Vísir - 14.11.1964, Blaðsíða 7

71 S I R
»y iKi'a
Laugardagur 14. nóvember !!)84.
7
9BTJI

Jarðnesk gieði af sauðfé
SYNING ASGERÐAR BUADOTTUR

JJin svonefnda abstrakt-list
hefur frá öndverðu ráðið
rfkjum í nokkrum greinum mynd
listar. Hún hlaut þar almenna
viðurkenningu löngu áður en
hún var uppgötvuð á ný á voi-
um dögum. Ein þeirra greina er
myndvefnaðurinn. Segja mætt:,
að myndvefnaðurinn hafi verið
á blómaskeiði, meðan mynztur
og form hans voru abstrakt,
meðan þau mótuðust við sam-
leik ívafs og uppistöðu. En að
sama skapi sem stóraukin tækni
þróun í vefnaði gerði mönnum
kleift að herma eftir náttúru-
fyrirbærum (i natúralismanum),
fór þessari göfugu list að
hnigna. Hins vegar hefur ab-
strakt-listin, þ. e. endur-uppgötv
un hins andlega í myndlist,
hvergi haft eins djúp áhrif eða=
hreinsað andrúmsloftið eins vel
og i myndvefnaði. Sýning Ás-
gerðar Búadóttur í Bogasalnum,
sem nú stendur yfir, er sann-
færandi og glöggt dæmi þessar-
ar þróunar.
Ætla mætti, að það sé einkar
freistandi fyrir listamanninn að
láta gamminn geysa og gefa í-
myndunaraflinu lausan taum-
inn. Þeim mun eftirtektarverð-
ara er að sjá, hvernig Ásgerður
beitir listrænum aga í verkum
sínum,* til þess eins að hlýða
hinum ströngu grundvallarregl-
um og listrænu lögmáli hand-
verksins.
rT'eppi er upphaflega ekkert
annað en einfaldur dúkur í
ýmsum litum, sem klæðir kald-
an steinvegginn. Fallegt efni úr
mjúkri og hlýrri ull er sérstak-
lega vel til þess fallið, vegna
þess að það er gætt einkar
skemmtilegum litbrigðum, sem
breytast eftir því hvernig þræð-
irnir eru bundnir og birtan fell-
ur á þá. Eru þar ótæmandi mögu
leikar litbrigða og ,,gerðir“ efn-
isins, sem lífga nakinn vegginn,
án þess þó, að þar sjáist „mynd"
í venjulegri merkingu. Það er
einmitt þessi fegurð ullarinnar,
sem Ásgerður lokkar fram og
leysir úr læðingi. Veggteppi
hennar eru oftast gerð í einum
aðallit, blágrænum, orange eða
rauðum, er skiptist síðan í fá-
ein skýld litbrigði. Eins einföld
er teikning þeirra. Vefnaðar-
tæknin hefur í för með sér, að
hinar mest áberandi áttir í
myndbyggingu eru lóðréttar og
láréttar skiptingar (uppistaða og
ívaf). Þær eru jafnframt aðal-
áttir í hýbýlum okkar, og þegar
MYNDLIST
þess er gætt í vefnaði, samræm-
ast teppin mjög vel því um-
hverfi. Næsta tilbrigði er ská-
línan, sem rís og fellur eins og
tröppur í vefnaði. Þannig verð-
ur til þríhyrningsform sviþað og
ferhyrningar mótast úr lóðrétt-
um og láréttum lfnum. Þar við
bætist loks boglínan. Þessi
grundvallaratriði veita ótal
möguleika til myndbyggingar,
sem hafa þó allir þann kost, að
vera f fullu samræmi við vinnu-
aðferðina og lfnur veggjarins
(arkitektúr). Ábreiða er hluti af
vegg en ekki trönumynd eins
og málverk, er bakgrunnur, eins
konar leiktjald á leiksviði okkar
daglega heimilislífs. Frammi
fyrir þessu tjaldi ber að hugsa
sér hin lífrænú, fjölbreyttu form
mannslíkamans. Afstaða hans til
hinna kyrrstæðu forma á veggn-
um skapa þá heild, sem lista-
maðurinn hefur í huga. Mér
finnst, að Ásgerður skilji þetta
einkar vel.
Áhorfandinn gerir sér kann-
ski of litla grein fyrir þeim list-
ræna aga, sem Ásgerður beitir,
misskilur hann jafnvel sem hug
myndaskort. En það er einmitt
þessum einfaldleika að þakka og
þeim skorðum — er hún setur
sér vísvitandi — að fegurð efn-
isins og töfrar myndvefnaðarins
koma skýrast í ljós.
J list fyrri tíma, allt frá rena-
issance-tímabilinu, voru
myndir eins konar gluggar í
veggjunum, op sem veittu sýn
t. d. út í landslag. Myndir nú-
tímans gegna ekki slíku hlut-
verki, veita enga útsýn og sízt
af öllu myndteppin; þær opna
frekar innsýn, leiða okkur fyr-
ir sjónir hin leyndu form manns
andans, hrynjandi og sveiflur,
sem búa hið innra með okkur.
Áttablaðarósir á gömlum ís-
lenzkum ábreiðum voru aldrei
stæling á raunverulegum rós-
um.Þær voru reyndar sjaldséð-
ar. Öll mynztur og tákn, „mynd-
ir“, voru langt frá því að vera
stælingar, heldur voru þau fall-
myndir, ofanvarp innri hræringa
og tilfinninga, skuggamyndir
sálarinnar, varpað á vegg. Þann-
ig finnst mér, að Ásgerði Búa-
dóttur hafi tekizt að skapa aft
ur tengsl við hina gömlu ís-
lenzku hefð í myndvefnaði; ég
vil taka það fram, einmitt vegna
þess, að hún stælir hana ekki.
Gömlu teppin voru litskrúð-
ugri, en í því sambandi má held-
ur ekki gleyma, að veggteppin
voru eina skrautið í torfbæjun
. .

.
.
Eitt af teppum Ásgerðar.
um ekkert annað var til, engin
málverk, enginn KjáTval. Áður
fyrr, er maðurinn sneri heim að
loknu dagsverki, kom hann úr
þögn og friði sveitarinnar. Nú
hverfum við heim úr hávaða um
ferðarinnar og taugaslítandi vél-
arskrölti verksmiðjanna. Þetta
er geysimikill munur, sem breyt-
ir algerlega afstöðu listamanns-
ins. Hans hlutverk er nú á dög-
um að skapa aftur ró og kyrrð
í hýbýlum okkar, stiila til frið-
ar, vinna bug á öllu sem ofauk-
ið er og hefur hátt.
Þegar ég ferðaðist í vor um
Norðurlönd, gafst mér tækifæri
til að skoða þar myndvefnað.
Þar var margt frábærlega fallegt
að sjá, en einnig margt af lak-
ara tagi. Að vísu standa Norð-
menn og Finnar öllum þjóðum
framar á sviði hins stóra góbe-
lín-vefnaðar. Þó má fullyrða, að
sýning Ásgerðar Búadóttur sé
að mörgu leyti sambærileg því
bezta, sem gert er á hinu tak-
markaðra 7 sviði veggskreytinga
fyrir borgarhús. Henni hefur tek
izt að stfga mikilvægt skref
fram á við f listgrein, sem ég
tel að muni eiga sér mikla fram-
tíð á Islandi. Sýningin er oþin
til sunnudagskvölds h. 15. nóv-
ember, og ætti enginn, sem hef-
ur áhuga á myndvefnaði, að
missa af þessari ágætu sýningu.
Kurt Zier.
Synti í heimslistinni
Litið inn d sýningu Vilhjúlms Bergssonnr
Málverkasýning Vilhjálms Bergs-
sonar, sem staðið hefur yfir í Lista
mannaskálanum undanfarið, lýkur
á laugardagskvöld.
Vilhjálmur er Grindvíkingur,
fæddur 1937, lauk stúdentsprófi
frá M.R. 1958 og hefur verið við
nám í málaralist fyrst tvo vetur f
Kaupmannahöfn, þar sem kennari
hans var Mogens Andersen, og sfð-
ar tvo vetur í París, þar sem hann
vár við nám hjá Goetz. Vilhjálm-
ur hefur tekið þátt í ýmsum sýn-
ingum og er þetta þriðja sjálfstæða
sýning hans hér á landi.
Á leiðinni til Listamannaskálans
þar sem ætlunin er að rabba við
Vilhjálm stutta stund, berast hróp
og köll glaðværra radda að eyr-
um. Það er verið að tollera mennt-
skælinga, og skammdegismyrkrið,
sem er að síga á, er ekki eins svart
Dg áður.
—Það er kalt héma, segir Vil-
hjálmur um leið og við göngum
inn í salinn og kuldanum slær á
móti okkur, nöprum, rökum kulda.
Listaverkin hanga í röð á veggj-
mum í einkennilegri andstæðu við

Vilhjálmur Bergsson við eitt málverka sinna.
skakkt gólf og gisna veggi. Frá
dökkum grunninum geisla litirnir
með dularfullum ljóma og minna
á eðla skartgripi.
Þarna eru 21 olíumynd og 7
teikningar og guache myndir og
verður mér fyrst á að spyrja —
Hvað hefur þá málað myndirnar á
löngum tfma? — Ég hef unnið við
þetta síðan um áramót. — Hvern-
ig vinnur þú? Þegar andinn kemur
yfir þig eða eftir einhverjum á-
kveðnum vinnutíma? — Venjulega
frá nfu fram til sex, en bregð þó
út af og mála á kvöldin, ef mér
sýnist svo. — Ertu búinn að hugsa
fyrirfram hvað þú ætlar að mála?
— Nei, ég mála það sem kemur í
huga minn, f hitanum gleymir mað
ur öllu, málarinn er eins konar
miðill, festir það niður, sem hon-
um er innblásið. — Nú hefur þú
haldið tvær málverkasýningar áð-
ur, finnst þér að stíll þinn hafi
breytzt til muna? — Já, sennilega
er ég nú að byrja að finna minn
eigin stíl, þetta er persónulegra en
ég hef gert fram að þessu, áður
má segja, að ég hafi synt í hekns-
listinni. ;— Þú notar mjög dökka
Iiti? — fei endilega nauðsynlegt að
allir noti skæra liti? Rembrandt
notaði dökka liti, var hann verri
fyrir það? — Hvað finnst þér um
íslenzka málaralist í dag? —
Gömlu mennirnir, þeir höfðu sinn
eiginn stíl, en allir þessir menn
rétt innan við fimmtugt, þetta eru
frístundamálarar, nokkurs konar
höfuðlaus her, þeir eru allir eins.
Um leið og við göngum út úr
salnum er eins og myndirnar, sem
hanga á veggjum, stari á eftir okk
ur með dökku óræðu tilliti — þær
eru heldur ekki eins.
Merkjasöludagur
STYRKTARFÉLAGS VANGEFINNA
er næstkomandi surínudag 15. nóv.
Barnaskólabörn eru hvött til að aðstoða við
merkjasöluna og mæta kl. 10 f. h. í barnaskól-
unum. — Sölulaun 1.00 kr. fyrir merki.
Styrktarfélag vangefinna.