Vísir - 21.08.1963, Blaðsíða 8

VlSIR . Miðvikudagur 21. ágúst 1963.
! 8
_
VÍSIR
Útgefandi: Blaðaútgáfan VÍSIR.
Ritstjóri: Gunnar G. Schram.
Aðstoðarritstjóri: Axel Thorsteinsson.
Fréttastjóri: Þorsteinn Ó. Thorarensen.
Ritstjórnarskrifstofur Laugavegi 178.
Auglýsingar og afgreiðsla Ingólfsstræti 3.
Áskriftargjald er 65 krónur á mánuði.
í lausasölu 4 kr. eint. — Sími 11660 (5 línur).
Prentsmiðja Vísis. — Edda h.f.
Frjálst verðlag
Skömmu áður en blaðamannaverkfallið skall á
voru verðlagsmálin nokkuð gerð að umtalsefni hér
í forystugrein. Var á það bent, að hinn frjálsi innflutn-
ingur ylli því að vöruúrvalið væri nú mörgum sinn-
um meira en á haftaárunum. Afleiðing þess er aftur
sú, að verðlagshöftin eru orðin óþörf, þar sem kaup-
andinn getur gengið búð úr búð og valið á milli þar
sem varan er ódýrust.
Stjórnarandstaðan rak upp mikið ramakvein þeg-
ar á þetta var bent og hélt því fram að höftin mætti
alls ekki afnema. Var það í beinu samræmi við hafta-
stefnuna, sem Framsóknarflokknum er í blóð borin
og bezt kom fram í kvótakerfi stríðsáranna.
En svona hugsunarháttur er löngu orðinn úreltur.
Verðlagseftirlit á vissulega rétt á sér á tímum vöru-
skorts, þegar koma verður í veg fyrir það að óheiðar-
legir innflytjendur noti sér skortinn til hagnaðar. Flest
lönd tóku því upp verðlagseftirlit að Iokinni styrjöld-
inni. En nú er eftirlitið afnumið, þar sem gnægð vara
er aftur á markaðnum.
En er ástæða til þess að óttast þó ísland bætist
þar í hópinn? Það er skoðun þessa blaðs að svo sé
ekki. Fyrir nokkru var verðlagseftirlit afnumið á all-
mörgum vöruflokkum sem liður í efnahagsráðstöfun-
um ríkisstjórnarinnar. Það frelsi hafa kaupmenn ekki
misnotað. Vörurnar hækkuðu ekki. íslenzk kaup-
mannastétt sýndi þar, að hún er ábyrg og að hún
skilur að í frelsinu er fólgið afl allra framfara.
Þess vegna er full ástæða til þess að létta enn
á verðlagshöftunum. Talcmarkið er algjört afnám
þeirra.
Duttlungar síldarinnar
Það hefir mörgum orðið áhyggjuefni hve miklu
minni síldveiðin í sumar hefir orðið en í fyrra. í viku-
lokin höfðu alls veiðzt 930 þús. mál og tunnur, en
það er um 750 þús. málum og tunnum minna en á
sama tíma í fyrra. Að vísu er söltunin nú nær jafn
mikil og í fyrra en mörgum sinnum minni síld hefir
farið í bræðslu. Margir töldu að góð veiðitæki myndu
gera síldarvertíðina í ár jafn fengsæla og í fyrra. Sú
hefir ekki orðið raunin. Síldin gekk mun seinna og
væntanlega hefir hinn óvenju kaldi sjór ráðið hér
nokkru um. Ofan á þetta bætist einstakt gæftaleysi
á miðunum.
Óhjákvæmilega koma því margir litlu ríkari til
baka að norðan en þeir fóru. Og sérstaklega hefir
ástandið á Siglufirði verið slæmt. En nokkur huggun
fyrir næsta sumar er þó í ummælum yfirmanns síld-
arleitarinnar, að síldin hafi verið í sjónum. Ógæftir
hafi einungis hamlað því að hún veiddist.
Övíst um það, sem framundan er
á vettvangi brezkra stjórnmála
Úrslitin í Stratford hafa aukið
óvissuna um það, sem framund
an er á vettvangi brezkra stjór,n
mála.
Á Bretlandi er jafnan litið svo
á, að aukakosningar séu allná-
kvæmur mælikvarði á fylgi
flokkanna, — úrslitin gefa til
kynna hvernig hugarfar þjóðar-
innar sé og viðhorf hennar til
flokka og mála, og því séu þær
mikilvæg vlsbending um stöðu
flokkanna á hverjum tíma.
Þegar þeir atburðir gerast,
sem valda miklu hneyksli eða
af slíkum orsökum eða öðrum
koma róti á hugi manna, vakna
menn tíðum til alvarlegra athug-
ana um málin, og niðurstaða
þessara athugana einstaklings-
ins koma fram, er þeir hafa
gengið að kjörborðinu og at-
kvæði eru talin.
Það var sem að líkum lætur
litið svo á, að úrslit aukakosn-
ingarinnar I Stratford on Avon,
sem fram fór nýlega myndu
leiða í ljós hversu alvarlegan
hnekki Ihaldsfiokkurinn hefði
beðið vegna Profumohneykslis-
ins, en Profumo hermálaráð-
herra var þingmaður þessa
kjördæmis, þar til hann
baðst lausnar sem ráðherra og
sagði af sér þingmennsku vegna
kunningsskaparins við Christine
Keeler. ...
Macmilian
James Feron skrifar um úrslit
aukakosningarinnar í New York
Times og segir sigur frambjóð-
anda Ihaldsflokksins, Angus®-
Maude, sem er fimmtugur blaða j
maður nauman og að hann sýni
snöggt fylgistap flokksins. Ang-
us Maude hafði verið kjörinn j
með 3740 atkvæða meirihluta, ;
en Profumo sigraði í almennu
þingkosningunum 1959 með
14.129 atkvæðum. Þess er að
geta, að Profumo var vinsæll
í kjördæminu og eigi síður kona
hans Valerie Hobson, leikkona.
James Feron segir: Profumo- |
hneykslið leiddj til stjórnar- i
kreppu, sem tefldi flokksforustu ,
Macmillans 1 hættu, en á auka-
kosninguna í Stratford var lijið
sem barometer, er sýndi hvernig
þjóðinni væri innanbrjósts.
Á úrslitin mun verða almennt
litið sem frekari vísbendingu um
almenn vonbrigði meðal þjóðar
innar vegna framkomu stjórnar
innar. Ýmsir munu líta á þau
sem sönnun þess, að óánægjan
eigi sér dýpri rætur en rekja
megi til Profumohneykslisins.
Stratford-úrslitin urðu þau, að
kjördæmið er komið í flokk
þeirra, sem vafasamt verður að
telja, að flokkurinn haldi, og
þau eru áfall fyrir alla, sem
gerðu sér vonir um að kvatt
yrði til almennra þingkosninga á
þessu hausti.
Umboð flokksins til þess að
fara með stjórn landsins er á
enda runnið í október 1964, en
stjórnmálasérfræðingar voru yf-
irleitt þeirrar skoðunar, að Mac
millan myndi boða til þingkosn
inga næsta vor (1964), en ný-
lega aftur farið að ræða mögu-
leikann á haustkosningum í ár,
og mun þar hafa kennt áhrifa
frá skoðanakönnunum, sem virt
ust gefa 1 skyn, að flokkurinn
væri farinn að vinna dálítið upp
það, sem tapazt hafði vegna
hneykslismálsins.
I fimm seinustu aukakosning
um á undan aukakosningunni í
Stratford nam fylgistap flokks
ins 16 af hundraði af öllum
greiddum atkvæðum, en í Strat-
ford 24 af hundraði.
Úrslitin urðu, sem hér ségir,
Angus Máude 15.846 Andrew
Faulds, frambjóðandi Verklýðs-
flokksins 12.876 og Derick Mir-
fin frambjóðandi frjálslynda
flokksins, sem bauð ekki fram
I almennu þingkosningunum
1956, — hlaut 7.622. Tveir ó-
háðir frambjóðendur glötuðu
tryggingarfé sínu, þar sem hvor
ugur fékk 1/8 af heildaratkvæða
tölu.
Margir íhaidsmenn ýmist sátu
heima eða greiddu Derick Mirfin
atkvæði, en Verklýðsflokkurinn
hlaut að eins 259 atkvæðum
meira en í almennu þingkosning
unum 1959 - og er litið á það
sem ágætan árangur að flokk-
urinn hafði svo mikið fylgi sem
reynd bar vitni f aukakosningu.
Kosningaþátttakan var 69 af
hundraði, en 77 af hundraði
1959.
Daily Mail sagði, er Macmill-
an fór í sumarleyfi um helgina
að framtíðarhorfur flokksins
virtust eins óvissar og það hve
margar akurhænur Macmillan
myndi skjóta í veiðiferðum í
sumarleyfi sínu.
Á það má minna, að Macmill
an sagði á þingi, er deilt var
harðast á hann, og skorað á
hann að segja af sér, að hann
gerði það ekki, því að hann væri
ekki viss um „að lækningartil-
raunin græddi meinið". Það hef-
ir mætt mjög á honum, en hann
hefir varðveitt ró sína og festu,
og hefir ekki hvikað frá þeirri
trú sinni, að honum auðnist að
leiða flokk sinn fam til sigurs í
næstu kosningum.
Angus Maude
Margt getur enn gerzt, sem
kann að hafa mikil áhrif á það
sem framundan er, — I byrjun
næsta mánaðar afhendir Denn-
ing lávarður Macmillan skýrslu
sína um Profumomálið. Verður
hún öll birt? Að eins kaflar —
eða alls ekki? Um þetta er spurt.
Víst er, að forsætisráðherrann
mun gera leiðtoga stjómarand-
stöðunnar kunnugt efni skýrsl-
unnar.
Það voru uppljóstranir blaða,
sem leiddu til þess, að hneykslis
málin komust á dagskrá. Verði
skýrslan ekki birt og blöðin geri
kröfur um birtingu verða deilur
fyrirsjáanlega harðar — með ó-
fyrirsjáanlegum afleiðingum. Og
miðað við það sem áður hefir
gerzt mætti spyrja — og er líka
gert á Bretlandi — hvort hægt
verði að halda ýmsu leyndu sem
skýrslan fjallar um, og tækist
það ekki, segja menn, væri ef til
vill bezt þrátt fyrir allt, að öll
gögn yrðu lögð á borðið tregðu
laust.
330 HVALIR
HAFA vmn
Hvalveiðar hafa gengið sæmi- hann að veður til hvalveiða hafi
lega að undanförnu og hafa nú verið sæmilegt og öll hval-
veiðzt alls 330 hvalir. Er það vinnsia hafi gengið vel. Hval-
fjórum hvölum minna en á saipa kjötið er flutt mestmegnis út á
tíma í fyrra. Akranes til frystingar. Hvalveið
Vísir átti í morgun stutt sam- um mun ljúka sem fyrr seinast í
tai við Loft Bjarnason og sagði september.