Vísir - 26.04.1963, Síða 4

V1SIR . Föstudagur 26. apríl 1963.
inn var stofnaður stöðvaði Fram-
sókn samþykkt lagafrumvarps
forvfgismanna okkar um alls-
herjar rafvæðingu íslands. Árið
1931 var þingrof rökstutt með
því, að stöðva þyrfti ríkisábyrgð
á láni til virkjunar Sogsins. Og
við undirbúning hitaveitu fyrir
Reykjavík var í fyrstu r,eynt að
stöðva lánsfjárútveganir af þá-
verandi valdamönnum Framsókn-
ar.
Hins vegar tókst Framsókn
ekki að stöðva kreppuna, sem
hélzt allt fram í seinna stríðið.
Höftin, sem gripið var til sem
bráðabirgðaráðstöfunar f upphafi
kreppunnar rétt eftir 1930 hafa
haldizt hér lengst af sfðan. Með
gengislækkuninni 1950 var þó
fyrir forgöngu okkar Sjálfstæðis-
manna gerð tilraun til að veita
mönnum á ný frjálsræði f at-
vinnumálum. Sú tilraun var
stöðvuð af Framsókn vegna þess,
að þegar á reyndi vildi hún ekki
missa forréttindin, sem hún
hafði aflað sér með höftunum.
Hún hefur ætíð viljað búa svo
um, að hennar skjólstæðingar
nytu ríkari réttar en aðrir. For-
vfgismenn hennar geta ekki
hugsað sér að missa af þeim völd
um, sem þeir hafa skapað sér
með þvf, að almenningur þurfi
að leita til yfirvalda’ og alls kon-
ar ráða og nefnda um leyfi til
innflutnings og hvers konar at-
hafna.
Fjarri fer, að það sé mann-
vonzka, sem hefur ráðið aftur-
haldssemi og frelsisfjandskap
Framsóknar. Þar veldur mestu
um sannfæring forráðamannanna
um, að þeim sé áskapað að
stjóma, og sú þröngsýni, sem
sjálfsdýrkuninni fylgir. Á sínum
tíma hugðust þeir ætla að verja
sveitirnar. gegn ofræði þéttbýlis-
ins, en skildu ekki, að vöxtur þess
var forsenda fyrir hinu nýja land-
námi íslands og velfarnaði sveit-
anna. Framkoma þeirra í kjör-
dæmamálinu sannar, að þeir
hugðu að hægt væri að halda
við jafnvægi í byggð landsins
með margföldu misrétti milli
þegna þessarar fámennu þjóðar.
Framsóknarmönnum tókst að
stöðva leiðréttingu á kjördæma-
skipuninni 1931 en urðu að semja
um umbætur 1933. Og enn reyndu
þeir að stöðva óhjákvæmilega
endurskoðun 1942, en urðu þá að
lúta í lægra haldi. Hins vegar
tókst þeim lengi eftir það, að
stöðva frekari réttarbætur, þang-
að til þeir léku stöðvunarvaldinu
úr hendi sér með vinstri stjórnar
ævintýrinu. Upplausn vinstri
stjórnarinnar f árslok 1958 leiddi
til hinnar nýju kjördæmaskipun-
ar 1959, sem Framsókn reyndi þó
með öllum lífs og sálar kröftum
að stöðva. Áhrif þeirrar breyting-
ar hafa orðið öll önnur en Fram-
sókn sagði fyrir um. Fækkun kjör
dæmanna skapar héruðunum
fleiri og öflugri málsvarna enella.
Samheldni, sem fæst fyrir frelsi
og manndáð, kemur að betra
haldi og er blessunarríkari, er
til lengdar lætur, en þvingun og
misrétti.
"En er það ekki einmitt hug-
sjón samvinnunnar, sem þessir
menn stæra sig af? Jú f orði
kveðnu. Hug sinn til sannrar
samhjálpar sýndu j air með þvf að
stiöðva endurbætur almannatrygg
inganna bæði 1946 og 1960. Og
hollustuna við þá, sem þeir telja
sig sérstaka málsvara fyrir, með
þvf að reyna að stöðva endurreisn
landbúnaðarsjóðanna, er þeir
höfðu hlaupizt frá galtómum og
gjaldþrota.
Samtök almennings
misnotuð.
Ég ,hef rakið þessi mál, ekki til
þess að fjandskapast við Fram-
sókn, þvf að fylgismenn hennar
eru frjálsir að sínum skoðunum,
heldur til þess að rifja upp fyrir
mönnum, hvers þeir mega' vænta,
ef hún fær stöðvunarvald á Al-
þingi islendinga. En annað er,
hvort menn eigi rétt á þvf að hafa
rangt fyrir sér, hitt hvort þeim
haldist uppi að beita aðra rang-
indum. Sök sér er, þótt mönnum
komi ekki saman í stjórnmálum,
þar verður að taka því, sem að
höhdum ber og una úrskurði
kjósenda. Hitt er miklu hættu-
legra þegar samtök almennings,
sem stci nuð eru í allt öðru skyni
en að sinna stjórnmálaerjum eru
dregin inn í þær og misnotuð til
að torvelda löglega, lýðræðislega
stjórnarhætti í landinu. Þetta er
ekki einungis hættulegt fyrir
stjórnarfarið heldur ekki si'ður
fyrir þau samtök, sem svo er mis
beitt.
Frjáls, óháð verkalýðsfélög eru
meginstoðir frjálsra lýðræðisþjóð
félaga. Hér á landi eru og fá þjóð-
félagsöfl sterkari en verkalýðs-
hreyfingin. Hún hefur heldur
ekki farið dult með krafta sfná.
Ekkert afl hefur verið umsvifa-
meira í íslenzku þjóðfélagi nú um
margra áratuga skeið. Er þvf eðli
legt að spurt sé, hvort verkalýðs-
félögin hafi Haft erindi sem erf-
iði?
Við, sem nú erum komnir fram
yfir miðjan aldur, munum tvenna
tímana. ömurlegra ástand en hér
ríkti á fyrstu fullorðinsárum mín-
um„get ég vart hugsað mér. At-
vinnuleysið og örbirgðin, sem því
fylgdi á árunum 1932 til 1,940
fellur erigum ’úr miri’ni, er þvf
kynntist. Þá gengu hér þúsundir
manna atvinnulausir og áttu sér
ekki málungi matar. íslenzk
verkalýðshreyfing var orðin sterk
á þessum árum. Samsteypustjórn
Framsóknar og Alþýðuflokks var
sett á stofn með hennar tilstuðl-
an 1934. Þyí miður megnaði verka
lýðshreyfingin þá ekki að bægja
böli atvinnuleysisins frá dyrum
verkalýðsins. Það var ekki fyrr
en eftir hernámið, í maí 1940,
sem veruleg breyting varð á kjör-
um hans. Hernámið var okkur að
vísu óvelkomið, en við verðum
að játa, að með vinnunni, sem
iþá skapaðist, varð gjörbreyting á
kjörum verkamanna. Það voru
ytri ástæður, okkur harla óvel-
komnar, sem brgytingunni ollu,
en ekki afl verkalýðshreyfingar-
innar.
Kommúnistar halda því raunar [
fram, að breytingin hafi orðið
fyrir þeirra forgöngu, þegar gerð-
ardómslögin voru að engu gerð.
Játa má, að setning gerðardóms-
laganna hafi verið mikil mistök,
og enginn vafi er á því, að með
baráttu sinni gegn þeim náðu
kommúnistar því taki á voldug-
asta verkalýðsfélagi landsins,
Dagsbrún, sem þeir hafa síðan
haldið. En áhrif þeirrar baráttu
réðu ólíkt minna um afkomuna
en afleiðingar ófriðarins.
Pólitískri misnotkun
A.S.Í. þarf að Ijúka.
Hið sanna samhengi verður enn
Ijósara, þegar íhugaður er mál-
flutningur talsmanna verkalýðs-
hreyfingarinnar um þessar mund-
ir. Þeir fullyrða og birta ýmsar
tölur, sem eiga að sýna, að kaup-
máttur launa hafi lengstum farið
minnkandi frá því skömmu eftir
stríðslok. Raunar eru þessar full-
yrðingar og tölurnar, sem nefndar
eru þeim til stuðnings, ærið hæpn
ar. En gerum ráð fyrir, að þær
væru réttar. Þá verður þó að játa,
að verkalýðshreyfingin hefur ekki
legið á liði sínu öll þessi ár. Hvert
stórverkfallið hefur rekið annað
tii að knýja fram hækkað tíma-
kaup. Engu að síður er niðurstað-
an sú, að dómi frumkvöðla verk-
fallanna, að kaupmáttur launanna
hafi farið minnkandi. Jafnframt
getur engum dulizt, sem augu hef
ur til að sjá og eyru til þess að
heyra, að heildar-afkoma verka-
manna er nú öll önnur og betri,
ekki aðeins betri en hún var fyrir
1940, heldur og 1947 eða 1958.
Kaupmáttur launa fyrir hverja
klukkustund er einungis einn
þáttur heildar afkomunnar. Að
vísu sá þátturinn ,sem verkalýðs-
hreyfingin hefur látið sér annast
um. Ef þessi þáttur hefur rýmað
meðan aðrir hafa dafnað, og þá
einkum þeir þættir, sem verka-
lýðshreyfingin hefur ekki hirt um,
þá felst í því harður dómur yfir
ráðamönnum verkalýðshreyfing-
arinnar og öllum þeirra umsvif-
um, dómur, sem þessir menn
hafa sjálfir kveðið upp og stöðugt
klifað á.
Gallinn er, að valdi verkalýðs-
félaganna hefur ekki fyrst og
fremst verið beitt til að bæta
kjör verkalýðsins, heldur í valda-
baráttu stjórnmálaflokkanna. Fátt
er þjóðinni brýnni nauðsyn, en
að hinni pólitísku misnotkun Al-
þýðusambandsins og verkalýðs-
hreyfingarinnar í heild ljúki. Vald
og þýðing hennar er svo mikið,
að tryggt verður að vera, að
fullkomið lýðræði og frelsi ráði
innan hennar. Þá fyrst eru iíkúr
til þess að verkalýðsfélögin sinni
heils hugar sínu mikilsverðasta
verkefni, raunverulegum kjarabót
um verkalýðsins. Þá mundi ekki
standa á þátttöku þeirra í rann-
sóknarstofnun, sem gæti orðið til
leiðbeiningar um skynsamlega
kröfugerð. Þá mundi og ekki vera
varhugavert að fela Alþýðusam-
bandinu heildarsamninga fyrir öll
verkalýðsfélög, eða að minnsta
kosti þau, sem sömu grein
vinna, þó að slík aukning á valdi
Alþýðusambandsins sé stórhættu-
leg á meðan þar ráða svo ólýð-
ræðislegir stjórnarhættir sem nú.
Þá mundi verkalýðshreyfingin og
gera sér fulla grein fyrir, að ekk-
ert er mikilsverðara fyrir verka-
lýðinn en stöðug aukning fram-
leiðslunnar, því að á henni veltur
möguleikinn til raunverulegra
kjarabóta. Því verður ei jafnað,
sem aldrei hefur verið safnað.
Svikasamningar
S.Í.S. 1961.
En verkalýðshreyfingin er ekki
einu almannasamtökin, sem frek-
lega hafa verið misnotuð af ráða-
mönnum þeirra. Framsóknarmenn
byggja völd sín á misnotkun hins
ópersónulega auðmagns, sem safn
að hefur verið í skjóli samvinnu-
félaganna. Ekki þarf að efa að
þessu mesta auðvaldi á íslandi
verður öfluglega beitt á móti okk
ur í kosningunum í sumar. Svika-
samningarnir sumarið 1961 veita
forsmekk að þeim aðferðum, sem
viðhafðar verða.‘ Þá sagði formað-
ur SlS og forstjóri eins stærsta
kaupfélagsins um vorið, að geng-
islækkun mundi leiða a falmenn-
um kauphækkunum. Engu að síð-
ur voru fyrirtæki SlS skömmu
síðar látin semja um slíkar hækk-
anir og rétt þar eftir lýsti vara-
formaður SlS yfir því, að nú
mundi samdrátturinn hefjast. Sá
samdráttur, sem Framsókn hafði
spáð en lét eftir sér bíða. Um
samhengið er ekki að villast og
er ekki furða þótt Framsóknar-
herrunum gremjist gengislækkun-
in í ágúst 1961, sem gerði að engu
þessi þokkalegu áform.
Við Sjálfstæðismenn erum sátt-
fúsir, en við slík vinnubrögð mun
um við aldrei sætta okkur. Engu
að síður munum við ekki takaupp
þann hátt að níðast á neinum,
setja þá sem aðrar stjórnmála-
skoðanir hafa, til hliðar í þjóð-
félaginu, eins og á sínum tíma
var sagt, að búið væri að gera
við okkur. Við viðurkennum mik-
ið gildi bæði samvinnufélaga og
verkalýðssamtaka. Það er einung
is misnotkun þeirra, sem við for-
dæmum og munum ætíð berjast
gegn. Hinu heitum við að hafa
við þau samstarf um framgang
allra góðra málefna. Við treyst-
um því, að sá yfirgnæfandi meiri-
hluti einstakra félagsmanna, sem
vill forða félagsskap sínum frá
misbeitingu og valdníðslu, þoli
ekki til lengdar að svo verði
fram haldið. Til lengdar hlýtur
það að verka þessum fjölmennu
almenningssamtökum til niður-
dreps, að þeim sé beitt fyrir
flokksvagn hvort heldur Fram-
sóknar eða kommúnista. Báðir
misfara með þann trúnað, sem
þeim hefur verið veittur, til að
afla sér fyrir hann valda, sem
meirihluti kjósenda vill ekki veita
þeim við almennar kosningar.
Að sjálfsögðu bitnar það jafnt
á allra flokka mönnum í hinum
miklu almannasamtökum, ef þeim
er beitt til að efla verðbólgu,
auka dýrtíð og torvelda löglega
lýðræðisstjórn í landinu. Verð-
bólgumeinið verður vafalaust
seinlæknað á meðan vald þess-
arra miklu samtaka er notað heil-
brigðum stjórnarháttum til hindr-
unar. Hitt yrði þó enn skaðsam-
legra, ef látið væri undan ofbeld-
inu og meirihluti þjóðarinnar kúg
aður til að láta af stefnu sinni.
Slíkt má aldrei verða.
Framsókn vill komast
í viðreisnarstjórnina.
Formaður Framsóknar segir nú,
að ekki sé „árennilegt fyrir lands
menn“ að fela stjórnarflokkun-
um „einum saman forræði mála
sinna á næsta kjörtímabili".
Hann vill sem sé þessa stundina
ólmur komast í samfylgd okkar.
Það leynir sér svo sem ekki,
hvert hugur hans stefnir.
Af öllum stjórnmálaflokkum.
höfðum við oftast og lengst haft
stjórnarsamvinnu með Framsókn-
arflokknum. Þvi miður hefur sú
samvinna ætið verið erfið og ár-
angurinn harla misjafn. Erfiðleik-
arnir hafa ekki einungis átt ræt-
ur sínar að rekja til skoðanamun-
ar, sem þó oft hefur verið mikill
sökum afturhaldssemi og ófrels-
isástar Framsóknar. Ekki hefur
minna um valdið andinn, sem
ráðið hefur hjá samstarfsflokkn-
um. Samstarf, sem byggist á ó-
heilindum annars aðilans, er stöð-
ugt situr á svikráðum við hinn,
reynir að magna deilur í stað
þess að setja þær niður, og aldrei
fæst til að virða neitt málefni
málefnisins vegna heldur notar
allt til kaupskapar, þvilíkt sam-
starf getur aldrei orðið haldgott.
Þessir sömu eiginleikar hafa lýst
sér í samstarfi Framsóknar við
aðra jafnt og Sjálfstæðisflokkinn.
I þessu er öllu öðru fremur að
finna skýringuna á því af hverju
samsteypustjórnir urðu ætið
skammlífar á meðan annaðhvort
varð að sæta samstarfi við Fram-
sóknarflokkinn eða kommúnista.
Því að vitanlega eru kommúnist-
ar Framsóknarmönnum sizt sam-
starfshæfari. Munurinn er sá, að
menn vita fyrirfram hvað skilur
kommúnista og lýðræðisflokka
og vænta ekki hollustu eða sam-
starfshátta frjálshuga manna af
þeim.
Þess sjást sízt nokkur merki,
að Framsókn og kommúnistar
hafi breytt um starfshætti svo að
horfur séu á, að þeir yrðu ein-
lægari í samstarfi nú en áður.
Ekki mundi þó megá setja slíkt
fyrir sig, ef um málefni væri
hægt að semja. En öll viðleitni
þeirra hefur verið I þá átt að
reyna að stöðva viðreisnina, sem
stjómarflokkarnir eru staðráðnir
i að efla. Um þann skoðanamun
verður kosið.
Val kjósenda.
Ég varpaði fram þeirri spurn-
ingu, hvort lýðræði og hollir
Stjórnarhættir hefðu eins mikil
áhrif, sem við stjórnmálaménn-
irnir viljum vera láta.‘ Eiris ög
fram hefur komið í orðum minum
er margt fleira en gerðir stjórnar-
valda, sem miklu ráða um þróun-
ina, og því fer fjarri, að allar at-
hafnir stjórnmálamanna leiði til
góðs. En hitt er ótvírætt, að
stjórnmálamenn geta komið
miklu til vegar, þó að þeir ráði
ekki við allt.
Aldrei hefur munurinn á þvf,
sem horfir til ills og góðs, verið
auðsærri í íslenzkri stjórnmála-
baráttu. Annars vegar er sundr-
ung, úrræðaleysi og löngun til
að stöðva farsæla framþróun
þjóðfélagsins. Hins vegar sam-
starf um ákveðna stefnu til við-
reisnar og velfarnaðar. Val kjós-
andans veltur á því, hvort hann
kýs heldur stöðvun og stjórnleysi
eða samhjálp, frelsi og mann-
dáð.
Félag íslenzkra
bifreiðaeigenda
Höfum flutt skrifstofu vora í Bolholt 4, 3. hæð
til vinstri.
SÍMI 33614.
Hádegisfundur
Verður haldinn í Súlnasal Sögu kl. 12,15 á
morgun Jdnas H. Haralz flytur erindi um
þjóðhags- og framkvæmdaáætlun ríkis-
stjórnarinnar. Þátttaka tilkynnist skrifstofu
vorri.
Verzlunarráð íslands.