Vísir - 19.04.1966, Síða 4

V1SIR . Þriðjudagur 19. apríl 1966.
Þjóðræknisþing ís-
fendinga í Kanada
Lögberg—Heimskringla, blað
islendinga í Kanada, birti nýlega
frásögn af Þjóðræknisþinginu síð-
asta, sem var mikið sótt. Gestur
þingsins var Brynjólfur Jóhannes-
son leikari, sem flutti þar ávarp
og kveðjur frá íslandi. Birtast hér
kaflar úr frásögn Lögbergs-
Heimskringlu af þinginu.
AÖsókn
íjað er hrein furða að nokkur
skyldi sækja þing Þjóðræknis-
félagsins í þetta skipti, svo hafa
þulir og fréttamenn látið illa af
veðráttunni undanfarnar vikur í
útvarpi, sjónvarpi og dagblöðum;
þeir hafa talið hana með eindæm-
um og margt fólk hefur lagt trún-
að á þennan barlóm og varla þor-
að að hreyfi sig út úr húsi og heizt
viljað fara til heitari landa. Sann-
leikurinn er sá að veðrið hefur
verið hressandi fyrir þá sem kunna
að klæða sig gegn kuldanum, og
borgarfólk ætti sízt að bera sig
illa, því hér er ekki langt á milli
húsa og það fer flest ferða sinna
í notalegum bílum.
Eins' og ávallt að undanfömu er
það aðaliega eldra fólk sem sækir
þingið á daginn því aðrir eru
bundnir við vinnu sína, en þessum
íslendingum rennur víkingablóð
I æðum og létu þeir ekki veðrið
aftra sér frá að koma fremur en
endranær. Níu deildir sendu full-
trúa og voru þeir þessir:
Deildin „Báran“, Mountain:
Dr. Richard Beck,
Mrs. Margrét Beck.
„Lundar", Lundar:
Gísli S. Gíslason,
Mrs. Ingibjörg Rafnkelson.
„Brúin“, Selkirk:
Mrs. Jafeta Skagfjörd,
Thorleifur Skagfjord.
„Ströndin“, Vancouver:
Mrs. Marja Bjömson.
„Esjan“, Arborg:
Miss Kristín Skúiason,
Jón Pálsson,
Gestur Pálson,
Jóhann K. Johnson.
„Gimli“, Gimli:
Ingólfur N. Bjamason,
Ragnar Baldwinson,
Bjöm Baldwinson,
Frank Oison.
„ísland“, Morden:
Mrs. Lovísa Gíslason,
„NorðurIjós“, Edmonton:
Walter Arason.
„Frón“, Winnipeg:
Páll Hallson,
Miss Guðbjörg Sigmundson,
Miss Regina Sigurdson,
Miss Margrét Sigurdson,
Mrs.' Kristín R. Johnson,
Gunnar Baldvinson.
Boð til heiðurs gestum
Þjóöræknisfélagsins
Á sunnudaginn eftir hádegi gafst
fólki, sem hefur haft forústu í ís-
'enzkum félagsmálum hér i borg,
kostur á að heilsa upp á hina góðu
gesti, ambassador Pétur J. Thor-
steinsson og frú Oddnýju og Brvnj-
ólf Jóhannesson ieikara, að heimili
ræðismannshjónanna Grettis og
frú Dorothy Johnnson, 76 Middle-
gate. — Höfðu þau í félagi við
stjórnarnefnd Þjóðræknisfélagsins
efnt til þessa boðs. Var þessi vina-
fundur á hinu fallega og vingjam-
lega heimili mjög ánægjulegar.
Þjóðræknismessa
Nokkur undanfarin ár hefir þing-
ið hafizt í vissum skilningi með
guðsþjónustu í Fyrstu lúthersku
kirkju sem báðir íslenzku prest-
arnir taka þátt í, en venjulega hef-
ur Dr. Richard Beck stigið í stól-
inn og eins gerði hann á sunnu-
dagskveldið og flutti einstaklega
endur og væntum við að mega
fagurt erindi, Sælir em friðflytj-
birta það síðar meir. Þessir þrír
menn, séra Valdimar J. Eylands,
séra Philip M. Pétursson og Dr.
Richard Beck hafa allir verið for-
setar Þjóðræknisfélagsins í mörg
ár hver og lagt á sig mikið og ó-
metanlegt starf í þágu þjóðræknis-
mála okkar.
Þingsetnmg
Eins og að venju hófst þjóðrækn
isþingið með sálmasöng og bæn, er
séra V. J. Eylands flutti. Síðan
flutti forseti, séra Philip M. Pét-
ursson, skýrslu yfir starf félagsins
á árinu og sagði frá ferð þeirra
hjóna og hópsins sem fór til ís-
lands sl. sumar á vegum Þjóð-
ræknisfélagsins og hinum hlýju
móttökum er ferðafólkið átti áð
fagna. Var fulltrúa hinnar nýju
deildar félagsins Norðurljós,
Walter Arason, sérstaklega fagnað.
Hefur sú deild afar fjörugt félags-
líf og á sinn eigin samkomustað í
Scandinavian Sentre; heldur fundi
mánaðarlega, nema á sumrin, er
nýlega búinn að hafa Þorrablót.
Mikill áhugi er í félagsmönnum og
eru um 150 manns í félaginu.
Kveðjur
Eftir hádegi á mánudaginn komu
boðsgestir félagsins á þingið. Fagn
aði forseti og þingheimur þeim vel.
— Ambassador Pétur Thorsteins-
son flutti nokkur hlýleg orð og
las kveðjur til félagsins, er hon-
um höfðn borizt frá forseta og for-
sætisráðherra íslands:
Ég sendi innilegustu kveðjur til
Þjóðræknisþings íslendinga í
Vesturheimi með kærri þökk fyrir
langt og mikið starf 1 þágu íslenzks
þjóðemis og menningar og ein- j
staka frændrækni, sem Vestur- 1
Islendingar hafa jafnan sýnt okkur j
hér heima. I
Ásgeir Ásgeirsson,
forseti íslands.
Hugheilar kveðjur til allra sam-
komugesta á Þjóðræknisþinginu og
allra Vestur-íslendinga, með þökk-
um fyrir unnin störf og óskum um
farsæla framtíð.
Bjarni Benediktsson,
forsætisráðherra íslands.
Ennfremur flutti ambassadorinn
þingheimi hlýjar kveðjur frá
Hannesi Kjartanssyni, ambassador
Islands til Sameinuðu þjóðanna.
Kveðjuskeyti bárust og frá Sig-
urði Sigurgeirssyni, forseta Þjóð-
ræknisfélagsins í Reykjavik:
Sendum þingheimi öllum kærar
kveðjur.
Brynjólfur Jóhannesson, leikari
flutti fagurt ávarp, sem við vænt-1
1. FræðsBuþáttur GurðyrkjuféSugs Islunds
Matjurtafræ og sáning þess
í hverju fullþroska fræi er vís-
ir aö nýrri jurt. Til þess að
fræið spíri þarf nægilegt vatn,
ákveðið hitastig og loft. Ekk-
ert þessara skilyrða má vatna
Sé garðmoldin ekki nógu rök
getur fræið ekki spírað. Þess
vegna er sáð, þegar útlit er fyr
ir regn, eða vökvaö eftir sán-
ingu. Vatnið mýkir fræskum-
ina, síast síðan inn í fræiö, sem
þá tekur að þrútna og spíra.
Hver frætegund hefur sitt lág
marks og hámarks hitastig til
spírunar. Hæfilegur jarðvegs-
hiti eykur efnabreytingu í fræ-
inu og flýtir fyrir spírun og
vexti hinnar ungu jurtar. Fræið
þarf súrefni til öndunar eins og
allar lifandi verur. Öndun er
mjög ör í spírandi fræi, því að
allar frumur þess eru þá í ör-
um vexti.
Öll garðvinnsla verður að
fara fram á réttum tíma. Vel
unnin garðmold þarf að vera
laus og fínmulin svo að sáning
takist sem bezt. Margt hefur á-
hrif á sáðtímann á vorin eink-
um veðurfarið, sem er mjög
breytilegt bæði eftir landshlut-
um og árferði. Lega garðsins
hæð yfir sjó, jarðvegstegund
o.fl. kemur einnig til greina.
Sandjörð er fyrr hæf til sáning
ar en leir- og moldjörö. Sáð
skal að jafnaði eins snemma
og tíð leyfir. Klaki þarf að vera
farinn aö mestu úr garöinum
og garðmoldin tekin að hlýna og
þoma. (Gulrótum er þó oft sáð
fyrr en svo er orðið). Of þurr
eða of blaut og köíd mold teftrr
spírun fræsins. Hentugt er aö
sá fljótt eftir að garövinnslu er
lokið, áður en illgresi fer að
spíra og vaxa. Nytjajurtimar
þurfa að vera á undan illgresinu
Ætti að sá til fljótvöxnustu teg-
undanna meö nokkurra daga
millibili. Með því er hægt að sjá
svo um að uppskerutiminn leng
ist og nýtt grænmeti lengur til
en ella. Er þaö hentugt bæði fyr
ir heimaneyzlu og sölu. Þær
matjurtir, sem þannig koma til
greina eru: næpur, hreðkur,
blaðsalat, spínat, karsi og stein
selja.
Eigi er hægt að gefa ákveðn
ar reglur um sáðdýpt fræa, en
hafa má í huga að þrisvar sinn
um þykkt fræsins er hæfileg
sáðdýpt að jafnaði. Stórum fræj
um er sáö dýpra en smáum.
Karsafræjum og öðrum mjög
smáum fræjum er aðeins þrýst
niður í yfirborð moldarinnar.
Dýpra er sáö í sandgarða held-
ur en í leir- eða moldarjörð.
Hægt er að flýta spírun fræja
með því að leggja þau í bleyti
á hlýjan stað. Ekki er vert að
láta fræið liggja í vatni. Betra
er að halda því röku t.d. í rök-
um klút eða filterpappír, þar
til frærótin sést. Síðan er fræ
ið látið þorna en ekki um
of, og því sáð. Sé sáö seint til
gulróta er sjálfsagt að bleyta
fræjö.
Matjurtafræi er annað hvort
dreifsáð eða raösáð. Dreifsán-
ing er þaö kallað þegar fræinu
er dreift að jafnaði yfir sáðbeð-
ið og síðan rakaö yfir og þjapp
að varlega niður í moldina með
garöhrífu. Þessi aðferð er aðeins
notuð við ræktun smávaxinna
fljótþroska matjurta, sem eiga
að standa þétt. Dreifsáning er
fljótleg, en hefur þann ókost
að eyðing illgresis verður að
gerast með höndunum og hlýtur
að verða seinleg og dýr. Rað-
sáning er það kallað þegar fræ-
inu er sáð í beinar raðir með
höndunum, sáðhjóli eða sáövél.
Fjarlægð milli raða fer eftir teg
undum matjurtanna og getur
verið 40, 50 eða 60 cm. Sá kost
ur fylgir raösáningu, að hægt
er að nota handverkfæri eða
vélar við arfahreinsunina, sem
þá verður miklu ódýrari og auð-
veldari en ella.
Markað er fyrir röðunum í
pioldinni með snúru. eöa merki-
hrífu. Á handsáðvélum er sér-
stakur markari áfastur, sem
strikar fyrir röðurium um leið
og vélinni er ýtt áfram. Þegar
notuð er garðsnúra þarf að
marka fyrir röðinni með ráka-
jámi eða priki. Fræinu er síð
an sáð með höndunum og þjapp
að vel yfir á eftir. Fræin eru tek
in milli fingranna og sáð hæfil.
þétt, einu og einu í röðina.
Einnig má sá úr smádós, sem
V-lagað skarð er skorið í. Nota
má líka flösku, fræpoka eöa
öskju. Merkihrífan er þannig
notuð, að hún er dregin eftir
garðinum og markar þá fyrir
röðunum. Fræinu er síðan sáö
í raðirnar. Sáðhjólið er með
holu skafti, sem er frægeymir.
Þegar hjólinu er ýtt áfram fell
ur fræið úr skaftinu niður í
smá rauf á því og síðan í mold
ina. Stilla veröur raufina eftir
stærð fræsins. Handsáðvélin
markar fyrir röðinni, sáir og
þjappar moldinni yfir fræin. Vél
in er stillt þannig að fræið falli
með ákveðnu millibili.
Vaxtarrými matjurta verður
að miðast við þau verkfæri sem
notuð eru við eyðingu illgresis
og aðra umhiröu garðsins.
Minna bil má vera á milli raða
þegar handverkfæri eru notuð
heldur en þegar vélverkfærig
eru notuö. Fjarlægð milli jurta
í röðinni ákveðst af vaxtarrými
hverrar tegundar. Flatarmál lít-
illa garða mótast bezt þegar sáð
er til þeirra tegunda matjurta
sem þurfa líkt vaxtarrými í
sömu röð eða í samliggjandi
raðir. Beinar raðir með jöfnri
millibili bera vott um vand-
virkni. Það er fallegra og bætir
aðstöðu garðyrkjumannsins við,
eyðingu illgresis og vamir gegnj
jiriíasjúkdómum.
Frá þeim tíma, er sáning fer1
fram og þar til jurtimar komaj
upp líða nokkrir dagar. Stöku
sinnum getur verið nauðsynlegtj
að losa varlega yfirborð mold-
arinnar til aö flýta fyrir upp-
komu jurtanna, einkum ef rign
ingar hafa gengið og hörð
skorpa myndazt á yfirborði
moldarinnar. Oftast standa ný-l
uppkomnu jurtimar þéttar en
æskilegt er til frambúðar. Verð
ur þá að nema sumar á brott
þ.e. grisja jurtimar. Grisjun
ætti aö framkvæma tvisvar.
Fyrst 7-10 dögum eftir að jurt-
irnar eru komnar vel upp, en í
síðara sinni þegar 1-2 laufblöð
hafa myndazt. Flugbeitt arfa-
skafa er notuö til að grisja með
þar sem hægt er að koma henni
við, ella hendurnar. Grisjun er
framkvæmd þannig að maður
gengur í götunni meðfram jurta
röðinni og heggur með arfasköf
unni burt allar aukajurtir og
þær, sem veiklulegar eru og van
þroska, en skilur eftir þær
heilbrigðustu og þroskamestu
meö hæfilegu millibili. Vaxtar-
rýmið fer eftir tegundum. Gæta
skal þess að hreyfa sem minnst
við þeim jurtum, sem eiga að
standa eftir. Gott er að þjappa
moldinni að rótum þeirra svo
að þær hvorki þomi né visni.
Einar I. Siggeirsson

um að birta síðar. Hann flutti
kveðjur frá borgarstjóra Reykja-
víkur, Geir Hallgrímssyni, til Þjóð-
ræknisfélagsins og allra Islendinga
vestra með innilegir ósk um að fé-
lagsstarfsemin dafni og blómgvi;
Brynjólfur afhenti og forseta
fyrir hönd borgarstjóra fána
Reykjavíkurborgar, er það blár og
hvítröndóttur borðfáni, en mynd
af Ingólfi Arnarsyni á stangarfæt-
inum. Brynjólfur flutti félaginu
hlýjar kveðjur frá Gylfa Þ. Gísla-
syni, menntamálaráðherra og
bróður hans Vilhjálmi Þ. Gíslasyni,
útvarpsstjóra. Ennfremur kveðjur
frá Félagi íslenzkra lelkara og
Leikféiagi Reykjavíkur.
Auglýsið í Vísi
Samsalun —
Jramh. af bls 9
ursalan á sölusvæðinu nam um
59% af heildarinnvigtun mjólk
ur eða um %% lægra hlutfall
en árið áður. Sala nýmjólkur
hafði þó aukizt um 3.2%.
Af skráða meðalveröi mjólk-
ur á árinu fóru tæplega 22% til
reksturs mjólkurbúanna, flutn-
inga á afurðum á sölustað og
reksturs Mjólkursamsölunnar,
tæplega 71.5% kom í hlut
bænda og um 6.5% var sölu-
skattur, stofnlánasjóðsgjald,
verðmiðlunarsjóðsgjald, sölu-
laun til annarra, vinnsluafföll
o.fl. Gert er ráö fyrir að útborg
unarverð til bænda, að meðaltali
verði 774.5 aurar á lítra.
Úr stjóm Mjólkursamsölunn-
ar áttu að ganga Ólafur Bjarna-
son Brautarholti og Sigurgrím-
ur Jónsson Holti en vom báðir
endurkjömir.
Aðrir í stjórn em Sveinbjörn
Högnason, Staðarbakka, for-
maður, Sverrir Gíslason,
Hvammi og Einar Ólafsson,
Lækjarhvammi.
Eldhúsinnrétting
Ný eldhúsinnrétting (plast) til sýnis og sölu.
Uppl. í síma 18405.
/