Vísir - 01.03.1963, Blaðsíða 9

9
VlSIR . Föstudagur 1. marz 1963.

Þáttur uf Álexander Alexandrov
Tjaldið hefir verið
dregið frá og fyrsta at-
riði er nú á enda. For-
vígismaður kommúnista
í Dagsbrún og stjórnar-
meðlimur Æskulýðs-
fylkingarinnar, Ragnar
Gunnarsson, hefir lagt
þær sannanir fyrir rann-
sóknarlögregluna, sem
leiddu til þess að tveir
rússneskir sendiráðs-
menn voru staðnir að
verki. Þeim hefir verið
vísað úr landi, þótt enn-
þá séu þeir að pakka
hafurtaski sínu saman,
annar uppi á Ránargötu,
hinn niðri í Garðastræti.
Og annar þátturinn er haf-
inn. Hann fjallar um það hvern
ig íslenzku blöðin, kommúnist-
ar og menn f borgaraflokkunum
hafa brugðizt við þessu fyrsta
njósnamáli Rússa á íslandi. Það
er ekki allsendis ófróðlegt að
rannsaka nokkru nánar hvern-
ig þessi viðbrögð eru og hverj-
ar ályktanir megi draga af
njósnamálinu. Því slík rann-
sókn leiðir margt fleira í ljós
en afstöðuna til hinna rúss-
nesku njósnara og atferlis
þeirra.
Hún varpar nefnilega skýru
ljósi á þann djúpstæða klofn-
ing, sem er í íslenzku nútíma-
þjóðfélagi. Þar er það ekki
skiptingin ein í stjórnmála-
flokka, sem ræður örlögum,
heldur miklu fremur hitt að
nokkur hópur manna, sem ber
íslenzkt vegabréf og er uppal-
inn við íslenzkt móðurkné er
þess fullbúinn að vinna gegn
löglegri stjórn landsins, fremja
það sem fslenzku refsilögin frá
1940 kalla „landráð". Slíkir
menn, sem allir tilheyra hin-
um íslenzka kommúnistaflokki,
eru látnir óátaldir af íslenzku
ríkisvaldi. Það er vegna þess
að í fyrsta lagi hefir þjóðin
lengst af neitað að trúa því að
íslendingar væru efni í njósn-
ara og landráðamenn. Og í
öðru lagi er það af því að við
erum firna umburðarlynd þjóð,
sem er jafnframt fákæn í þeim
fræðum að vernda sjálfa sig og
eigið öryggi. Því fæst lögreglan
hér á landi ekki við þau við-
fangsefni, sem sjálfsögð þykja
erlendis að þvf er varðar eftir-
lit með þeim mönnum sem grun
samlegir þykja. Og í annan stað
er lýðræðiskenndin fslending-
um svo í blóð borin, að meiri
hluta manna mundi vera þær
hömlur ógeðfelldar sem settar
eru á starfsemi kommúnista-
flokkanna t. d. í Bandaríkjun-
um eða Vestur-Þýzkalandi.
Sú andúð er eðlileg og rétt-
mæt. En hún má ekki leiða til
þess að við fljótum sofandi að
feigðarósi f þessum efnum sem
saklausir einfeldningar, er ekki
gera sér ljóst að á þvf leikur
ekki minnsti vafi, að hér er að
störfum víðtækur njósnahring-
ur, sem stjórnað er af Austur-
Evrópskum sendiráðum hér í
höfuðborginni.
Vinimir Alexandrov, yfirmaður
njósnaranna, og Magnús Þjóð-
viljaritstjóri skála í rússneska
sendiráðinu. Þetta var í nóv-
ember, rúmum mánuði áður en
Kisilev kom með mútuféð til
Ragnars.
Og þá erum við komnir að
fyrsta atriðinu, sem uppljóstr-
an hins íslenzka kommúnista
hefir leitt í ljós, spurningunni
um það hvort íslendingar
njósni hér í þágu Sovétrikjanna
og þá hve margir þeir eru.
Hvernig mundi Þor-
valdur bregðast við?
f viðtali í Vísi f fyrradag seg
ir dómsmálaráðherra landsins,
Bjarni Benediktsson, eftirfar-
andi: „Vafalaust hefir verið
leitað til margra íslendinga í
þessu sama skyni, en ekki er
vitað hve margir hafa neitað
að taka þátt f slíkum skaðræð-
isgjörðum, né heldur hvort
nokkrir, og ennþá síður hve
margir hafa látið ánetjast".
Hér drepur dómsmálaráðherra
á merg málsins. Á þvf leikur
ekki hinn minnsti vafi að til
allmargra íslendinga hefir ver-
ið leitað um að stunda njósnir
hér á landi. Tveir þeirra hafa
gefið sig fram við lögregluna,
Ragnar og Sigurður Ólafsson
flugmaður s I. vor. En hve
margir fara enn huldu höfði?
í Sósíalistafélagi Reykjavíkur
er a. m. k. 1000 meðlimir. Þeir
hafa svarið hinni alþjóðlegu
hugsjón kommúnismans holl-
ustueiða og líta allir á Sovét-
ríkin sem vina og forystuland,
sitt annað föðurland. Margir
þessara manna hafa þegið dýr-
legar boðsferðir til Sovétríkj-
anna þar sem þeir hafa ferð-
azt um landið þvert og endi-
langt, étið styrjuhrogn og
drukkið grúsíuvín. Slíkir menn
líta hins vegar á hið eiginlega
föðurland sitt sem borg í óvina-
höndum og valdhafana sfðustu
áfin sem leppa bandarísks her-
veldis. Þegar maður hefur sefj
að sjálfan sig þannig, þarf ekki
mikið til þess að réttlæta það
að safnað sé upplýsingum
handa forsvarsmönnum fram-
þróunarinnar, sérflagi ef upplýs
ingarnar fjalla um hina hötuðu
„herstöð" í Keílavík, sem
margt þessa fólks trúir að verði
einn góðan veðurdag notuð til
þess að leggja framtíðarlandið,
Sovétríkin, í rúst.
Hvemig myndu menn eins og
Þorvaldur Þórarinsson, Stefán
Ögmundsson og Ingi R. Helga-
son bregðast við beiðni rúss-
neska sendiráðsins um upplýs-
ingasöfnun? Myndu þeir neita
henni? Myndu þeir ganga upp
á Frfkirkjuveg og ljóstra upp
um undirmenn Alexandrovs?
Þessum spurningum skal ekki
svarað hér. En það sakar ekki
að lesendur hugleiði þær með
sjálfum sér.
Það ætti engan að skaða.
Hverju nenna
Nóbelsskáld?
Lftum nú nokkuð á opinber
viðbrögð foringja kommúnista
við njósnamálinu.
I Vísi f gær segir Brynjólfur
Bjarnason að sér finnist málið
svo óljóst, að hann vilji ekk-
ert um það segja. Sama segir
Stefán Ögmundsson formaður
MÍR og meginfriðardúfan Sig-
ríður Eirfksdóttir. í þögn þeirra
felst þó vísbending um, að þeim
sé ekki allt of létt fyrir brjósti.
Þau treysta sér ekki til þess að
réttlæta gjörðir Kisilevs og
Dimitrievs, þrátt fyrir áralang-
Hinn þjálfaði diplomat.
Rússneski sendiherrann á ís-
iandi, Alexander M. Alexandr-
ov, er góðlátlegur maður nokk-
uð við aldur, skölióttur með
gleraugu. Hann líkist einna
mest fslenzkum. barnakennara
og þeir sem þekkja hann segja
að hann tali aldrei af sér. Hann
ræðir jafnan um það hve gam-
an sé að vera á íslandi. í fyrra-
dag talaði hann heldur ekki af
sér —að dómi yfirboðara sinna.
Þegar Guðmundur í. Guð-
mundsson skýrði honum frá að
undirmenn hans hefðu verið
gripnir á leynifundi, deplaði
hann nokkrum sinnum augun-
um bak við gleraugun og sagði
síðan: „Þessar ásakanir eru
gjörsamlega ástæðulausar og
ögrandi. Starfsmenn mínir eiga
engan þátt f þvf athæfi, sem
þér sakið þá um“.
Það er erfitt að meta það
hver sé hin mesta lygi, sem
nokkru sinni hefir verið sögð
hér á landi. En þessi ummæli
rússneska sendiherrans hljóta
að minnsta kosti að komast ná-
lægt hinu íslenzka meti.
Alexandrov á vafalaust eftir
að eyða nokkrum misserum enn
hér á landi f hinum veglega
sendiráðsbústað að Túngötu 9.
Það er vafamál hvort hann fær
öðru sinni slíkt tækifæri ti!
þess að sýna íslendingum
alkunn. Það er siöleysi að
svérta íslenzka sósfalista vegna
þess að maður eins og Ragnar
Gunnarsson hafi játað á sig
njósnir, segir hinn gamli orða-
bókarhöfundur frá Kaupmanna
höfn. Þeim kemur málið auð-
vitað ekkert við. Ragnar Gunn-
arsson er nú ekki annað en
aumur íhaldserindreki sem á
að hafa þröngvað upplýsingum
upp á Rússana og stolið leyni-
skýrslu SÍA. Allt er hey f harð-
indum.
En eitt er athyglisvert við
þessi skrif Magnúsar. Hann for
dæmir ekki einu orði atferli
þeirra Kisilevs og Dimitrievs.
Hin brennandi reiði beinist öll
gegn Ragnari Gunnarssyni,
manninum sem stjómaði vega-
sveitunum f verkfallinu 1952
fyrir kommúnista. Og nú bíður
þjóðin eftir tvennu. Að Magnús
Kjartansson fletti upp f orða-
bókinni sinni og finni sannanir
fyrir því að Ragnar hafi f raun
og veru stolið SÍA skýrslunni.
Og einnig hinu að hann ámæli
sovézku sendiráðsmönnunum á
prenti.
Þessi sovézk-fslenzki njósna-
þáttur sýnir að jafnvel þótt
menn hafi þénað f Dagsbrún
og Æskulýðsfylkingunni um
áraraðir, hverfur mannorðið á
einni nóttu, ef komið er upp
um Rússana. Enga aðra álykt-
un er unnt að draga af orðum
an átrúnað sinn á sigðina í
austri.
En gamla hetjan, Einar 01-
geirsson, bregðst öðru vísi við
Hann þvær Sovétmenn af allri
sök og segir Ragnar vera agent
Sjálfstæðisflokksins, sem hafi
lokkað Rússana í snöruna.
ginnt þá eins og þursa með því
að bjóðast til að njósna.
„Rússar liggja í því“, sagði
Einar, og í orðunum lá að bet-
ur hefðu þeir Kisilev og félagi
leitað til trúverðugri kommún-
ista en Ragnars, félaga sem
ekkj hefði hlaupið beint upp á^
Fríkirkjuveg og sagt Loga alla
söguna. Svart er hvftt og hvítt
er svart, sagði Stóri Bróðir í
sögu Orwells
En athyglisverðust eru kann-
ski ummæli eina fslenzka nó-
belsskáldsins, Halldórs Kiljan
Laxness. Bækur hans bera vott
um djúpa ást hans á fslenzku
þjóðinni, ríka samúð með erf-
iðum örlögum hennar undir er-
lendri kúgun og óbilandi frels-
isást. Hann er sá maður fs-
lenzkur, sem átt hefir einna
stærstan metnað fyrir hönd
þjóðar sinnar, sá maður sem
einna þroskaðasta siðferðistii-
finningu hefir með þessari litlu
þjóð. Þegar hann er spurður
um álit sitt á njósnum sovézku
sendiráðsmannanna, segir hann:
„Ég er ekkert interesseraður
í njósnum. Ég nenni ekki að
lesa um njósnir".
Það er þægilegt að búa í
fílabeinsturni, jafnvel þótt
hann sé ekki fjær Hafravatni
en Mosfellssveitin.
hvernig sovézkir embættis-
menn umgangast sannleikann.
En einu sinni er nóg. Islend-
ingar munu lengi geyma f huga
sér ímynd hins þjálfaða diplo-
mats á austræna vísu. Með þess
um tveimur setningum. sem
hann mælti f hvfta húsinu við
Lækjartorg f fyrradag, hefir
hann skapað sér óafmáanlegan
sess í íslenzkri stjórnmálasögu.
Svona menn eiga skilið að fá
Leninorðuna.
Hin upptrekta leikbrúða.
Viðbrögð ritstjóra Þjóðvilj-
ans þarfnast ekki margra orða.
Magnús Kjartansson er orð-
inn eins og upptrekt leikbrúða,
sem ung stúlka fær í jólagjöf.
Þegar ýtt er á takka fer hún
öll á ið, glennir upp augun og
ýmis búkhljóð heyrast neðan
úr maga. Og hljóðin voru gam-
Magnúsar Kjartanssonar en þá,
að eina brotið, sem Ragnar er
sekur um, sé það að hafa sagt
sannleikann um Kisilev.
Hið heila í austur.
Hér hefir nú verið drepið &
íokkur atriði þessa sérstæða
njósnamáls og viðbrögð manna ;■
við því. Þau sýna að fslenzkir
kommúnistar snúa blinda aug-
anu að þjóð sinni en hinu heila
í austur. Þau sýna að jafnvel ,
beiðnir til íslendinga um að
fremja landráð koma engu öldu
róti á huga hins sanna komm-
únista. Þessi vitneskja er mik-
ils verð vegna þess að hún er '
ný.
En hér hefir aðeins verið
fjallað um sálir hinna forhertu. j
Þvf verður ekki trúað að 6- j
reyndu, að þeir mörgu fslenzku s
sósfalistar, sem enn setja Jón '
Sigurðsson ofar Stallp og Lenfn •;
á stofuveggnum, hafi ekki feng
ið sting f hjartað, er þeir lásu
sögu flokksbróður sfns frá
Reykjavöllum
Og lýkur svo þessum þætti
af Alexander Alexandrov og
mönnum hans.