Vísir - 06.12.1965, Blaðsíða 6

6
Otgefandi: Blaðaútgáfan VlSIR
Framkvæmdastjóri: Agnar Ólafsson
Ritstjóri: Gunnar G. Schram
Aðstoðarritstjóri: Axel Thorsteinson
Fréttastjórar: Jónas Kristjánsson
Þorsteinn Ó. Thorarensen
Auglýsingastj.: Halldór Jónsson
Sölustjóri: Herbert Guðmundsson
Ritstjóm: Laugavegi 178. Simi 11660 (5 linur)
Auglýsingar og afgreiðsla Ingólfsstræti 3
Áskriftargjald: kr. 90,00 á mánuði innanlands
I lausasölu kr. 7,00 eintakið
Prentsmiðja Visis — Edda h.f.
Alúmín á Islandi
gamkomulag hefur nú náðst í aðalatriðum um bygg-
ingu aluminíumverksmiðju, sem ákveðinn hefur verið
staður við Straum, sunnan við Hafnarfjörð. Verður
samkomulagið, sem gert var á fundum fulltrúa ríkis-
stjómarinnar og Swiss Aluminium, síðar lagt fyrir
Alþingi til umræðu og ákvarðana. Mun það væntan-
lega koma fyrir þingið í marzmánuði. Hér er allmikl-
um áfanga náð í atvinnumálum. Nú er hægt að hef jast
handa af fullum krafti um byggingu stórrar Búrfells-
virkjunar í Þjórsá, þar sem sala á raforku til alumin-
iniumverksmiðju, ef samþykkt verður af þingi, trygg
ir fjármagn og tekjur til byggingar raforkuversins.
Alþjóðabankinn hefur lýst sig fúsan til að lánveiting
ar ef aluminiumfyrirtækið verði með í spilinu. Raf-
orkuskortur ógnar nú hér á Suðurlandi svo lengur má
ekki dragast úr hömlu að hef ja byggingu orkuversins
og hefur sú bygging reyndar dregizt alltof lengi. Með
byggingu svissneska aluminiumfyrirtækisins verður
unnið hráaluminium hér á landi. Sá atvinnurekstur
mun skapa nokkra atvinnu og gjaldeyri, sem íslend-
ingum fellur til handa, og jafnframt gera undirstöð-
una undir atvinnuvegum þjóðarinnar nokkru breið-
ari. Er það vel farið.
Áður en Alþingi gerir endanlega samninginn við
Swiss Aluminium þarf vandlega að gæta að því að
hagsmunir lands og þjóðar séu fullkomlega tryggðir
og hvergi fyrir borð bornir. Er reynsla annarra smá-
þjóða hér mikilvægt fordæmi okkur íslendingum.
Kemur náttúrulega ekki til mála að við gerum óhag-
stæðari samning í nokkru atriði en frændur okkar
Norðmenn hafa gert við erlend aluminiumfyrirtæki.
Gæta verður þess, að raforka frá Búrfellsvirkjuninni
sé jafnan seld vel yfir kostnaðarverði, ekki sé hinu
svissneska fyrirtæki ívilnað, umfram íslenzk fyrir-
tæki, í sköttum eða tollum. Þess verði líka gætt að
unnt verði að byggja hér upp léttan, innlendan alumin
iumiðnað, sem byggi á hráefninu, er fáist keypt af
íslenzkum fyrirtækjum á hagstæðu verði. Þannig
þarf þessi aluminiumverksmiðja að verða lyftistöng
þeim iðnaði sem í landinu er fyrir. Þá er og á annað
mjög viðurhlutamikið atriði að líta. Virkjunin og verk
smiðjan samsvara fjárfestingu upp á 4-5 milljarða ísl.
króna sem framkvæma á á fáum árum. Ef ékki verður
alls hófs gætt er hætt við að þessar risaframkvæmdir
stórauki enn þá ofþenslu, sem nú er á atvinnumarkaðn
um sem aftur leiðir til enn hækkaðs verðlags og kaup
gjaldskrafna. Slíkt má ekki ske og því verða fjármála-
og fjárfestingaryfirvöld að gera fyrirfram þær ráðstaf
anir, sem hindra að þessi tvö risafyrirtæki valdi ófyr
irséðum spjöllum í íslenzku efnahagslífi á komandi
misserum.
V í S IR . Mánudagur 6. desember 1965.
Karl og kerling í Garðshomi — Guðm. Pálsson og Guðrún Ö.
Stephensen. Grámann — Sig. Öm Amgrímsson.
ur að lýsa lýðræðishneigðinni í
þessum gömlu þjóðsögum okk-
ar, og fjalla um þann þátt, sem
þær hljóta óbeinlínis að hafa
átt í því að vekja og efla frelsis-
þrána og uppreisnarandann með
alþýðu manna, fyrir þau áhrif,
sem þær höfðu á bamshugann.
Hvemig verður svo endur-
sögn höfundarins í þvf formi
sjónleiksins, sem hann velur
henni? Yfirleitt hröð, eins og
vera ber, litrík og auðug af
kostulegum atvikum. Sumar af
perónunum skýrt mótaðar, eins
og þau hjón í Garðshomi og
kóngur og drottning. Aðrar mið
ur — og því miður er sjálf aðal
persónan, Grámann, þeirra á
meðal. Þar sem ég þekki nokk
uð til Stefáns sem rithöfundar
á ég örðugt með að skilja hvers
vegna honum verður það á að
eyðileggja gersamlega þann ó
beina boðskap, sem er meginat
riði sögunnar, er hann „upp
hefur“ Grámann í kóngslektið.
með því að gera hann dulbúinn
konungsson, sem litið hefur í
náð sinni til karls og kerlingar
í fátækt þeirra. Öðru hverju
bregður höfundur fyrir sig heim
spekilegum vangaveltum, sem
ég er hræddur um að fari fyrir
ofan garð og neðan hjá börn
unum, en draga þó ekki úr
heildaráhrifunum, nema atriði
LEIKFÉLAG REYKJAVIKUR:
Sjónleikur fyrir börn, eftir Stefán Jónsson — Leikstjóri: Helga Bachmann
Hver er afstaða barna á kjarn
orku- og geimferðaöld gagnvart
þjóðsögunum, þeim er voru
okkur kærust skemmtan í
æsku, sem vorum öðru hvoru
megin við fyrsta tug æviár-
anna, þegar fyrstu bílamir fóru
um nágrenni höfuðstaðarins?
Því miður vitum við það ekki
Það eru bömin ein, sem gætu
svarað þeirri spurningu, — en
þau gera það ekki, að minnsta
kosti ekki nema til hálfs. Ytri
viðbrögð þeirra koma ekki
alltaf heim við það, sem er að
gerast hið innra með þeim, því
að bömum er sú list að látast
jafnvel enn eiginlegri en full-
orðnum, hún er þeim ósjálfráð
vöm, gagnvart þeim eldri, vam
argarður um þeirra eigin hugar
heim. Og hvemig er það — er
sú venja enn við lýði að segja
bömum sögur? Hefur nokkur
manneskja tíma til þess í öllu
þessu annrfki og umróti? Og
kunna 'þær konur, sem nú era
á fullorðinsaldri, að segja þess-
ar gömlu sögur svo að áhrifin
verði nokkuð í líkingu við það,
sem þau urðu við eldhússhlóðim
ar? Er yfirleitt vinnandi vegur
að segja söguna af Gilitratt og
Grámanni inni þar, sem tekk-
húsgögn og dúnmjúkar gólfá-
breiður setja svip á umhverfið,
en plötuspilarar og útvarpsvið
tæki grenja bítlamúsík allt í
kring? Það fyrsta, sem krakk-
amir heyrðu frásagnarvert f út
varpsfréttum þegar heim kom
af sýningu bamasjónleiksins
„Grámann" sl. laugardag, var
geimför tveggja manna, sem
eru að búa sig undir að lenda
á tunglinu. Hvað verður úr
brellum og bragðvísi Grámanns,
samanborið við slík undur? Væri
ekki ólíkt auðveldara að finna
hljómgrann hjá börnum nú með
því að láta Grámann klæðast
geimfarabúningi og haga öðr-
um atriðum ævintýrisins í sam
ræmi við það?
Sagan af Grámanni er lista-
verk í sinni röð, eins og hún
er skráð, og okkur var sögð
hún í æsku. Og hún hafði sfna
þýðingu fyrir mótun hugarfars-
ins, lumaði á sinni veraldar-
vizku, sem seytlaði inn í vitund
ina. Karl og kerling í Garðs-
homi vora einföld og auðtrúa
á viðteknar kenningar, kóngur-
inn og hans slekti hrokafullir
fulltrúar rótgróinnar yfirstéttar,
Grámann slunginn og mátulega
ófyrirleitinn uppreisnarseggur,
sem sá f gegnum allt sjónar-
spilið og bar ekki minnstu virð
ingu fyrir falsljóma þess. Enn
merkilegra var það, að hinn
hrokafulli valdhafi kallaði allt-
af sjálfur yfir sig bellibrögð
Grámanns f viðureigninni, knúði
fram sinn eigin ósigur. Það er
í rauninni undarlegt, að enginn
skuli hafa tekið sér fyrir hend-
vordísarinnar undir lokin, sem
virðist út f hött og eiga betur
heima sem skemmtiatriði á sum
ardaginn fyrsta. Leikstjóm
Helgu Bachmann virðist yfír
leitt góð, framsögn flestra leik
aranna er yfirleitt svo skýr og
greinileg og mátulega hröð,
að allt kemst til skila. Lðg og
tónlist Knúts Magnússonar er
skemmtilegur og vel unninn þátt
ur út af fyrir sig.
Flestir fara leikendur vel og
skemmtilega með hlutverk sín.
Guðmundur Pálsson og Guðrún
Stephensen era sérlega góð karl
og kerling í Garðshomi og gervi
beggja með ágætum. Steindór
Hjörleifsson afbragð í hlutverki
kóngs og sama er að segja um
Sigríði Hagalín, sem leikur
drottningu hans. Hlutverk Grá
manns tel ég misheppnað frá
hendi höfundar, og eflaust gerir
það leikaranum, Sigmundi Emi
Amgrímssyni, erfiðara fyrir.
Framh. á bls. 5
Drottningin — Sigríður Hagalín, Grámann —
kóngurinn — Steindór Hjörleifsson.
Sig. Öm Amgrfmsson
GRÁMANN