Vísir - 14.08.1965, Síða 8

8
V í S I R . Laugardagur 14. ágúst 1965.
VISIR
Dtgefandl: Blaðaútgáfan VISTR
Ritstjóri: Gunnar G. Schrarn
Aðstoðarritstjóri: Axel Thorsteinsor
Fréttastjórar: Jónas Kristjánsson
Þorsteinn 0. Thorarenser
Ritstjórnarskrifstotur Laugavegi 178
Auglýsíngar og afgreiðsla Ingólfsstræti 3
Áskriftargjald er 80 kr á mánuði
I lausasöiu 7 kr. eint. — Sími 11660 (5 linur)
Prentsmiðia Vlsis - Edda h.f
Skipbrot kommúnismans
Sterk rök hafa verið leidd að því upp á síðkastið
bæði í íslenzkum blöðum og erlendum, að heimsveldi
kommúnismans riði til falls. Djúpstæður ágreiningur
«ír löngu kominn upp milli Rússa og Kínverja, og
virðist auðsætt að Kínverjar ætli þar í engu að láta
sinn hlut. Þeir telja sig til þess borna að vera herra-
þjóðin í Asíu og fara ekki dult með fyrirætlanir sín-
ar í því efni. Þeir eru staðráðnir í að ná a.m.k. eins
miklum yfirráðum í Suðaustur-Asíu og Rússar hafa
haft í leppríkjunum austan járntjalds. og vafalaust
hugsa Kínverjar ennþá lengra. Þeir hafa vissulega
augastað á Indlandi líka. Hitt er svo annað mál, hvort
þessir draumar þeirra rætast.
Rússum þykir áreiðanlega nú þegar nóg um yfir-
gang Kínverja, og þótt þeir styðji í orði kveðnu kröf- |
ur þeirra um brottflutning bandaríska hersins frá
Vietnam, láta þeir sér vel lynda að Kinverjar geti 1
ekki flætt þar yfir fyrirhafnarlaust, eii það mundu
þeir vitaskuld gera, ef Bandaríkjamenn færu frá
Suður-Vietnam, því þjóðin sjálf hefur ekkert bolmagn
til þess að verjast yfirgangi þeirra ein. Þetta er Rúss-
um vel ljóst, þótt kommúnistarnir hérna við Þjóð-
viljann geti ekki skilið það.
Rússar hafa líka í ýms horn að líta í Evrópu. Svo
virðist sem leppríkjunum sé að takast að losa sig 1
að einhverju leyti úr þeim helgreipum, sem þeim $
hefur verið haldið í síðustu 20 árin, en ólíklegt verð- .
ur þó að telja að Rússar veiti þeim fullt frelsi, ef |
þeir geta hjá því komizt. Loks er svo verið að kveða |
upp dauðadóminn yfir hinu kommúnistíska hagkerfi ||
í sjálfu Rússlandi og leppríkjunum, Og þegar ástand- |
ið er orðið þannig, að heimsveldi kommúnismans er |
klofið í tvær fylkingar og hagkerfið í upplausn, getur
varla hjá því farið að stefnan sé búin að lifa sitt feg-
ursta, enda kominn tími til að leggja slíkt stjórnskipu-
lag niður.
Margt bendir til að rússneskum leiðtogum sé smám
saman að skiljast, að þjóðum Sovétríkjanna verður
ekki um aldur og ævi haldið í þeim fjötrum, sem þær
voru hnepptar á valdatímum Stalins. Sagan sýnir að
þjóðir brjóta af sér helsið að lokum. Þótt reynt væri
svo sem framast var unnt að halda vestrænum frels-
ishugsjónum frá fólkinu í Rússlandi hefur því eigi
að síður borizt vitneskja um lífskjör frjálsra þjóða.
Valdhafarnir verða fyrr eða síðar að láta undan frels
ískröfunum, hvort sem þeim er það ijúft eða leitt,
annars hefur þjóðin einhver ráð með að skipta um
leiðtoga, þótt erfitt sé í einræðisríkjum.
Tuttugu ár eru nú fiðin síðan íyrstu kjarriorkusprengjunni var beitt
í hernaði, Dagur sá er einn ógnhrungnasti dagur mannkynssögunnar.
Hér birtist grein um allan viðbúnaðinn og atburðina morguninn þegar
sá hræðilegi atburður gerðist.
Þau lifðu af sprengjuna í Hiroshima af því að þau bjuggu f út-
jaðri borgarinnar, sem breytt var f rústir á einu augnabliki.
T byrjun júlí 1945 var banda
rískur liðsforlngi, Robert R.
Furman, er starfaði f hermála-
ráðuneytinu i Washington, kaí!
aður inn á slcrifstofu til yfir-
boðara síns Rober* Groves hers
böfðingja. Hann sagði honum,
að hann ætti að fara í sendiför
til að flytja svolítinn pakka til
eyjarinnar Tinian í Mariar.ne-
eyjaklasanum á Kvrrahafi.
Furman fékk ákveðin fvrir-
mæli um ferðina, fyrst skyldi
hann fljúga tii staðar eins í
New Mexico fylki. hitta þar að
máli eðlisfræðing að nafni
Robert Oppenheimer sem myndi
afhenda honum pakkann. Þar
myndi slást f för með honum
læknir að nafni dr. Nolan
Skyldu þeir fara með pakk-
ann til San Francisco, stíga um
borð í beitiskipið Indianapolis,
er be'ið þeirra þar og átti að
sigla með þá til Tinian.
Förin skyldi vera leynileg
Húr var álitin mjög mikilvæg.
Pakkinn sem Furman átti að
flyt.ja til Tiniar innihélt ákveð
ið magn af frumefninu Uranium
235. Rannsóknir og vinnsluað-
ferðir bær sem lágu að baki
framleiðslu hans höfðu kostað
gífurlegar fjárhæðir.
—i—iwiimiii'i i ii iiiiiiiii mininn
Ferðin með dularfulla
pakkann.
Furman gerði eins og honum
var sagt. Hann kom til kjarn-
orkubæjarins Lo„ Alamos, hitti
þar Oppenheimer og tók á móti
pakkanum. Þetta var fremur lít
ill kassi úr málmi með hand-
fongum á. Þegar Furman gekk
út ætlaði hann eins og ekkert
væri að taka pakkann með sér.
En honum brá við og þungi
kassans kom honum á óvart,
að honum fannst eins og hand-
leggurinn ætlaði að rifna af
honum. Þessi titli pakki vó
hvorki meira né minna en 100
kg. Enda var innihald hans
þyngsta frumefni sem þá var
þekkt
Sex bifreiðir lögreglumanna
og öryggisvarða fylgdu þeim
Furman og dr. Nolan og pakk
anum í einni halarófu út á Kirt
land-flugvöll við Albuquerque.
Þaðan var flogið til Hamilton-
fluvvaiiar við San Francisco.
Við komuna þangað um-
kringdi heill hópur öryggisvarða
bá ennþá og fylgdi þeim í flota-
bækistöðina Hunters Point. Þar
fengu þeir tvímenriingarnir að
vita, að annar kassi, miklu
stærri væri þangað kom'inn á
undan þeim og ætti einnig að
flytjast með herskipinu til Tini-
an. Þeir sáu þegar þeir komu
þar, að verið var að skipa þess
um stærri kassa um borð. Hann
var rúmir fjórir metrar á hæð
og hvíldi alger leynd yfir því
hvað innihaldið væri. Þeir tví-
menningarnir læddust um borð
meðan sjóliðar voru að vinna
við að hffa stóra kassann upp í
skipið. Tveir sjóliðar báru pakk
ann þeirra og komu honum
fyrir í rúmgóðum svefnklefa í
skipinu. I klefanum voru tvö
svefnpláss, þar skyldu þeir Fur
man og dr. Nolan halda sinn
stranga vörð yfir þessum dular-
fulla pakka á leiðinni yfir haf-
ið.
Beitiskipið Indianapolis sigldi
út á hið víða Kyrrahaf. Það
kom síðar aðeins við í flota-
höfninni Pearl Harbor til að
taka eldsneyti. Síðan var ferð-
inni tafarlaust haldið áfram til
Tinian og komið þangað að
morgni 26. júlí. Akkerum var
varpað um mílu frá ströndinni.
Flutningabátur kom upp að síðu
skipsins og út f hann var skip-
að stóra kassanurh,' litlá pakk-
anum og fylgdarmönnunum
tveimur. Svo var sigit upp að
ströndinni. Tuttugu mfnútum
síðar gengu þeir Furman og
Nolan á fund yfirmanns 509.
flugsveitaririnar f stórri ramm-
lega afgirtri braggabyggingu
við jaðar hins mikla flugvallar
bandarískra sprengjuflugvéla
sem þar hafði risið á fáum mán
uðum. Þeir afhentu foringjanum
pakkann og báðu hann um að
kvitta fyrir móttöku hans.
þegat
509 flugsveitin.
509. flugsveitin var dularfull
ur og einkennilegur herflokkur.
Hún hafði nokkr: áður verið
flutt frá Bandaríkjunum til hins
mikla flugvallar á Tinian og þá
hafði hin fræga japanska út-
varpskona ,Tokyo-Rósa‘ minnzt
á hana og beint nokkrum vel-
völdum orðum til hennar. Það
eitt sýndi að víðtækt japanskt
njósnakerfi var enn virkt á
eynni, enda voru þar nokkrir
tugir þúsunda japanskra her-
fanga og forvitni hinna banda-
rísku hermanna og flugliða log-
andi að fá að vita, hvað þessi
einkennilegi hópur væri að gera
þarna.
En meðlimir 509. flugsveit-
arinnar voru þagmælskir og
blönduðu lftt geði við aðra
hermenn þarna, svo að hið
mikla leyndarmál kvisaðist al-
drei út. Japönsku njósnararnir
komust að vísu að þvf að flue-
sveitareining sem kallaðist 509
sveitin væri komin til eyjunnar
og hegðaði sér -óvenjulega, en
meira fengu þeir heldur aldrei
að vita.
Henni var fengin bækistöð i
nokkrum bröggum og svolitlu