Vísir - 07.05.1965, Blaðsíða 8

8
V í r
máí 1965.
VISIR
Otgefandi: Blaðaútgáfan VISIK
Ritstjóri- Gunnar G. Schram
Aðstoðarritstjóri: Axe) Thorsteinson
Fréttastjórar: Jónas Kristjánsson
Þorsteinn Ó Thorarensen
Ritstjórnarskrifstotur Laugavegi 178
Auglýsingar og afgreiðsla Ingólfsstræti 3
Áskriftargjald er 80 kr á mánuði
í lausasölu 7 kr. eint. — Sími 11660 (5 línur)
Prentsmiðja Visis - Edda h.f
Mikið framfaraspor
það hefur verið ánægjulegt að sjá hve vel stjórnar-
andstaðan hefur brugðizt við frumvarpi ríkisstjórn-
arinnar um stórvirkjun við Búrfell. Málsvarar henn-
ar á þingi fagna því að nú stendur fyrir dyrum að
gera stærsta átakið, sem nokkru sinni hefur verið
gert í raforkumálum þjóðarinnar. Hefur viðreisnar-
stjómin komið fram enn einu stórmálinu til hags-
bóta fyrir þjóðina alla. Vomur éru aftur á móti á
stjórnarandstöðunni í stóriðjumálinu. Telja málsvar-
ar hennar litla ástæðu til þess að selja raforku til
alúmínbræðslu. Getum við virkjað einir við Búrfell.
Það er bæði satt og rétt. Vitanlega gætum við byggt
70 þús. kw.stöð þar, og sú virkjun er ekki óhag-
stæðari fjárhagslega ef litið er yfir 15 ára tímabil
en 100 þús. kw.stöð í alúmínbræðslusamvinnu. En
það er alls ekki mergur málsins. Hann er sá, að það
er bæði ráðlegt og æskilegt að koma upp í landinu
nýjum iðngreinum, gera grundvöll atvinnulífsins
fjölþættari og flytja nýja reynslu og tæknikunnáttu
inn í landið. Það allt mun fylgja í kjölfar stóriðj-
unnar, alúmínbræðslunnar í þessu tilfelli. Hér er því
um að ræða að taka afstöðu til stórþáttar í atvinnu-
lífi þjóðarinnar, en ekki það hvort við getum sjálfir
virkjað við Búrfell eða ekki.
Aðvaranir dr. Finns
' i
frumvarpið um minkarækt á íslandi hefur nú verið
samþykkt í neðri deild Alþingis og er komið til efri
deildar. Á því virðist ekki vafi leika, að hér geti
verið um allábætavænlegt fyrirtæki að ræða, en
til þess bendir reynsla nágrannaþjóðanna ótvírætt.
Hins vegar hafa sumir verið uggandi um það, að ef
minkarækt væri aftur hafin hér á landi muni villi-
minkum fjölga í landinu með þeim spjöllum á nátt-
úrulífi, sem því eru samfara. í þann streng tekur
mjög sterklega dr. Finnur Guðmundsson, yfirmaður
náttúrugripasafnsins, en álits hans var leitað af land-
búnaðarnefnd neðri deildar. Dr. Finnur ræðir um
nauðsyn þess að viðhafa ítrustu varkárni um inn-
flutning loðdýra og segir: „Afleiðingamar af því geta
orðið miklu geigvænlegri en nokkurn órar fyrir“.
Vísir hefur áður lýst þeirri skoðun sinni, að æsKilegt
væri að hér gæti hafizt minkarækt á nýjan leik. En
orð og aðvaranir dr. Finns verða ekki virt að vettugi,
þegar tekið er tillit til þess, hver er staða hans og
þekking á málavöxtum. Því sýnist ráðlegt að kanna
þetta mál allt betur, ekki sízt með tilliti til verndar
náttúru landsins. Að ósekju mætti dragast að lögfesta
heimild til minkaræktar fram á haustið, svo tóm
gefist til slíkrar athugunar og álitsgerða fleiri aðila
i þessu efni.
200 síldarskip íengu eins
mikið og eitt fær nú
r
— Ut er komðn bók um fðskileiturtæki og notkun þeirru

Sjómenn þeir, sem eru komn
ir nokkuð við aldur, hafa getað
fylgzt með slíkri byltingu í síld
veiðum og almennt veiði með
nót, að það mun vera með eins
dæmum. Þeir sem eru komnir
yfir fimmtugt, muna þá tíð að
þeir reru nótinni út, snurpuðu
með handafli og drógu þá auð-
vitað einnig nótina inn á sama
hátt.
Þeir reyndu ekki að kasta,
nema í blíðskaparveðri og þá
ósjaldan nema síldin væði, en
einstaka sinnum köstuðu þeir
umhverfis múkkager, en múkk-
inn getur i sumum tilfellum
gefið til kynna, að síld sé und-
ir, þar sem hann hópast saman.
Skipsjórar þeir, sem unnu við
þessi kjör urðu oft furðu glögg-
skyggnir á það, hvar síld væri
að vænta og gátu jafnvel mark
að það á litbrigðum á sjónum.
Þrátt fyrir mikla hæfileika og
geysilega vinnu, aflaði flotinn
allur, um 200 skip, oft ekki
meira, en eitt gott aflaskip aflar
nú á einni vertíð.
Seinna komu dýptarmælar og
var oft hægt að sjá á þeim
síldarlóðingar og þannig hægt
að gera sér grein fyrir hvar
síldar væri að vænta, og jafn-
framt hægt aðrútiloka^'þarU''
,svæði þar, sem engar,„lóðingar;
fundust. Jafnframt þessu komu
vélar í báta þá, sem nótin var
höfð í og þurfti ekki að róa
út nótinni né snurpa með hönd
unum (að snurpa er það kallað
þegar nótin er dregin saman að
neðan og síldin eða aðrar fisk
tegundir lokaðar inni í nótinni).
Við þessar framfarir jókst
árangurinn af veiðinni m. a.
vegna þess að fljótlegra
var að kasta og ganga frá kasti
og þessvegna hægt að kasta oft
ar.
Örust hefur tækniþróunin þó
orðið undanfarin áratug. Á
þeim árum hafa komið fram
tvö tæki, sem hafa valdið gjör-
byltingu í veiðitækni. Þetta éru
kraftblökkin og fiskritinn (ný
yrði próf. Halldórs Halldórsson
ar yfir asdik-eða sonartæki).
Flestir hallast að því að fisk-
ritinn sé það tæki, sem mestu
hafi valdið um hina gífurlegu
aflaaukriingu síldarskipanna
undanfarin ár.
íslenzkir skipstjórar urðu hin
ir fyrstu í heimi til að tileinka
sér hina nýju möguleika, sem
sköpuðust vegna . fiskritans,
bæði sem leitartæki og veiði-
tæki, þ. e. að notast við það
meðan þeir köstuðu í stað þess
að notast við einkenni á hafflet
inúm, eins og múkkager,
stökkvandi síld eða litbrigði á
sjónum.
Þetta varð engan veginn
áreynslulaust í byrjun. Sumir
skipstjóranna höfðu enga trú á(
að þetta yrði nokkurn tíma
nema aukatæki við veiðarnar.
en aðrir höfðu á því tröllatrú
og neituðu að gefast upp við
byrjunarörðugleika. Það gengu
um bað tröllasögur, eflaust að
nokkru leyti sannar, að þessir
skipstjórar væru að ganga fram
af áhöfn sinni með stöðugum
æfingum og tilraunum með fisk
ritann og var jafnvel svo kom
ið, að áhafnir, sem höfðu lengi
haldið tryggð við fengsælustu
skipstjórana, hugðust ganga af
skipi, þar sem þeir álitu þessa
skipstjóra varla lengur með öll
um mjalla.
Það kom þó á daginn, að
skipstjórar þeir sem á þennan
hátt Iærðu af reynslunni, urðu
aflahæstir og hafa verið það
Eggert Gíslason skipstj. varð
einna fyrstur til að komast á
lagið meðað nota kraftblökkina.
síði'.n. Þeir sem komu ‘‘á eftir
þurftu ekki að gangast undir
sömu erfiðleikana, sumpart
vegna jákvæðari afstöðu skips
hafnanna og einnig gátu frum-
herjanir gefið þeim hugmyndir
um nokkur undirstöðuatriði.
Það eru til margar sögusagn
ir um það á hvern hátt hinir
ýmsu yngri skipstjórar hafa
komizt upp á lagið að nota fisk
ritarann, en sumir þeirra hafa
aldrei komizt upp á lagið með
það, enda talið mjög vanda-
samt og hefur frændum okkar
Norðmönnum ekki tekizt það
almennilega ennþá.
Ein saga er til um ungan
skipstjóra, sem síðastliðið sum
ar varð einn aflahæsti skipstjór
inn á síldarmiðunum. Hann
gerði samning við áhöfnina, að
áður en haldið yrði á síldar-
miðinn, fengi hann. að æfa sig
í eina viku við að nota fisk-
ritarann og kastaði hann um
hverfis vírkörfu, sem haldið
var uppi af flotholti. Gat hann
haft vírkörfu þessa á mismun-
andi dýpi eftir vild, og fékk
hann á þann hátt hina ákjósan
legustu æfingu í því að reikna
út hvaða áhrif dýpt hefði á
útreikninga hans, en einmitt á
því er talið að flestir skipstjór-
ar flaski, að taka ekki dýptina
nægjanlega vel með í reikning
inn. Auðvitað eru mörg önnur
atriði, sem verður að taka tillit
til eins og t. d. straumur, vind
ur, hvert síldin veður, hversu
hratt og hversu stygg hún sé.
'Nýlega kom út á vegum Fiski
félags Islands bók, sem nefnist
Fiskileitartæki og notkun
þeirra. Um útgáfuna sá Jakob-
Jakobss'on fisklfræðinguV. Bók-
in skiptist í 7 kafla aúk inn-
gangs og eftirmála. Höfuðkafl-
arnir heita, Um hljóðfræði, Um
eðlisfræði sjávarins, Um bygg-
ingu fiskrita, Dýptarmælar,
Flokkun endurvarpa, Leitarað
ferðir og Fiskritun í notkun.
Bók þessi á eflaust eftir að
flýta fyrir að margir skipstjórn
Frh. á bls. 6.
Haraldur Ágústsson skipstj. sannaði fyrstur manna hér notagildi
kraftblakkarinnar.
'A'-OFIBI