Vísir - 25.06.1963, Qupperneq 10

10
wmmmmmv m >»■ n■ • ■-—**
SVIPLEG ÖRLÖG -
Framh. af bls. 4
kennslu?
— Það var enginn barnaskðli
né kennari í Héði’isfirði á upp-
vaxtarárum mínum. Pabbi
kenndi okkur það sem nauðsyn-
legast þótti, en það var að lesa
og skrífa og eitthvað í reikningi.
Veturinn sem við fermdumst
vorum við send til Siglufjarðar
og fengum þá, auk kristindóms-
fræðslu, nokkur undirstöðu-
atriði f almennum námsgrein-
um. Það var allt og sumt. Ekki
venja að það væri meira.
Kom aldrei póstur
— Samgöngur við Héðins-
fjörð og aðdrættir allir hafa að
sjálfsögðu farið fram á sjó?
— Nei, a. m. k. eins mikið
landleiðina, ef ekki meira, þótt
örðug væri. Það voru tvær að-
alleiðir til Siglufjarðar, önnur
um Hestskarð, hin um Hóls-
skarð. Fyrrnefnda leiðin var
erfið og hættuleg, ekki sízt
vegna snjóflóða enda fórust
menn þar stundum. Hólsskarð-
ið var auðveldara. Þar var oft
farið með hesta og faðir minn
sótti aðdrætti alla til Siglufjarð-
ar yfir það. Allir sem áttu leið
um Hólsskarð komu að Ámá
l.’ margir gistu. Það var gest-
kvæmt hjá okkur og öllum var
veittur beini eftir því sem föng
voru á. Foreldrar mínir voru
gestrisnir.
— Hvaða leið kom pósturinn
til ykkar?
— Það kom aldrei póstur í
Héðinsfjörð. Maður í slíkum
erindum hefur aldrei stigið fæti
sínum þar. Ef Héðinsfirðinga
langaði í blöð að lesa eða áttu
von á sendibréfum urðu þeir að
sækja þau sjálfir til Siglufjarð-
ar. Það var gert annað veifið
þegar veður og aðrar aðstæður
leyfðu.
Læknir helzt ekki
sóttur
r
—- En læknisvitjanir? Eftir
hvaða leiðum sóttu Héðinsfirð-
ingar Iækni?
— Hann var helzt ekki sótt-
ur. Það varð að vera eitthvað
mikið að til þess. Meðalanotkun
var heldur ekki meiri en brýn
þörf gerðist. Til gamans skal
ég segja þér að fyrir nokkrum
árum Iét ég skera upp á mér
augun á Akureyri. Það var eftir
að ég fluttist alfarin til Siglu-
fjarðar. Eftir aðgerðina vildi
Guðmundur Karl yfirlæknir
gefa mér einhver meðul til að
draga Ur sársaukanum. Sagði að
ég hefði t. d. gott af magnyl-
töflum. Ég spurði til hvers ég
ætti að taka inn meðul? Ég
vissi ekkert hvað það var og
hafði aldrei gert það á allri
minni ævi. Ég sagði Guðmundi
Karli að ég kærði mig ekkert
um að byria á þeim andskota.
En þannig held ég að bað hafi
almennt verið í Héðinsfirði.
Hvorki læknar né Ivfiabúðir
höarnuðust á tilveru Héðinsfirð-
inga.
— Höfðuð þið ekki oft silung
til matar úr Héðinsfjarðarvatni?
— Ámá átti ekki veiðirétt í
því. Það var heldur aldrei lögð
mikil rækt við silungsveiði f
vatninu, þótt veiði væri þar oft
góð. Fiskurinn var fljótteknari
úr sjónum. Menn þurftu ekki
nema rétt út fyrir landsteinana,
þar var gnægð fiskjar þangað
til togbátarnir komu til sög-
unnar. Þá hvarf fiskurinn.
— En reki?
■— Hann var nokkur. Stund-
um. Hann var þó sjaldnast not-
aður til húsaviðar neroa f úti-
hús, og svo eitthvað til eldivið-
ar og annarra nota eftir þörfum.
Hroðaslys
— Var mikið um sjóslys í
eða við Héðincf'örð á bínum
uppvaxtar- eða búskaparárum
þar?
— Það urðu bar aldrei sjó-
slys í mínu minni. Stundum
skall hurð nærri hælum eink-
um í norðanveðrum á haustin
eða vetrum. Þá hlevntu Ólafs-
firðingar oft inn á Héðinsfiörð.
því Ólafsfifmðarböfn var bá ó-
fær. í Héðinsfirð’ var betri lend-
ing bar bevar f bsrðbaVkann sló
Mesta hroðaslvs sem orðið
hefur í Héðinsfirði fyrr og sfð-
ar var begar fluavélin fórst þar
á árunum. Það var hræðilegt.
Þoka og dimmviðri grúfði sig
niður undir sió. Það sá ekkert
frá sér. Búið var bá enn í Vík,
yzta bænum í Héðm'-fírði en
fölkið bar varð einc-,,':
gott fólk
— Hvernig var sambýlið við
nágrannana?
— Ágætt. Héðinsfirðingar
voru, svo lengi sem ég man eft-
ir, gott fólk. Miög gott. Það
rikti ævinlega friður og ánægja
milli allra íbúanna. Og þegar
Héðinsfirðingar komu i verzlun-
arerindum til Siglufiarðar var
þeim ævinlega vel tekið, jafnt
fátækum sem ríkum. Það var
vegna þess að beir stóðu í skil-
um og stóðu við orð sín hvað
sem tautaði. Um leið og verzl-
unarmaðurinn vissi að við-
skÍDtamaðurinn var úr Héðins-
firði vissi hann iafnframt að
það var óhætt að Iána honum
það sem hann vildi. Héðinsfirá-
jpðar .höfðu miög gott orð á
sér í einu og öllu.
— Þú fórst ung að búa?
— Ég giftist ung Páli Þor-
steinssyni frá Þverá í Ólafsfirðí
og hann hóf búskap á Ytri-Vík
árið 1916. En sambúð okkar var
stutt, því hann fórst í snióflóði
þrem árum síðar, eða 12. apríl
1919.
Vissi hvað skeð hafði
— Hvernig vildi bað til?
— Hann var að koma af
beitarhúsum sem voru á svo-
kölluðum Sandvöllum vestan
við árósinn. Það var um hálfs
annars kílómetra leið frá bæn-
um. Hann fór þangað tvisvar á
dag og þetta var í seinni ferð-
inni hans. Undanfarinn hálfan
mánuð höfðu gengið stöðug
hríðarveður, látlausir byliir og
eitthvert mesta fannfergi sem
elztu Héðinsfirðingar minnast.
Snjóflóðahætta var mikil í Vík-
urhyrnu og þau höfðu stundum
orðið mönnum að fjörtjóni.
— Hvernig vissirðu það að
bóndi þinn hafði farizt í snjó-
flóði?
—- Þegar mig tók að lengja
eftir honum um kvöldið fór ég til
sambýlismanns okkar, sem líka
hafði verið á beitarhúsum um
kvöldið og þau voru skammt frá
fjárhúsum okkar. Hann hafði
orðið þess var að snjóskriða
hafði fallið úr Víkurhyrnu um
kvöldið. Meira vissi hann ekki.
En þegar Páll kom ekki heim,
vissi ég hvað skeð hafði. Það
þurfti ekki að fara í neinar
grafgötur um það.
— Varstu þá ein í bænum?
— Ég var ein af fullorðnu
fólki, en með dóttur á 3ja ald-
ursári og var kominn að því
að ala barn. Þetta voru erfiðar
aðstæður.
— Hvað tókstu til bragðs?
— Helzta Iausnin fannst mér
sú að senda eftir Ásgrími bróð-

V í S IR . Þriðjudagur 25. júní 1963.
ur mínum inn að Ámá. Við vor-
um mjög samrýmd og ég vissi
að hann myndi koma mér til
hjálpar. Heimilisástæður voru
líka að því leyti góðar á Ámá
að þar voru fleiri bræður mínir
fyrir, auk föður míns. Alit upp-
komnir menn og duglegir. Ég
bað því sambýlismann minn frá
Vík að skreppa inn að Ámá og
sækja Ásgrím bróður minn.
Fórst í snjóflóði
daginn áður
— Og hann hefur komið?
— Nei, hann kom ekki. Hann
hafði sjálfur farizt í snjóflóði
daginn áður. Það voru einu
fréttirnar sem sendimaðurinn
hafði að færa mér.
Þetta með snjóflóðið á Ámá
var næstum óskiljanlegt. Þar
hafði aldrei komið snjóflóð áð-
ur svo sögur færu af, og af öll-
um öruggt talið að snjóskriður
féllu ekki. Þegar það reið yfir
voru bræður mínir þrfr og fað-
ir minn að gefa fé í tveim fjár-
húsum, sem stóðu skammt frá
bænum. Það var stutt bil milli
húsanna og var Ásgrímur bróðir
minr í öðru þeirra, en faðir
minn og hinir bræðurnir f hinu.
Svo varð móðir mín, sem var í
bænum, allt í einu vör við að
snjóflóð hafði fallið því jaðarinn
af þvf lenti á bæjárhúsunum og
snjórinn þyrlaðist upp á bað-
stofuglugga. Olli samt ekki
neinu tjóni á bænum. Móðir
mín varð ofsalega hrædd. Hana
uggði að einhver ógæfa myndi
hafa skeð. Það varð líka raun-
in á. Sem betur fór slapp fjár-
húsið sem faðir minn og bræð-
urnir tveir voru inn í, en hitt
sópaðist burtu með manni og
öllum ánum rúmlega 60 að tölu.
Það mun hafa farið allt að 500
metra vegalengd unz flóðið
staðnæmdist á hinum bakka ár-
innar.
Þarna var ekkert að gera.
Strax og tök voru á var brotizt
yfir Hólsskarð til Siglufjarðar
til að sækja hjálp. Það tók lang-
an tíma að grafa Ásgrím heitinn
og féð upp. 48 ær voru grafnar
dauðar úr fönn, en 13 voru lif-
andi. Þær dóu samt flestar eða
allar sumarið næsta á eftir,
hafa sennilega laskast eitthvað
innvortis og drógust upp.
Ó1 barn jarðarfarar-
daginn.
Þriðja áfallið á þessum
tveim dögum var það að
mamma brotnaði alveg saman,
svo mjög fengu þessu óvæntu
slysatíðindi á hana og hún náði
sér aldrei eftir það.
— Hvenær fannst lík Páls
bónda þfns?
— Ekki fyrr en mörgum
dögum síðar. Snjóflóðið bar það
á sjó út og þar fannst það rek-
ið í fjörunni. Þeir voru jarð-
sungnir saman Páll og Ásgrím-
ur þann 25. apríl. Þá var enn
ofstopa norðan hrið og þann
sama dag ól ég sveinbarn.
Sveinninn var iátinn heita í
höfuðið á þeim báðum og nú er
Páll Ásgrímur sonur minn dug-
mikill skipstjóri. Það þykir mér
vænt um.
Ekki hægt að sækja
yfirsetukonu.
— Var ekki erfitt að ná í yfir-
setukonu í þvílíku veðri?
— Um það var ekki að ræða.
Það var ekki nein yfirsetukona
f Héðinsfirði og enda þótt að
einhver dugmesta yfirsetúkona
á öllu íslandi i þá daga sæti á
Siglufirði, Jakobína Jónsdóttir f
Saurbæ, var ekki viðlit að sækja
hana.
— Ólst þú barnið án nokkurr-
ar hjálpar?
— Það var hjá mér gömul
kona, Halldóra Björnsdóttir.
Hún hafði tekið á móti börnum
áður í neyðartilfellum og farn-
ast vel. Og ef ég stend í þakk-
arskuld við einhverja mann-
eskju í lífi mínu þá er það hún.
Halldóra var góð kona, mikil-
hæf kona.
— Hélzt þú áfram að búa í
Vík eftir þetta áfall?
— Nei, ég fluttist með bæði
börnin heim á Ámá til foreldra
minna. Ég þurfti á aðstoð þeirra
að halda og þau á minni. Kjark-
ur mömmu var þrotinn og heim-
ilið þurfti á kvenmannshjálp að
halda. En átta árum seinna flutt
um við öll alfarin frá Ámá og út
i Vík, ég, börnin, foreldrar og
tveir bræður. I Vik dóu báðir
foreldrar minir. Þau vildu ekki
yfirgefa Héðinsfjörð enda þótt
byggðin væri að leggjast í auðn.
Þau vildu eyða síðustu ævidög-
unum heima í ættbyggðinni
sinni.
Héðinsfjörður krefs4
sterkra manna —
og kvenna.
— Og þú sjálf?
— Ég hefði helzt kosið að
vera áfram í Héðinsfirði. Þar
hafði ég fæðzt og alizt upp og
dvalið fram á fullorðinsár. Oft
við óblíð örlög og hörð kjör.
Samt er Héðinsfjörður falleg
sveit og gjöful á ýmsa lund.
Maður verður aðeins að kunna
að umbera hana og skilja. Vita
það að hún heimtar sínar fórnir
og þær stórar á stundum.
— En hvers vegna fórstu?
— Var þrotin á heilsu. Héð-
insfjörður krefst sterkra manna
og kvenna. Ekki vanheilla eða
kjarklítilla. Ég var ekki mann-
eskja til að vera þar áfram. Þess
vegna fór ég.
— Áttu enn land í Héðins-
firði?
— Aðeins hluta úr Víkur-
landi. En ég vildi ekki selja
hann. Átti þess þó kost og
þurfti stundum mjög á skilding-
um að halda. En Héðinsfjörður
er hluti af lífi mínu — af sál
minni — og hvernig ætti ég þá
að selja hann?
Bíla- og varahlutasala
Bílo- og bílpartosolan
Hellisgötu 2 Hafnarfirði. Simi Sú271.
Hjólbarðaviðgerðir
Hefi ýmsat tegundii a> nýjum dekkjun til sö!.
Einnig mikið af felgum ð vmsat tegundir bíla
MYLLAN — Þverholfi 5
r-

Aðalslúðurkerling Hollywood
Hedda Hopper er nu búin að
lofa lesendum sínum regluleg-
um æsifregnum —og hjá þeim
séu fréttirnar um Liz Taylo.
og Burton hreinn barnamatur.
Hún staðhæfir að fyrirmynd
arhjónaband Audery Hepburn
og Mel Ferrer sé að fara út
Hedda Hopper
um þúfur — og hún segir einn
ig ástæðuna: Audery Hepbum
varð ástfangin af William
Holden þegar hún Iék nteð
honum i kvikmyndinni „Sam-
an i París“.
Nú bíða menn þess spcnntir
að i ljós komi hvort einhver
fótur sé fyrir þessari fregn.
*
Soffía Loren hefur nú Iokið
leik sinum í kvikmyndinni
„Fall Rómaríkis“ og hefur nú
sá einstæði atburður gerzt að
kvikmyndatakan gekk alveg
samkvæmt áætlun, ekki þurfti
að vinna einn einasta auka-
vinnutíma. Iburðarmiklar kvik
myndir sem þessi sprengja yfir
Ieitt utan af sér alla ramma
áætlana (sbr. Kleópatra).
Kvikmyndin er tekin á Spáni
og mun kosta um 800 milljón
krónur og þar af eru laun
Soffíu um 50 milljónir.
*
Georges Simenon höfundur
,Maigret‘ skáldsagnanna frægu
segir að begar hann sé á ferða-
lögurn leiti hann alltaf að um
hverfinu sem hann vill láta
næstu skáldsögu sína gerast i
Georges Simenon
— en honum tekst aldrei að
finna hið rétta.
Engin furða þar sem þjón-
ustufólkið á yfirleitt að
vera rússneskt, yfirþiónn-
inn svissneskur, kokkurinn
franskur, garðyrkjumaðurinn
brezkur og allt tæknilegt feng
ið frá bandarísku fyrirtæki.
nÉnbfcéiMM
JáSUUU
LJt