Vísir - 20.02.1968, Blaðsíða 9

V í S IR . Þriðjudagur 20. febrúar 1968.
9
• VIÐTAL
DAGSINS
er við
Geirharð Pólsson
á Hótei Sögu
fannst mér borgin ekki óviö-
kunnanleg. Sérstaka athygli
mína vakt: þaö, hve götumar
voru breiðar. Varð mér strax
hugsaö til þess hve mjög þetta
mundi auðvelda alla umferö.
Viö stigum af lestinni i út-
jaðri borgarinnar og vorum
látnir ganga niöurlægingar-
göngu hins sigraða um göturn-
ar. Fólkið — hinir almennu
borgarar, sýndi okkur enga ó-
vild. Sumir jafnvel réttu
okkur brauöhleif, virtust álíta
að við værum svangir. Her-
r '.nimir. sem stóðu beggja
vegna. bægðu fólkinu frá. —
Það var beirra skylda. Haturs-
hug gagnvart hinum sigruðu
fundum við ekki.
lokinni fangavist fór ég
heim og vann á búi for-
eldra minna í eitt ár. Þá hafði
ég eignazt kærustu.
Hann var fjörugur hann Ger-
hard, þrátt fyrir ógnir stríðs-
ins. — Þær gleymdust í örm-
um ásthýrrar konu.
— Hver er ástæðan til þess
að þú ert nú orðinn íslenzkur
ríkisborgari?
— Þegar ég kom úr fanga-
búðunum haföi ég mikinn hug
á að komast i eitthvert land,
sem væri laust við stríðsáróð-
ur og ég ætti ekki sífellt yfir
höfði mér að vera kallaður til
mannvfga. Þá las ég um ís-
Iand í Ltlbecker Morgenbladt,
og varð hrifinn af þvi, sem þar
var skrifaf Sneri ég mér þá
til sendiráðsins í Liibeck og
leitaði upplýsinga. Þetta varð
fil þess, aö ég ásamt systur
minni flutti til íslands.
Við réðum okkur fyrst til
vinnu á sveitabæ i Árnessýslu.
Aðalerfiðleikarnir vom i sam-
bandi viö málið. f sveit vann
ég f fimm "r og gerði allt sem
fyrir hendur bar — „und ein
Mann der alles konnte".
Að loknum þessum fimm ár-
um fór ég á Keflavíkurflugvöll
og var þar í fjögur ár. —
Gamlír sveitamenn sögðu við
„NÚ TEK ÉG í
NEFIÐ OG ER
ÍSLENDINGUR"
Tjað er oft á oröi haft að
Hótel Saga sé stolt íslenzkr-
ar bændastéttar og að þeir' telji,
aö sú framkvæmd sýni svo ekki
verði um villzt hina kynlægu
eigind að vilja vera um það fær
að greiða fyrir gest og gangandi.
Vel má vera að hér til liggi
gamlar erfðir svo sem til flestra
hluta er nokkurs er um vert
og er vel ef það almennt væri
skilið og viðurkennt, enda víst,
að þá mundi mörgu annan veg
háttað og betri en nú er.
Eins og að likum lætur krefst
stofnun sem Hótel Saga margra
starfsmanna með fjölbreytta
hæfni til ýmissa verka. Meðal
annarra þeirra er sjá skulu um
inngang og útgang gesta, sem
hótelið gista.
Ég hef brugðið mér heim til
eins er við það vinnur, en í kvöld
hefur hann frf og má því gefa
sér tíma til að svala ögn for-
vitni minni, sem að vísu byggist
ekki fyrst og fremst á áhuga
fyrir starfi hans á hinni miklu
veitingástöð ,<hændastéttarinnar,
heldur öllu fremur því, sem
hann kann að vilja segja mér
frá lífi sínu, áður enn hann gerð-
ist landi vor og yfirgaf ættland
sitt, Þýzkaland. — Gerhard
Paulsen, sem nú heitir sam-
kvæmt íslenzkum lögum, Geir-
harður Pálsson. Hann er fæddur
í Líibeck 1. júní 1925, og var
faðir hans ættaður frá þorpi
skammt frá borginni. Eftir að
hann stofnaði heimili hafði hann
atvinnu af þvi að stunda naut-
gripaverzlun. — Móðir Ger-
hards var prússnesk. Hún var
skapmikil og ákveöin. Lét hún
ekki piltinn komast upp með
neinn óvanda og hikaði ekki við
að nota vöndinn ef henni sýnd-
ist með þurfa.
í Þýzkalandi var gott aö lifa
frá 1930—1939. Fólkið trúði á
framtíðina og var ekki í stríðs-
Hug. Það var fyrst eftir að þeir
hittust í Miinchen Hitler og
Chamberlain, þá yar eins og ein-
hver dulin hætta leyndist í loft-
inu. Þegar stríðið brauzt út
1939 var faðir Gerhards kallað-
ur í flugþjónustuna.
í æsku Iifði ég áhyggjulausu
lífi og gerði mér ekki neina
grein fyrir því að hlutverk mitt
yrði nokkurn tíma tengt mann-
vígum. Mestan hug hafði ég á
að læra læknisfræði og tel ekki
ólíklegt að þaö hefði oröið,
til styrjaldar hefði ekki dregið.
Tgbpra 18 ára fékk ég kvaðn-
ingu um að mér bæri að mæta
til skráningar i flugherinn, áður
hafði ég unnið í flugvélaverk-
smiðjum DORNIER. — Auðvitað
varð ég að sinna þessu kalli og
mæta. Þetta var árið 1943 og
þá þegar mjög mikil eyðilegg-
ing orðin í landinu. meða! ann-
ars á olíustöðvum. Herstyrkur-
inn beindist þvi meira að fót-
gönguliðssveitum og þar lenti
ég. » — Heræfingaskólinn var
mjög harður, en þar lærði ég þó
mikið, sem hverjum manni kem-
ur að gagni, engu síður á frið-
artimum, t. d. stranga kurteisi
og umgengnishætti. Eftir að hafa
dvalizt í skólanum sex vikur
var ég sendur til Rússlands. Sú
ferð kom mér i skilning um þaö,
hvað styrjöld í raun og veru er.
Þá stóð ég augliti til auglitis við
ógnimar, gapandi fallbyssu-
kjafta og sprengjupegn og ég
fann vel, að mig skorti þann
baráttukjark, sem' hermanni er
nauðsynlegur. — Ég var hrædd-
ur — skildi heldur ekki tilgang
þess sem að baki lá.
— TTvernig var lífið í Rúss-
AJ- landi?
— Ég kom þar aö sumarlagi
um regntímann. Landið, sem
við fórum yfir var gróðurlaust
svað eftir eyðileggingu styrjald-
arinnar. Blaðvana trjástofnar
voru á vegi okkar og hindruðu
ferðina. Átján ára drengur,
kominn beint úr foreldrahúsum,
átti erfitt með að sætta sig við
þessar aðstæður.
— Hvernig var með matvæli?
— Matartími okkar var ætíö
að nóttunni. Þá fengum við
heitan mat — brauö, brennivín,
sígarettur, súkkulaði o. s. frv.
Vöktum var þannig háttað að
við fengum fjögurra tíma svefn
móti tveggja tíma vöku. Réttara
væri kannski að tala um hvíld
en svefn, því hann var sjaldan
rór. Þó gat maður orðið svo
þreyttur að maður því nær
bugaðist og valt útaf, en þá
varö svefninn óeðlilega þungur,
t.d. minnist ég þess að hafa
sofið meðan stóð á hörðum bar-
daga yfir víglínuna. Svefnstaöir
okkar voru holur grafnar I jörð,
reft yfir með trjám og mold
dreift ofan á, svo var sandpok-
um hlaðiö fyrir framan. 1 hverri
holu voru 4—5 menn og var
hún ekki stærri en það, að fæt-
umir stóðu út úr.
Þama var svo þröngt að
varla voru tök á að hreyfa sig.
Eini ylgjafinn sem við höfðum
var frá næsta manni, en það
náði lítt til fótanna. — Jú, við
fengum daglegan brennivíns-
skammt — en hvað var það
móti þeirri hlýju, sem blóðheit-
ar konur veittu óvinum okkar
austan víglínunnar. Það var
stundum ekki lengra á milli en
svo, að viö heyrðum vinmælin,
þegar hlé varö á hávaða morð-
tólanna — en við — sáum aldrei
hvíta konu. — Ég held jafnvel
að sumir hefðu látið sig litlu
skipta litarháttinn — Gleymt
því að þeir voru „ariar“ í bliki
stórrar stundar.
— T entir þú nokkum tíma í
klónum á Rússum?
— Hve lengi varst þú i
fangabúðum?
— Rúm þrjú ár.
— Að vera ’Stríðsfangi er
ekki gott. Það skiptir ekki máli
hvar. Sé .art ár í landinu kem-
ur það fyrst niður á fanganum.
— Hann er aðeins númer —
ekki nafn. sem skiptir máli.
Hann er sigraður óvinur, sem
ekki getur setið við borð sigur-
vegarans, ef einhvern skortir.
mig: „Ef þú tekur ekki í nef-
iö, Gerhard, verður þú aldrei
íslendingur Nú tek ég í nef-
iö og er íslendingur.
TTvað segir þú um starf þitt
á Hótel Sögu?
— Áður en ég fór aö vinna
þar hafði ég verið tvö ár hús-
vörður i fiskiðjunni í Vest-
mannaeyjum. en svo kaus ég
að færa búsetu mína til Reykja-
vfkur, kom f Bændahöllina og
hitti þá hjá Flugfélagi Islands
Fékk ég vinsamlega en nei-
kvæöa höfuðhneigingu. — Gekk
svo í næstu dyr og var vísað
til dyra. í þeim dyrum stend ég
ennþá
— Hvernig fellur þér við Is-
lendinga?
— Þetta er ágætt fólk á
margan hátt, en mér finnst
ýmsir vera kærulausir um of
og vanta „respekt" Ég verð
bess oft var. að menn láta sig
litlu skipta skyldur mfnar og
virða lftt cðlilega umgengnis-
hætti — eru f mfnum augum
ósiðlátir, á þaö jafnt við um
konur sem karla. „Þessar regl-
ur gilda ef til vill f Hamborg,
en við höfum vanizt öðru hér
á ís]andi.“ sagði eitt sinn við
mig kona. sem ég fór fram á
að sýndi venjulega heimsborg-
ara háttvísi. Mér fannst hún Ifta
svo á, að hún væri einráð á
Hótel Sögu — ef til vill f heim-
inum.
— Drekka íslendingar illa?
— Alltoif margir sýnist mér
að ekki kunni að umgangast vín
— virðast lfta á það sem vatn,
þegar búið er aö opna flöskuna.
Þetta er k nnski eðlilegt, þeg-
ar um er að ræða unga, og 1
dag hömlulitla þjóð.
Þ.M.
— Já, 1945, þann 12. maí. Þá
var stríðinu lokið í Berlín og
Rússar innikróuðu alla þýzka
hermenn. Við vorum síðasta
herdeildin sem gafst upp. Ég
var búinn aö eiga von á því allt
frá árinu 1944, að við mundum
tapa styrjöldinni. Og þótt óvissa
og huglæg áþján fylgdi því að
vera tekinn til fanga af óvina-
þjóð, þá var sem að því væri
nokkur léttir, að þessari hörm-
ungargöngu var lokið.
— En fangabúðalífið hjá
Rússum?
• N, ' ' o / <
----Þetta var í höfuðborg
Lettlands, að við vorum teknir,
en strax að liðnum þrem dögum
vorum við fluttir til Mictau.
Þar var okkur safnað saman f
stórt íþróttahús og vorum við
þar í hálfan mánuð. Aöalfæða
okkar var hirzegrautur með
svfnsspiki. Ekki er hægt að
segja, að viö værum soltnir eða
kaldir og ekki urðum við fyrir
neinum líkamsmeiðingum þarna.
Að liðnum hálfum mánuöi
fórum viö með gripalest beint ti\
Moskvu, ferðin tók tvær vikur.
Á leiðinni var hitinn 40°—45°.
Þetta var hreint kvalræði. Þorst-
inn ætlaði alveg að drepa mann
og lítið úr því bætt. Auk þess
voru þrengslin svo mikil, að
það var næstum þvi að hver
sæti á öðrum.
Tjegar á leiðarenda kom, sá
ég Moskvu í fyrsta sinn.
Þrátt fyrir það undir hvaða
kringumstæðum ég kom þama,