Vísir - 28.12.1966, Blaðsíða 7

VÍSIR . Miðvikudagur 28. dðsember 1966.
ÞJOÐLEIKHUSIÐ
MARTA44
Loftur Guðmundsson skrifar leiklistargagnrýni
— Listir -Bækur -Menningarmál-
Opera eftir Friedrich von Flotow
Hljómsveitarstjóri: Bohdan Wodiczko — Leikstjóri:
Erik Schack — Þýðandi: Guðmundur Jónsson
Aðrir sörigvarar stóöu sig
með mikilli prýði yfirleitt. Guö-
mundur Jónsson söng hlutverk
Plumketts og lék af „sannferö-
ugum“ skörungsskap, svo aö á-
heyrendum hlaut aö finnast
aö von Flotow sálugi hefði að
minnsta kosti haft hann í huga,
þegar hann samdi þaö. Krist-
inn Hallsson flutti hlutverk
Tristans lávaröar af ósvikinni
kýmni í leik og látbragöi og ör-
uggri og vandaöri raddbeitingu
og sýndi enn einu sinni hvílíkur
afburðasöngvari hann er, þeg-
ar honum býðst tækifæri til á-
taka — Þótt honum mætti gjam
an bjóðast enn átakameira tæki-
færi en aö þessu sinni. Sigur-
veig Hjaltested var ærinn vandi
á höndum í stöðugri „sam-
keppni“ viö frú Dobson, og má
með sanni kallast ótrúlegt hve
vel hún stóð sig í svo von-
Tjaö hef ég fyrir satt, aö óper-
* an „Marta“, eftir F. von
Flotow, þýki ekki sérlega stór-
brotið né innblásið, og sízt af
öllu stílhreint tónlistarverk á
okkor tíð. Aftur á móti er þaö
mjög viöráðanlegt öllum meðal-
flutningskröftum, og vafalaust
hefur það ráðið mestu um aö
Þjóðleikhúsið valdi sér hana aö
viðfangsefni. Það er' a. m. k.
vonandi aö ástæðan sé sú, því
þaö sýnir að þeir, sem þar
standa að slíkum tónlistarflutn-
ingi, séu famir aö leggja raun-
hæft mat á þroska og getu
þeirra krafta, sem þar er á aö
skipa, og telji sér ekki lengur
sæma að reisa sér hurðarás um
öxl — í heild — í því trausti
að viljinn sé tekinn fyrir verkið,
og allt afsakaö með gamla
söngnum um „smæð“ og „fmm-
stæöingsskap" og annað þess
háttar. í heild — því að við
eigum fáeinum mjög góðum
söngvurum á að skipa, sem
þykja mundu liötækir vel þar
sem óperufiutningur stendur á
háu stigi.
Víst er aö minnsta kosti um
það, að 'ddri hefur þaö verið með
tilliti til listakonunnar, sem
söng aðalhlutverkiö sem gestur
á sviði Þjóöleikhússins að þessu
sinni, er kröfunum var stillt svo
mjög í hóf, hvaö val viðfangs-
efnisins nertir. í sannleika sagt
er hlutverk Mörtu tæplega sam-
boöiö svo frábærri söngkonu
sem Mattiwilda Dobbs, og veit-
ir áheyrendum því harla tak-
markaða hugmynd um þá und-
ursamlegu hæfileika, kunnáttu
og tækni, sem hún hefur yfir að
ráöa, og lagt hefur tónlistarunn-
endur, vestan hafs sem austan,
að fótum hennar, bæði sem ó-
perusöngkonu og einsöngvara.
Eins og áður segir, er það vafa-
laust hyggilegt aö láta þarna
getu söngkonunnar, sem á að
taka viö af frú Dobbson, ráöa
mestu um — en óneitanlega
heföi það veriö freistandi fyrir
Þjóðleikhúsiö að veita gestum
sínum kost á að njóta þess aö
heyra söngkonuna flytja átaka-
meira hlutverk.
En — sönn list lætur ekki að
sér hæða. Þótt hlutverk Mörtu
sé ekki viöamikiö, megnaði hin
frábæra söngkona ekki einungis
aö hefja þaö í heild í æðra veldi
heldur tókst henni og að veita
áheyrendum sinum þann dýrleg-
asta unaö, sem listin á yfir aö
ráöa. Nokkurt andartak hreif
hún þá svo með söng einnar
aríu — sem í sjálfu sér er aö
vísu einkar hugþekk, en ekkert
fram yfir það — að þeir
gleymdu bæði stund og stað. Ég
er þess ekki einungis fullviss,
að enginn viöstaddra hefur
heyrt smálagiö um síð-
ustu sumarrósina sungið af við-
lílca snilld, heldur er þaö og
sannfæring mín, aö hafi þaö
verið, eða veröi það nokkurn
tíma betur sungiö, sé það Matti-
wilda Dobbson ein, sem er þess
megnug að vinna slíkt afrek.
Ég leyfi mér að leggja sérstaka
áherzlu á þetta einmitt vegna
þess, aö essi aría, sem vegna
melódískrar viökvæmni sinnar
og angurblíðu hefur ranglega
hlotið fastan sess sem „írskt
þjóölag“ í meövitund almenn-
ings, oauö söngkonunni tæki-
færi til að sigra áheyrendur án
sérlegra átaka, sem hver meðal-
söngkona heföi tekiö fegins
hendi. En svo sönn og stórbrot-
in er Mattiwilda Dobbson í list
sinni, og svo miklar og strangar
kröfu. gerir hún til sjálfrar sín,
aö í flutningi hennar varö þessi
litla aría ekki einungis opinber-
un listrænustu túlkunar heldur
og þeirrar tjáningar, þar sem
sál og tilfinningar hefja kunn-
áttuna og tæknina til æöstu
fullkomnunar. Fyrir þessa ó-
gleymanlegu stund á Mattiwilda
Dobbson einlægustu þakkir
skildar — fyrir þessa litlu aríu
verður flutningur óperunnar
„Mörtu“ sá mesti sigur, sem
Þjóðleikhúsið hefur unnið hing-
að til.
Guðmundur Jónssori (Plumkett), Kristinn Hallsson (Tristan), Matti-
wilda Dobbs (Marta) og Sigurveig Hjaltested (Nancy) í hlutv. síuum.
Bandaríska sönglronan Mattiwilda Dobbs í hlutverkí Mörtu.
lausri aöstööu, þar sem einhver
frægasta söngkona, sem nú er
uppi, var annars vegar. GuÖ-
mundur Guðjónsson geröi margt
vel ,en rödd hans skorti þó
mýkt og blæfegurð á köflum,
þótt styrkur hennar væri nógur
og bar einkum á því, þegar þau
voru tvö ein á sviði, hann og
frú Dobson. Þjóöleikhúskórinn
stóö sig af mikilli prýöi og er
auðheyranlegt að hann hefur
fengiö stranga og góöa skólun
að þessu sinni hjá hljómsveitar-
stjóra og leikstjóra. Til dæmis
hef ég aldrei séð hann og dans
ara leikhússins léttari og sam-
dansarnir voru að þessu sinni
óvenjulega fjörugir og skemmti-
legir og er ekki annað sýnna
en Fay Wemer hafi aö þessu
sinni leyft sér að slaka dálítiö
á brezkri formfestu aö þessu
sinni.
Hljóms'eitarstjóranuni. Boh-
dan Wodizko, og leikstjóranum,
Erik Schalk, tókst furöt vel að
framreiöa þennan þýzka senti-
malisma meó sínu franska ívafi
— sem von Flotow tekst þó
hvergi aö gera aö neinum glit-
vefnaði — svo hann verði nú-
tímaáheyrendum ekki einungis
bærilegui, heldur og nokkur
skemmtan. Þó fannst mér loka-
söngurinn helzt til hávær og
hljómsterkur fyrir mín eyru. Þar
var að minnsta kosti ekki angur-
/æröinni fyrir aö fara í flutningi
themans um síðustu sumarrós-
ina — heldur öllu fremur keppni
um það, ver mest gæti sungið
einsöngvarar eða kór, samtímis
því að hljómsveitin tók á því
sem hún átti til. Sá mikli tóna-
flaumur varð mér allt annað en
þægilegur, og minnti mig á svip
uö óþægind og af sömu ástæö-
um, er ég hlýddi á flutning
„Betlistúdentsins“ i Stokkhólms
óperunni vorið 1952. En nóg um
þaö. Ég hef mín eyru, aðrir sín.
Þrátt fyrir allt og allt kvaddi
ég Þjóðleikhúsiö aö þessu sinni
með einlægara og innilegra þakk
læti en nokkru sinni fyrr, fyrir
aö mér haföi veitzt tækifæri ti)
aö njóta þeirrar unaösstundar.
aö ég geri varla ráð fyrir að mér
veitist ööru sinni önnur slík
Að heyra Matthilda Dobson
syngja aríuna um síöustu rós
sumarsins...