Vísir - 26.04.1963, Blaðsíða 6

18
V í SIR . Föstudagur 26. aprfl 1963-,
; u - !; m
Ólafur Thors forsætisráöherra flytur ræöu sfna á Landsfundi í gærkvöldi.
Við munum
þjónustu
veitu þjóðinni dyggu
og djuríu forystu
Mér hefur verið nokkur vandi
á höndum, er ég þurfti að velja
-mér yrkisefni hér í kvöld. Segja
má, að eðlilegast væri að nú,
þegar aö kosningum dregur, eftir
að Sjálfstæðisflokkurinn ásamt
með Alþýðuflokknum hefur
stjðrnað landinu allt kjörtímabil-
ið, segði ég hér sögu viðreisnar-
innar f stórum dráttum. Og
vissulega er frá mörgu merku
að segja um það sem var, þegar
við tókum við, allt það, sem við
höfum aðhafzt og loks hvað við
hyggjumst fyrir, ef þjóðin felur
okkur forystuna að nýju.
Ég játa, að mig langar til að
þessi saga verði samin og skráð
af einhverjum þeim, sem öllum
hnútum eru kunnugastir. Ég geri
mér vonir um, að hún verði ein-
hvem tíma talin ekki ómerk. En
hvað sem því lfður — f kvöld er
ekki staður né stund til að segja
hana vegna þess að aðeins er
vika umliðin frá því margir merk
ustu þættimir voru raktir í út-
varpsumræðunum frá Alþingi. Ég
mun þvf nú láta nægja að stikla
aðeins á því stærsta, um leið og
ég vfsa til málflutnings okkar
við eldhúsumræðurnar, en þær
ræður hafa nú verið birtar í blðð
um flokksins. Bið ég menn að
afsaka, að auðvitað verður þó
ekki komizt hjá endurtekningum,
þegar talað er um sömu atburði.
Strax og viðreisnarstjórnin tók
við völdum, lét hún fram fara
úttekt á búi vinstri stjórnarinn-
ar. Gerði ég þeirri úttekt nokkur
skil f eldhúsdagsræðunni, er ég
flutti frá Alþingi hinn 17. þ. m.
Tel ég þar um svo mikilsvert
mál að ræða, sem auk þess varð-
andi aðalatriðið hefur allt of
sjaldan verið skýrt til fullnustu
af okkar hálfu, að mér þykir á-
stæða til að taka hér upp það,
sem þetta áhrærir í nefndri ræðu,
einnig vegna þess að ég held að
mér takist ekki að segja það,
sem segja þarf í styttra máli.
Dómur Hermanns 1958:
Verðbólgu aldan er
skollin yfir.
í ræðunni segir:
Sú rannsókn, sem viðreisnar-
stjómin lét fram fara strax eftir
valdatökuna, leiddi f ljós svo að
ekki varð um villzt, að arfleifð
vinstri stjórnarinnar var miklu
uggvænlegri en menn höfðu gert
sér grein fyrir, svo að ekkert
blasti við annað en glundroði
innanlands og greiðsluþrot út á
við, ef ekki yrði fast og rögg-
samlega f taumana tekið.
□
öllum varð ljóst, að við svo
búið mátti ekki standa.
En hvað átti nú til bragðs að
taka?
Dæmið
okkar
Aðeins tvær leiðir hafa verið
taldar koma til greina.
Stjórnarandstaðan, einkum
Framsóknarmenn, hefur haldið
því fram, að auðveldast hefði
vérið að búa áfram við falskt
gengi og útflutningsuppbætur.
Þeir vita þó, að þetta var úti-
lokað. Einhvers staðar varð að
fá peninga í uppbæturnar og
hafði það verið gert með tollum
á innflutningsvöruna, sem runnu
til útflutningssjóðs. En nú var
löngu komið í Ijós, að því fór
svo fjarri, að þessar tolltekjur
útflutningssjóðs nægðu til að
standa undir útflutningsuppbót-
uniun, að tekjur sjóðsins námu
minna en 4 krónum af hverjum
5, sem honum bar að greiða.
Þannig myndaðist halli, er nam
meiru en 1/5 af andvirði útflutn-
ingsins. Reynt hafði verið í tvö
ár f röð að bæta úr þessu með
þv{ að auka innflutning á lúxus-
vörunum, sem voru tollhæstar,
til þess með þvf að hækka tekj-
ur útflutningssjóðsins og jafna
hallann. Þetta var auðvitað neyð-
arúrræði, sem auk þess mistókst
einfaldlega vegna þess að fólkið
vildi ekki kaupa nægilega mikið
af rándýrum óþarfanum. Þar við
bættist, að þessi óheilbrigða
stefna varð að byggjast á er-
lendum lánum, en frumskilyrðið
fyrir þvf, að erlend lán fengjust
var einmitt, að algjörlega yrði
breytt um stefnu. Kerfi, sem
byggist á lántökum, sem ekki
voru fáanlegar nema gjörbreytt
yrði um kerfi, bar dauðameinið
undir hjartarótunum og var því
sjálfdautt. Það sjá allir.
Um þetta þarf ekki frekar að
ræða.
Gengisfall eini
möguleikinn.
Eftir stóð þá sá eini möguleiki,
að gerbreyta um stefnu, viður-
kenna rétt gengi krónunnar, en
afnema uppbæturnar.
Sá vandi, sem nú tók við, var
að ákveða rétt gengi þeirrar
vinstri stjórnar krónu, sem við-
reisnarstjómin tók við — að taka
út vinstri krónuna, — ef svo
mætti segja.
Til þessa vandaverks voru vald
ir hinir hæfustu innlendu og er-
lendu sérfræðingar, sem völ
var á.
Er skemmst frá að segja, að
eftir að þeir höfðu framkvæmt
ýtarlegar rannsóknir urðu þeir
allir sammála og gerðu því sam-
eiginlega tillögu til stjórnarinn-
ar.
Það er eftirtektarvert, að sér-
fræðingamir mátu krónuna tals-
vert minna virði en stjómin eftir
atvikum taldi rétt að fallast á.
Vildu þeir hafa 40 eða helzt 42
kr. f bandarfskum dollar. Stjórn-
in ákvað 38 krónur. Gerði hún
sér þó auðvitað ljóst, að var-
færnara var að meta krónuna
lægra, eða eins og sérfræðing-
arnir ráðlögðu. Með því var hætt
an á nýju krónufalli, ef eitthvað
gekk úr skorðum, minni. Höfuð-
sjónarmið okkar voru hins vegar
þau, að vart væri þess að vænta,
að skráð gengi krónunnar yrði
bráðlega hækkað aftur, þótt eitt-
hvað batnaði í ári. Væri því rétt-
mætt að tefla nokkuð á tvær
hættur, til þess að halda krón-
unni uppi. Auk þess vildi stjóm-
in halda vísitölunni f skefjum af
fremsta megni, en vitað var, að
hún hækkaði um eitt stig fyrir
hverja krónu, sem dollarinn
hækkaði um. Og loks bættist það
við, að stjórnin lagði höfuðá-
herzlu á, að auðsannað væri, að
ekki hefði verið hallað á vinstri
stjórnina við úttekt á búi hennar,
svo ekki gæti leikið á tveim
tungum, hver ábyrgð bæri á þeim
verðhækkunum, sem í kjölfarið
hlutu að sigla.
Hér er því um ekkert að vill-
ast. Viðreisnarstjórnin lét skrá
krónu vinstri stjómarinnar mikið
hærri en sérfræðingarnir töldu
hyggilegt eða jafnvel verjanlegt.
Enginn getur því með rökum vé-
fengt, að það er vinstri stjómin,
en ekki viðreisnarstjórnin, sem
veldur þeim verðhækkunum, sem
nú em á orðnar og sem ere af-
leiðing af sæmilega réttri skrá-
setningu vinstri stjómar krón-
unnar í febrúar 1960.
Varðandi síðari skrásetninguna
f ágúst 1961 er það að segja, að
enn valda þeir sömu og fyrr. Þar
voru enn að verki Framsóknar-
menn og kommúnistar.
Svik’asamningar.
Fram að þeim tima hafði verið
föst venja, að yinnumálasamband
S.l.S. og Vinnuveitendasamband
íslands kæmu fram sem ein heild
í samningum við Alþýðusamband
íslands eða einstök verkalýðsfé-
lög. En vorið 1961 skar S.Í.S.
sig allt f einu út úr, gerði sér-
samning við kommúnista um
kauphækkanir og neyddi með því
aðra atvinnurekendur til þess að
fylgja í kjölfarið. Námu kaup-
hækkanirnar frá 13—19%. Með
þessu var nýtt gengisfall ákveð-
okkur af verkum
og fyrirætlunum