Vísir - 11.11.1963, Síða 8

Utgetandi: Blaðaútgáfan VISÍÍL
Ritstjóri: Gunnar G. Schram.
Aðstoðarritstjóri: Axel Thorsteínson
Fréttastjöri: Þorsteinn Ó. Thorarensen
Ritstjórnarskrifstofur Laugavegi 178.
Auglýsingar og afgreiðsla Ingólfsstræti 3.
Áskriftargjald er 70 krónur á mánuði.
I lausasólu 5 kr. eint. — Slmi 11660 (5 linur).
Prentsmiðja Visis. — Edda h.f.
Vonir vaktar
{>au tíðindi að verkalýðsfélögin aflýstu nú um helg-
ina hinum ólöglegu verkföllum, sem hefjast áttu í
morgun, eru mikið fagnaðarefni. Framkvæmd þeirra
verkfalla hefði verið í fullkomnu trássi við landslög
og ósýnt er hvernig þeim átökum hefði lyktað. Hér
hefir skynsemin ráðið hjá þeirri verklýðsforystu, sem
fyrr í vikunni hafði ætlað að grípa til óyndisúrræða
gegn stöðvunarfrumvarpi ríkisstjórnarinnar.
Þegar þessi tíðindi urðu kunn ákvað ríkisstjórnin
að fresta afgreiðslu stöðvunarfrumvarpsins til 10. des-
ember. Eins og Ólafur Thors forsætisráðherra sagði
yfirlýsingu sinni þá var það megintilgangur stöðv-
unarfrumvarpsins að fá ráðrúm til undirbúnings efna-
hagsaðgerða og viðræðna um kjaramál. Meginefni
frumvarpsins var því tryggt eftir að öllum verkföll-
um var frestað til 10. des. og því óþarft að láta sam-
þykkja það. Markmið ríkisstjórnarinnar með stöðvun-
arfrumvarpinu hefir því náðst í öllu og einu.
Á þessu stigi málsins er það tilgangslaust að karpa
um það, hvor aðilinn hafi boðið upp á frestinn, en bæði
Tíminn og Þjóðviljinn lýsa því yfir í morgun að „ríkis-
stjórnin hafi heykzt á ofbeldislögum sínum“! Þeir sem
til þekkja vita, að sannleikurinn er allur annar. Hitt
varðar nú mestu, að þessi frestur fram til áramóta
verði notaður til þess að finna frambúðarlausn vanda
efnahagsmálanna. Unnið er nú að þeirri lausn af hálfu
ríkisstjórnarinnar, eins og margskýrt hefir verið frá,
og munu niðurstöður hennar senn liggja fyrir.
Það mun allra manna mál, hvar í flokki sem þeir
standa, að það sé frumskilyrði þess að framfarir og
farsæld þjóðarinnar sé tryggð að nú takist að koma
aftur jafnvægi á í efnahagsmálum og stöðva verðbólg-
una. Til þeirra ráðstafana verður að grípa um áramót-
in, sem tryggja óbreytt verðgildi krónunnar og óskert
hfskjör allra þegna landsins. Nú munu verða teknir
upp samningar við verklýðsfélögin um slíka frambúð-
arlausn. í þeim samningum mun eitt aðalatriðið verða
það á hvern hátt unnt er að veita hinum lægst laun-
uðu raunhæfar kjarabætui. Allir eru sammála um
nauðsyn þess, og ríkisstjórnin lýsti því yfir í umræð-
unum fyrir helgina að slíkar kjarabætur yrðu senn
veittar.
Á miklu ríður að í þeim viðræðum sem í hönd
fara ríki heilindi og raunsæi. Þeir atburðir sem nú
hafa gerzt vekja vonir um að samkomulag náist, sem
tryggi það, að þau góðu lífskjör, sem hér á landi hafa
verið síðustu misserin, verði meir en stundarfyrir-
brigði.
Stöðvua
1 hinum miklu umræðum, sem fram hafa farið á Alþingi síðan
1. nóvember s.l. um frumvarp ríkisstjórnarinnar um launamái o. fl.
hefur einkum verið deilt á ríkisstjómina fyrir að vilja svipta laun-
þega samningsrétti sínum, og koma í veg fyrir að hinir lægst laun-
uðu fengju launahækkanir eins og aðrar og betur launaðar stéttir
höfðu fengið. Þá var því haldið fram að ríkisstjórnin bæri í einu
og öllu ábyrgð á því hvemig efnahagsmálunum væri nú komið, að
til sérstakra aðgerða væri nauðsynlegt að grípa.
Þessu svöruðu málsvarar stjórnarinnar með því að minna á for-
dæmi fyrir tillögum rfkisstjómarinnar, og rekja hinar raunverulegu
ástæður fyrir verðbólgunni, sem væm miklar launabætur í landinu
umfram greiðslugetu atvinnuveganna, svo að við lægi að grípa yrði
til gengisfellingar, ef iaunakapphlaupið yrði ekki stöðvað þegar í
stað,
Ólafur Thors, forsætisráðherra fylgdi frumvarpi ríkisstjómar-
innar úr hlaði í neðri deild, en Gunnar Thoroddsen fjármálaráð-
herra gerði grein fyrir því í efri deild. Aðrir ráðherrar sem tóku
til máls um frumvarpið voru Bjarni Benediktsson, dómsmálaráð-
herra, Gylfi Þ. Gíslason, viðskiptamálaráðherra og Ingólfur Jóns-
son landbúnaðarráðherra í umræðunum um vantraust á ríkisstjórn-
ina, en þær umræður fjölluðu fyrst og fremst um frumv. ríkis-
stjórnarinnar. Langfiestir þingmenn stjórnarandstöðunnar tóku til
máls í umræðunum, enda voru þær lítið annað en það sem kallað
er málþóf, á köflum.
Hér fer á eftir útdráttur úr helztu ræðum máisvara ríkisstjórnar
innar, og er þar að finna meginsvör þeirra við gagnrýni stjómar-
andstæðinga.
kvæmt jafnmikið og aldrei lagt
upp jafnmikið, sem síðustu tvö
ár“, eins og forsætisráðherra
Ólafur Thors orðaði það.
Fyrst og fremst hafði verið
treyst á aðgerðir í peningamál-
um og fjármálum ríkisins. Á
hinn bóginn var ljóst að fullur
árangur af hinni nýju stefnu gat
ekki náðst, varanlegt jafnvægi í
efnahagsmálum gat ekki skapazt
nema stefnan í launamálum
væri einnig í jafnvægisátt, að
launhækkanir yrðu ekki meiri,
hlutfallslega, en vöxtur þjóðar-
framleiðslu og hækkanir á verði
útflutningsafurða leyfðu. Sam-
tök launþega og vinnuveitenda
voru frá upphafi hvött til að
hafa þetta í huga, og staðfesta
þessa stefnu með samningi sín
á milli. Ríkisstjórninni var
ljóst að óhóflegar víxlhækkanir
kaupgjalds og verðlags gátu
valdið verðbólgu, sem fyrr en
síðar myndi eyðileggja ávexti
þess sem bezt hafði tekizt. Saga
fyrri ára, orðin til vegna skipu-
lagsleysis í samtökum launþega,
JVúverandi ríkisstjórn hóf við-
reisnarstarf sitt fyrir tæp-
um fjórum árum. Þá hafði verið
halli á greiðsluviðskiptum þjóð-
arinnar við önnur lönd að heita
mátti óslitið frá styrjaldarlok-
um. Var loks svo komið að
gjaldeyriseign þjóðarinnar var
þorrin lánstraust erlendis glatað
og ríkið á barmi gjaldþrots og
algjör glundroði í þjóðarbú-
skapnum. Verðlag og kaupgjald
hækkaði á víxl, kostnaður jókst
stöðugt, sparnaður minnkaði í
hlutfalli við þjóðartekjur, geng-
isskráningin var margfölsuð,
gjaldeyrisviðskipti að lang-
mestu leyti háð leyfum og upp-
bætur og háir tollar leiddu til
óhagkvæmni í rekstri fyrirtækja.
Afleiðing þessa var m. a. að
þjóðarframleiðsla og þjóðar-
tekjur uxu hægar en í flestum
nágrannalöjidum og lífskjör
bötnuðu hægar að sama skapi.
Róttækra ráðstafana var
þörf, til að endurskipuleggja
efnahagslíf íslendinga. Ríkis-
stjórn eftir ríkisstjórn lét rann-
saka efnahagsmálin, en ætíð
skorti samstöðu til róttækra að-
gerða þar til samsteypustjórn
Sjálfstæðisflokksins og Alþýðu-
flokksins tók við völdum, en áð-
ur hafði ríkisstjórn Alþýðu-
flokksins fengið tækifæri til
bráðabirgðaaðgerða til stöðvun-
ar yfirvofandi verðbólguöldu,
sem risið hafði upp úr aðgerðum
vinstri stjórnarinnar. Viðreisn-
arstjórnin hefur verið samhent
og notið dyggilegs stuðnings
meirihluta þjóðarinnar í við-
reisnaraðgerðum sínum. Árang-
urinn lét heldur ekki á sér
standa. Bundinn var endir á
halla í greiðsluviðskiptunum við
útlönd, tekið var fyrir aukningu
gjaldeyrisskulda og gjaldeyris-
forði myndaðist. Unnt reyndist
að gefa innflutning frjálsan að
langmestu leyti. Sparnaður jókst
mikið í landinu, þegar þjóðinni
varð ljóst að söðlað hafði verið
um til heilbrigðari stjórnarhátta
og úrbótaaðgerða. Þjóðinni jókst
efnahagslegur þróttur og traust
hennar erlendis varð endurreist.
Þessum árangri varð ekki náð
nema lífskjör rýrnuðu í bili og
dregið yrði úr framkvæmdum.
En leitazt var við og það tókst,
— að létta þessum byrðum
viðreisnar og endurnýjunar af
þeim sem bjuggu við bágust
kjörin.
Ólafur Thors forsætisráðherra gerir grein fyrir frumvarpi ríkis-
stjórnarinnar um launamál.
Þannig hafði á árunum 1961
og 1962 tekizt að skapa heil-
brigðan grundvöll, efnahagslegt
jafnvægi, sem sköpuðu undir-
stöðu til aukinna framkvæmda
og bættra lífskjara. ,,í stuttu
máli má segja að aldrei hafi lífs-
kjör íslendinga verið jafn góð,
sem nú, aldrei hafi þjóðin veitt
sér jafnmikið, aldrei fram-
kapphlaup um launahækkanir,
skorts á heildarsamningum
mátti ekki endurtaka sig. Efna-
hagur landsins var enn of veikur
til að þc'.a slík átök, jafnvel um
skamma hríð. Þess vegna var
gengislækkunin 1961 óhjá-
kvæmileg. En sömu erfiðleikarn-
ir í launamálum gerðu aftur
vart við sig 1962. Þetta ár var