Þar eru til dæmis sumar þekktustu heilsulindir landsins, svo
sem í Baden-Baden og Wildbad, seni útiendir gestir sækja ekki síður
en þýzkir. Að vetrarlagi stunda menn vetraríþróttir af miklu Kappi )
Svartaskógi og miðstöð þeirra íþrótta er umhverfis Feldbergfjall, sem
er næstum 1500 ni. yfir sjávarmáli, og víða eru skíðalönd eins og sjá
má á myndinni ti' vinstri. Svartiskógur ber nafc með rentu, þvi að um
80% landsins eru skógur, og þar er því mikill timburiðnaður. Klukku-
gerð er þar emnig mikil og gauksklukkurnar frá Svartaskógi eru heims-
frægar. í borginni Furtwangen er frægt klukkusafn (myndin tii hægri),
og surnar klukkuverksmiðjurnar. eins og Junghansfyrirtækið i Schram-
berg, hafa starfað í meira en öid Stofnandi þeirra, Erhard Junghans,
var brautryðjandi í Svartaskógi á sviði úrsmfða.