Vísir - 26.04.1963, Blaðsíða 2

14
V í S IR . Föstudagur 26. apríl 1963.
Bjarni Benediktsson dónismáiaráðherra og kona hans frú Sigríður
Björnssdóttir koma til Landsfundarins.
Samvinna við aðra er háð þvf, að
unnið sé í réttum anda. í þessari
rfkisstjórn hefur verið keppt að
því að forðast deilur og finna
farsæla, sameiginlega lausn
þeirra vandamála, sem að hafa
steðjað. Að þessu hefur forysta
okkar gamalreynda foringja Ólafs
Thors mjög stuðlað. Raunar má
segja, að í ýmsum fyrri rfkis-
stjórnum hafi meira reynt á hans
einstöku samningalipurð og
miklu mannþekkingu. En því
betur hafa frábærir stjórnar-
hæfileikar ólafs Thors notið
sín nú og hann getað lagt sig
allan fram um lausn hinna mörgu
málefna, ekki allra auðleystra,
sem fram úr hefur þurft að ráða.
Vissulega var lítið fagnaðarefni
að taka við þjóðarbúinu eins og
á stóð við myndun viðreisnar-
stjórnarinnar. Vinstri stjórnin
flúði sízt að ástæðulausu af
hólmi. Vandamálin, sem mjög
höfðu magnast fyrir hennar eigin
sundrung og úrræðaleysi, voru
geigvænleg. Bráðabirgðastjórn Al-
þýðuflokksins hafði tekizt að af-
stýra hruni, en viðreisnin var eftir
og óreynt var, hvort kraftar og
samheldni entust til hennar. Á
fyrstu mánuðunum mátti sökum
gjaldeyrisskorts litlu muna, að
unnt væri að afla helztu nauð-
synja til Iandsins. Lækkað verðlag
sumrar útflutningsvöru og léleg
aflabrögð f helztu verstöðvum
voru sfzt til uppörvunar.
Árangursríkt
stjórnarstarf.
AUt hefur þetta farið betur en
á horfðist og andstæðingarnir
spáðu. Gamall þjóðþekktur at-
hafnamaður, sem vel man og náið
hefur fylgst með öllum helztu at-
burðum, er hér á landi hafa gerzt
frá þvf að stjómin var flutt inn í
landið, sagði nýlega, að núver-
andi stjórn væri hin bezta, sem
hér hefði setið. Þetta er mikið lof
úr munni manns, sem mælir af
yfirsýn mikils aldurs og aldrei seg
ir annað en það, sem honum býr
f brjósti. Sagan ein fær úr því
skorið, hvort þetta eru sannmæli
eða ekki. Hitt segi ég hiklaust af
eigin raun, eftir að hafa starfað í
5 ríkisstjórnum og náið kynnst
störfum margra annarra, að það
hefur verið árangursrfkara að
starfa, í þessari en nokkurri ann-
arri, ekki vegna þess að viðfangs
efnin væru auðveldari en áður,
heldur af hinu, að vinnubrögð eru
öll önnur. Stórnin hefur verið
samhent og stuðst við -samhentan
meirhluta á Alþingi, hvert málefni
hefur verið metið eftir eðli sjálfs
sín og reynt hefur verið að leysa
vandamálin án þess að nota þau
samstarfsaðilanum til óþurftar,
en undanbragðalaust unnið að
því að ná umsömdum markmið-
um.
Jafnvel stjórnarandstæðingar
býsnast yfir öllum þeim fjölda um
bótamála, sem flutt hafa verið af
ríkisstjóminni. Ein af skýringun-
um á því, að undirbúningi þeirra
hefur verið hægt að koma í verk,
er sú, að stjórninni hefur að und-
anförnu gefizt-tími til að sinna
eiginlegum stjórnarstörfum. Áður
fyrr þurftu ríkisstjórnir um langt
árabil stöðugt að sitja yfir
þjóðarbúinu til að forða því frá
gjaldþroti og var þó stundum öllu
líkara að verið væri að ráðstafa
reitum gjaldþrota óreiðumanns.
Tími ráðherranna fór í að ákveða
uppbætur handa þessum eða hin-
um og finna ráð, til að skrapa
saman peninga til að geta greitt
það, sem óhjákvæmilegt var talið
tíl að halda helztu atvinnuvegum
þjóðarinnar gangandi. Svo að ekki
sé minnzt á áramótin, þegar vikur
eða mánuðir fóru í að hlusta á
kröfur hvaðanæva, kaupslaga inn
byrðis um á hvað væri hægt að
fallast, þvarga við kröfugerðar-
menn og leita loks á náðir banka-
stjóra um hjálp til að halda öllu
á floti enn um skeið. Með heil-
brigðri efnahagsmálastefnu hefur
tekizt að eyða öllum þessum ó-
fögnuði, svo að nú er unnt að
gefa sig að lausn margháttaðra
framfaramála.
Auðvitað viðurkennum við, að
forsjónin hefur verið okkur hlið-
holl. Hækkandi verðlag og góður
afli hin síðari misseri hafa gert
okkur stjórnina miklu auðveldari
en ella. En hvorugt þetta dugði
1958. Þá var það sundurlyndis-
fjandinn, sem nær hafði togað
þjóðarskútuna niður í sextugt
djúp. Enginn skyldi ætla, að þessi
fjandi væri enn að velli lagður,
þó að hann eigi ekki Iengur sitt
höfuðból í sjálfu Stjómarráðinu.
Nú reynir á, hvort menn vilja
láta hann á ný hefja innreið slna
þangað. Viðreisnarstjómin er
fyrsta samsteypustjórnin, sem
setið hefur heilt kjörtímabil án
þess að til meiriháttar klofnings
stuðningsflokka hennar komi. Ég
efast ekki um, að Landsfundurinn
æski þess, að stjórnarsamstarfinu
verði haldið áfram á sama veg og
þvílíkri ósk hefur þegar verið
lýst af hálfu Alþýðufl. Þá er
það undir ákvörðun kjósenda kom
ið, hvort hér helst skaplegt stjórn
arfar eða sundrung og glundroði
eiga að ráða ríkjum.
Framsókn sækist
eftir stöðvunarvaldi.
Vegna deildarskipunar Alþingis
mega stjórnarflokkarnir elcki fá
færri en 32 þingmenn kosna til
þess að hafa fullt vald yfir með-
ferð mála á þingi og geta komið
fram nauðsynlegri löggjöf. Á
sama veg þurfa stjórnarandstæð-
ingar að fá 32 menn til þess að
tryggja völd sín. Allir, stjórnar-
andstæðingar jafnt og aðrir, viður
kenna, að vonlaust sé, að þeir fái
meirihluta á Alþingi, hvað þá
þann aukna meirihluta, sem þarf
til þess að þeir geti komið fram
sínum stefnumálum, ef þau eru þá
nokkur, er þeir geta komið sér
saman um.
Kommúnistar sækja raunar fast
á Framsókn til samstarfs. En svör
Framsóknar eru dræm. Fyrir utan
orðaskvaldur er lítið út úr henni
að fá annað en hún sækist eftir
stöðvunarvaldi. Keppikefli hennar
er, að stjórnarflokkarnir fái ekki
fleiri en 31 þingmann kosna. En
fari svo mundi skapast sjálfhelda,
sem ekki er sýnt, hvernig unnt
yrði að rjúfa. Menn greinir á um,
hverri stefnu beri að fylgja. Þó
að ósamkomulagið sé illt, er
stefnuleysið samt enn þá verra,
ef engin ákvörðun er tekin og
allt látið reka á reiðanum. Ekkert
hefur reýnst lýðræðinu hættu-
legra eða fremur stuðlað að veikl-
un þess og hruni, þár sem verst
hefur farið.
En skiptir lýðræði og hollir
stjórnarhættir svo miklu máli
sem yið stjórnmálamennirnir
viljum vera láta? Ber vafstur
okkar og umstang yfirleitt tilætl-
aðan árangur? Eða eru það önn-
ur öfl, sem úrslitum ráða?
Víst verðum við að játa, að
orsakakeðjan er margslungin og
oft verður ekki í fljótu bragði
séð, hvað úrslitum ræður. Öruggt
er þó, að umhverfi og mannshug-
ur hafa gagnverkandi áhrif.
Þéttbýlið uppspretta
nýs landnáms.
Lltum á Iandið, sem okkur
hefur alið. Fram undir síðustu
aldamót hafði íslandi stórum
hnignað frá landnámstið, ekki
einungis vegna versnandi veður-
fars um langan aldur, heldur
einnig sökum þess, að landsmenn
skorti afl og þekkingu til að
nýta það. Eftir því, sem landinu
hnignaði dofnaði yfi'r dug fólks-
ins, þó að áfram væri seiglast.
En þegar þjóðin öðlaðist frelsi
á ný snerist seiglan I framtak og
áræði. Nýtt landnám var hafið,
landnám, sem kappsamlegar hef-
ur verið að unnið á okkar dögum
en nokkru sinni fyrr. Að vísu
hefur byggðin víða færzt saman
og strjálbýlið á í vök að verjast.
En þéttbýlið er uppspretta þess
afls, sem þarf til, að hið nýja
landnám nái til allra landsins
byggða. Ræktun, vegir, brýr,
hafnir, flugvellir, nýtlzku hús,
og farkostur á landi, í lofti og á
legi, notkun fossafls og jarðhita
að ógleymdri friðun fiskimið-
anna, hafa gert ísland að öðru og
betra landi, gert auðveldara að
Iifa hér, bætt lífskjörin flestu
öðru fremur.
Undirrót alls, sem á hefur unn-
izt, er, að fólkið hefur fengið
frelsi til að njóta manndáðar
sinnar. Þrek þjóðarinnar, áræði,
vinnusemi og vaxandi þekking
hefur skipt sköpum fyrir ísland.
Án frjálsræðis, framtaks og
þekkingar er ísland lítt byggilegt,
jafnvel við batnandi veðurfar
eins og verið hefur síðústu ára-
tugi. En þjóðin er nú einnig
miklu betur en nokkur sinni fyrr
undir það búin að sigrast á ó-
blíðu veðurfari. Mannshugurinn
hefur orðið ofan á, lætur ekki
lengur hið mikilfenglega en
erfiða land bera sig ofurliði.
Aukið frelsi þjóðarinnar og að
síðustu fullt sjálfstéeði, hag-
kvæm samskipti og samvinna við
aðrar þjóðir, framtak ótalmargra
einstaklinga og margháttuð sam-
tök almennings, og síðast en ekki
slzt tækniþróun og aukin þekk-
ing I flestum greinum, allt á
þetta hlut I þeim sigri, sem unn-
ist hefur.
Aðalstefnumál
Sjálfstæðisflokksins.
Sigurinn er engum einum að
þakka. En Sjálfstæðisflokkurinn
hefur þar lagt sitt af mörkum.
Við stofnun hans fyrir 34 árum
var lýst yfir því, að aðalstefnu-
mál flokksins væri þessi.
„1) Að vinna að því og undir-
búa það, að ísland taki að fullu
öll sín mál í sínar eigin hendur
og gæði landsins til afnota fyrir
landsmenn eina, jafnskjótt og 25
ára samningstímabil sambands-
laganna er á enda.
2) Að vinna I innanlandsmál-
um að vlðsýnni og þjóðlegri um-
bótastefnu á grundvelli einstak-
lingsfrelsis og atvinnufrelsis, með
hagsmuni allra stétta fyrir aug-
um“.
Lýðveldi er nú fyrir löngu
endurreist en að breyttum breyt-
anda eru aðalstefnumálin enn hin
sömu: Frelsi og manndáð.
Auðvitað hefur okkur Sjálf-
stæðismenn stundum borið af
leið. Við erum ekki fullkomnir
fremur en aðrir og oft hefur ver-
ið við ramman reip að draga.
Við höfum aldrei einir náð
meirihluta. Eins og flokkaskipun
hefur þróast eru litlar likur til
þess, að svo verði í náinni fram-
tíð. Þjóðin sýnist hafa ótrú á þvl
að fá nokkrum einum manni eða
flokki yfirráð. Svo var þegar I
okkar gamla þjóðveldi og sár
reynsla af erlendu einveldi hef-
ur með réttu magnað vantrúna á
mikilli sameiningu valds I hverra
höndum sem er. Á íslandi vilja
menn jafningja en ekki ofjarla.
Við Sjálfstæðismenn höfum
aldrei sótt eftir völdum til að
undiroka aðra, heldur til að koma
áhugamálum okkar fram. Þess
vegna höfum við ætíð leitast við
að fá sem almennastan samhug
um þau mál, sem við höfum lagt
megináherzlu á. Þar er fremst
að minnast fyrra aðalstefnu-
málsins, sem lýst var við stofnun
flokksins. Við lögðum allt kapp
á að sameina þjóðina um endur-
reisn lýðveldisins og tókst það
að lokum betur en á horfðist um
sinn. Einungis örfáir ævintýra-
menn einangruðust þar I and-
stöðu undir forystu núverandi
forseta Alþýðusambands Islands.
Ástæðulaust er nú að rekja þá
sögu en hollt er að minnast þess,
að það var fyrst og fremst Fram-
sóknarflokkurinn sem á sínum
tíma stöðvaði það, að þingræðis-
stjórn yrði mynduð til að Ijúka
lýðveldisstofnuninni. Á því at-
ferli verður ekki önnur skýring
fundin en sú, að úr því að
Framsókn bar ekki sjálf gæfu til
að hafa forystuna, þá vildu for-
ráðamenn hennar hindra, að
nokkur annar flokkur hlyti þann
heiður.
Reynt að skapa samhug
um utanríkismál.
Á sama veg og okkur Sjálf-
stæðismönnum tókst að skapa
samhug um lýðveldisstofnunina
höfum við ætíð reynt að sam-
eina alla lýðræðisflokkana um
þjóðholla utanríkisstefnu I fylgd
með öðrum lýðræðisþjóðum.
Þetta hefur gengið verr en skyldi,
fyrst og fremst vegna óhollustu
Framsóknarflokksins. Formaður
hans reyndi með minnkandi
fylgi I sínum eigin flokki, að
stöðva gerð Keflavíkursamnings-
ins 1946, aðild íslands að Mars-
hall-samstarfinu 1948 og aðild
fslands að Atlantshafsbandalag-
inu 1949. Loks tókst með gerð
varnarsamningsins við Bandarík-
in 1951 að koma á nokkurn veg-
inn heillegu samstarfi allra lýð-
ræðisflokkanna um varnir lands-
ins, og hélzt það, þar til Fram-
sókn enn stöðvaði það f marz
1956. Við minnumst heitorðsins
frá því í júnl sama ár um, að
varnarliðið skyldi hrakið úr
landi, betra væri að vanta brauð
en þola hér 'erlendan her. Efndir
þess loforðs voru þó stöðvaðar,
áður en árið væri liðið, til þess að
afla fjár í óstöðvandi lánahlt
vinstri stjórnarinnar. Þrátt fyrir
þessa dapurlegu reynslu af §töð-
ugleik Framsóknar f utanríkis-
málum, var þó enn reynt að hafa
við hana samstarf um viðbrögð
gegn þeim vanda, sem fyrirhuguð
stækkun Efnahagsbandalagsins
virtist mundu skapa Islandi. En
ekki leið á löngu áður en Fram-
sókn taldi kosningahagsmuni
sína krefjast þess, að einnig það
samstarf væri stöðvað og f þess
stað reynt að búa til málefna-
ágreining í þvf skyni að blekkja
svokallaða vinstri-kjósendur til
fylgis fram yfir kosningar.
Á meðan við fórum með utan-
ríkismálin tókst okkur Sjálfstæð-
ismönnum að koma á samstarfi
allra annara en kommúnista um
Iandhelgismál. En sú samvinna
var stöðvuð, þegar Framsókn
seldi fjöreggið í hendur Lúðvfks
Jósefssonar við myndun vinstri
stjórnarinnar. Vorið 1958 var
enn reynt af hálfu Sjálfstæðis-
flokksins að fá Framsókn til að
taka málið upp með fyrirhyggju.
Þegar það hafði mistekizt, buð-
um við síðari hluta sumars at-
beina okkar að því, að reyna að
hindra, að hernaðarástand skap-
aðist á íslandsmiðum. Framsókn
stöðvaði þessar tilraunir, og þótt-
ist þá sízt af öllu þurfa á sam-
vinnu Sjálfstæðismanna að halda.
Loks lagði Framsókn sig alla
fram um að stöðva aflétting
þessa stríðsástands og þar með
einn stærsta stjórnmálasigur
þjóðarinnar, sem vannst með
samningsgerðinni við Breta f
marz 1961.
Afturhaldssemi og
frelsisfjandskapur
Framsóknar.
Lengi fram eftir reyndi Fram-
sókn að stöðva eflingu sjávarút-
vegs. Liðið var fram að síðari
stríðsárum, þegar menn urðu að
sæta ofsóknum af hálfu Fram-
sóknar-ráðherra fyrir að afla
fiskiskipa til landsins. Það lætur
þvf undarlega f eyrum, þegar
Framsóknarmenn brigsla okkur
nú um það, að við viljum opna
landhelgina og ofurselja útlend-
ingum íslenzkan sjávarútveg.
Jafn fráleitt er það, þegar
Framsókn sakar okkur um seina-
gang f rafvæðingu landsins. Um
það bil, sem Sjálfstæðisflokkur-